1953-cü ilin L. P. Beriyanın xarici kapitalın mənafeyi naminə sovet dövlətini sarsıtmaq
Yüklə 0,58 Mb. Pdf görüntüsü
|
7
kommunist Naneyşvili tərəfindən göndərilib və qırğının, qarət və soyğunçuluğun yalnız passiv şahidi olub. Guya o, Amazaspın dəstəsinə bir kommunist kimi vəhşiliklərin nisbətən az törədilməsinə çalışmaq üçün göndərilib. Lakin müəyyən olunub ki, bu dövrdə Bağırov heç kommunist partiyasının üzvü olmayıb, Amazaspın dəstəsinə də partiya təşkilatının nümayəndəsi kimi göndərilə bilməzdi. Bununla bərabər, müəyyən olunmuşdur ki, Amazaspn dəstəsinin digər üzvləri ilə birgə qətl və qarətlərdə iştirak etdiklərinə görə Bağırov və onun dörd əlaltısı Azərbaycan KP-nın rəhbər işçilərindən biri olan Levon Qoqoberidze tərəfindən həbs olunub türməyə salınmışdır. Bağırovun həbsdən hansı şəraitdə azad olunması istintaq tərəfindən aşkara çıxarılmayıb. Müttəhim Bağırov Levon Qoqoberidze tərəfindən həbs olunmasaı faktını danmır, lakin bunu Qoqoberidze tərəfindən buraxılmış səhv hesab edir və göstərir ki, onu həbsxanadan 1918-ci ilin iyulunda Bakıya gələn “ruslardan ibarət rota” azad edib. Öz şəxsi sənədlərində Bağırov təsdiq edirdi ki, guya Nuru Paşanın Qarabağda qaldırdığı üsyanın yatırılmasında iştirak edib. Guya bunun üçün üsyan edənlərin arxasında qırmızı qiyam təşkil edib. Istintaq müəyyən edib ki, Bağırovun bu ifadəsi də tamamilə uydurmadır. Şahidlərdən Q.M.İbrahimovun və başqalarının verdiyi işarələrdən aydın olur ki, 1920-ci ilin may-iyun aylarında Bağırov həqiqətən Qarabağda, Şuşada olub. Lakin türk emissarı Nuru Paşanın qaldırmağa cəhd göstərdiyi qiyamın yatırılmasında Bağırovun heç bir rolu olmayıb. Öz cinayətkar keçmişini gizlədən Bağırov qabaqda hərbi tribunal orqanlarına, sonra isə çekist orqanlarına yol tapıb. Istintaq materialları arasında Qafqaz diyar komissiyasının partiyanın təmizlənməsi üzrə 1 – 5 yanvar 1922-ci il tarixli yığıncağının protokolundan arxiv çıxarışı vardır. Həmin yığıncaqda Bağırovun məsələsi müzakirə olunub. Qafqaz diyar komissiyasında Bağırova Qubadan olan şübhəli elementlərlə əlaqəyə, məhbusları döyməyə və digər hərəkətlərinə görə şiddətli töhmət elan edilmişdir. MK-nın Serqo Orçonikidzenin sədrliyi ilə keçən bir oktyabr 1929-cu il tarixli yığıncağında Bağırovun nəzərinə çatdırılmışdır ki, Baş Siyasi İdarə orqanlarındakı yolverilməz cəza metodlarına (məhbusların öldürülməsi, onların guya günahkar olması barədə materialların saxtlaşdırılması) qarşı heç bir tədbir görməmişdir, bu hərəkətlərə bir daha yol verilərsə, bütün məsuliyyəti özü daşımalı olacaqdır. Sov. İKP MK-nın 1930-cu il qərarı ilə Bağırov Azərbaycan Respublikası Baş siyasi idarəsinin sədri vəzifəsindən azad olundu. Sonra Beriyanın köməyi ilə Bağırov yenidən Azərbaycanda vəzifəyə qayıtmağa nail oldu. Bu barədə aşağıda ətraflı söhbət açılır.
Sübut olunmuşdur ki, Beriyanın müsavat əksinqilabındakı xidmətindən xəbərdar olan Bağırov, öz keçmişini gizlətməklə Beriyaya hər cür yardım etmiş, bunun üçün arxivlərdən oğurluq etməkdən, ifşa edici sənədləri Beriyaya göndərməkdən, hətta Beriyanın keçmişini üzə çıxara biləcək şəxsləri aradan götürməkdən belə çəkinməmişdir. Beriya öz işi üzrə məhkəmə istintaqı zamanı müsavat əkskəşfiyatdakı xidməti barədə demişdi:
Bu barədə istintaq olunan müttəhim Bağırov “Beriyann müsavat əkskəşfiyatında xidməti barədə nə vaxt xəbər tutmusan?” sualına ilk dəfə belə cavab verdi: “Beriya müsavat höküməti əkskəşfiyyatında xidməti barədə mənə heç bir söz deməmişdi. O mənə danışmışdı ki, guya bizim bolşevik təşkilatının göstərişi ilə kəşfiyyat xarakterli 8
tapşırıqları yerinə yetirir. Ancaq bu tapşırıqların mahiyyəti barədə o heç bir şey deməmişdi. Beləliklə, Beriyanın müsavat əkskəşfiyyatında xidməti barədə mənlik dəfə 1937-ci ildə eşitmişəm.”
Bağırovun bu ifadəsi istintaq işinin bütün materialları ilə təkzib olunur. Müəyyənləşdirilmişdir ki, Bağırovun sərəncamında Beriyanın müsavat əkskəşfiyyatındakı fəaliyyəti faktını təsdiq edən əsas arxiv sənədləri var idi. Azərbaycan FK-nın sədri olan Bağırov Beriyanın müsavatçıların Azərbaycanda hakimiyyəti dövründə kommunist partiyasının üzvü olmaması, beləliklə də müsavat əkskəşfiyyatında işləmək üçün gizli bolşevik təşkilatı tərəfindən göndərilə bilməməsini təsdiq edən çoxlu şahid ifadələrinə və geniş məlumatlara malik olmaya bilməzdi. Beriyanın müsavat əkskəşfiyyatındakı əksinqilabi fəaliyyətinin şahidləri onu ifşa edən məlumatlarla çıxış edəndə Bağırov tərəddüd etmədən Beriyanı fəal şəkildə müdafiə edir, beləliklə də onun cinayətkar keçmişini ört-basdır edirdi.
Azərbaycan FK-nın keçmiş əməkdaşı, şahid A.F.Milov göstərirdi: “1992 və ya 1923-cü illərdə Azərbaycan FK-da işləyərkən mən Qolikovun rəis olduğu gizli əkskəşfiyyat şöbəsi ilə əlaqəli idim. Keçmiş müsavat əkskəşfiyyatının işi ilə tanış olarkən müxtəlif sənədlərlə yanaşı müsavat əkskəşfiyyatının rəisi Aleksandr Qoqoberidzenin əmri əlimə keçdi. Bu əmrdə deyilirdi ki, L.P.Beriya Abşeron yarımadasının xarici nəzarəti üzrə bir aylıq sınaq müddəti keçməklə və aylıq maaşı 800 manat olmaqla əkskəşfiyyatçı vəzifəsinə qəbul olunur. Mən həmin əmri götürüb Bağırovun yanına getdim. Sumbatov da onun yanında idi. Sumbatovun yanında mən A.Qoqoberidzenin əmrini aşkara çıxardığımı söylədim və əmri Bağırova verdim. Bağırov məni dinlədi, əmri götürdü və istehzayla gülümsəyib dedi: “Biz bundan xəbərdarıq. Beriya oraya Bakı gizli partiya təşkilatı tərəfindən göndərilib.” Məlum olmuşdur ki, Beriyanın müsavat əkskəşfiyyatında xidməti barədə 1921-ci ilin dekabrında Azərbaycan FK-da partiya təşkilatının təmizlənməsi zamanı də məsələ qaldırılmışdı. Bağırov o zaman da Beriyanı fəal müdafiə etmişdi. Bağırov Beriyanın müsavat əkskəşfiyyatındakı xidmətini təsdiq edən arxiv sənədlərini müxtəlif yollarla əldə edərək bu sənədləri Beriyaya göndərirmiş. Moskvada Beriyanın şəxsi arxivi araşdırılarkən müsavat höküməti daxili işlər nazirliyinin müsavat müsavat əkskəşfiyyatı işçilərinin işə qəbulu və işdən azad edilməsi barədə əmrlərdən ibarət 1919-cu ilin 13 avqustunda açılmış, 1920-ci ilin 1 martında sona çatmış arxiv sənədi aşkara çıxarılmışdır. Bu sənədin 19-cu səhifəsində “əksinqilabi mübarizə təşkilatı” rəisinin 28 dekabr 1919-cu il tarixli, 29 nömrəli əmrinin surəti yerləşdirilib. Əmrdə deyilir ki, agent Beriya 1920-ci ilin 1 yanvarından etibarən öz ərizəsinə əsasən tutduğu vəzifədən azad olunur. Eyni şey 1920-ci il 8 yanvar tarixli əmrdə də (həmin sənədin 21-ci səhifəsində) göstərilir. Burada 11 müxtəlif familiyalı şəxsin arasında Beriyanın da familiyası vardır. Bu ifşaedici sənədlərin Beriyanın əlinə necə keçməsi barədə suala elə həmin sənədin arasına Beriyanın öz dəsti-xətti ilə yazıb qoyduğu kiçicik bir kağız parçası cavab verir. Orada aşağıdakı sözlər yazılıb: “Yoldaş Bağırov göndərib” tarix: “I-XII-1939-cu il”.
Bu məsələ ilə bağlı istintaq olunan müttəhim Bağırov ilk əvvəl bildirdi ki, müsavat əkskəşfiyyatındakı xidməti barədə arxiv sənədlərinin Beriyaya verib-vermədiyini xatırlaya bilmir. Həmin sənədlərin fotosurəti göstəriləndən sonra isə bildirdi: Yüklə 0,58 Mb. Dostları ilə paylaş:
|