2 Naxçıvan Dövlət Universiteti
Yüklə 1,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
- 29 - Cədvəldən göründüyü kimi tədqiqat aparılan rayonların arıxanalarının hamısında müxtəlif dərəcəli akarapidoza yoluxma aşkar edilmişdir. Bunların içərisində ən çox yoluxma ekstensivliyi Dəvəçi rayonunun Dəvəçi kəndindəki arıxanada (40% yoluxma, 8% tələfat) Siyəzəndə (35% yoluxma, 11,4% tələfat), Masallı rayonunun Mollaoba kəndindəki arıxanada (40% yoluxma, 5% tələfat), nisbətən az Astara rayonu Siyatük kəndində arıxanada (20% yoluxma, 2.5% təlafat) və Qax rayonunun Turaclı kəndində arıxanada (30 % yoluxma, 3,3 % tələfat),Tasmalı kəndində arıxanada (yoluxma 25%, tələfat 1,8%) olmuşdur. Akarapidoza qarşı işlədilən preparatların səmərəliliyi haqqında bir-birini təkzib edən müxtəlif fikirlər mövcuddur. Beləki, hər müəllif, yaxud tədqiqatçı öz işlətdiyi preparatın daha səmərəli olduğunu iddia edir. Digəri isə əksinə az səmərəliliyini qeyd edir. Akarapidozun müalicəsi üçün son zamanlar efirsulfonat, keltan, tanis, polisan, akarasan, tedion və s. preparatlardan istifadə edilir. Bu preparatların akarapidoza görə səmərəliliyi barədə müxtəlif fikirlər mövcuddur. Buda preparatın müxtəlif iqlim zonalarında işlədilməsi, törədicinin xarici mühit şəraitindən asılı olaraq bioloji inkişafının uyğunlaşmaması ilə əlaqədar olduğu güman edilir. Buna görədə bu preparatlardan bəzilərinin akarapidoz xəstəliyinə qarşı səmərəsini öyrənmək məqsədilə sınaq təcrübələri aparılmışdır. Təcrübədən əvvəl hər bir arı ailəsindən 50 ədəd arı seçib onların akarapidoza yoluxma dərəcəsini müəyyən etdikdən sonra ailənin qüvvəsini, yuvanın həcmini və akarapidoza yoluxma dərəcəsini nəzərə almaqla arı ailələri qruplaşdırılmışdı. Pətəkdə dərman maddəsinin buxarlarının yuvadan kənar edilməsinin qarşısını almaq üçün pətəyin hava girən yerləri palçıqla suvanmışdır. Analoji qüvvəyə (çərçivə aralığı arı hesabı ilə) akarapidoza yoluxma dərəcəsinə, ananın yaşına, açıq və möhürlü sürfələrin miqdarına və yem ehtiyatına görə bərabər olan 12 arı ailəsi seçilmişdir. Onlardan hər biri 5 ailədən ibarət 2 qrup və 2 ailədən ibarət isə nəzarət qrupu ayrılılmışdır. Pətəkdə əvvəlcə çərçivə arası məsafə genişləndirilmiş, arı ailələri kifayət qədər yem və su ilə təmin olunmuşdur. Bir lövhə akarasan preparatı dəmir lövhə üzərində yandırılaraq, alovu söndürüldükdən sonra tüstüləyən vəziyyətdə pətəyin boş yerində elə yerləşdirilmişdir ki, taxta hissəsinə toxunmasın. Uçuş bacası 1 saatlığa bağlandıqdan sonra açılıb preparatın tam halda yanıb- yanmadığı yoxlanılmış, əgər yarıya qədər yanmışsa, preparatın yarısı qədər , bütövlükdə yanmayıbsa proses təzədən təkrar olunub. Tanis də akarasan işlədilən qaydada 10 çərçivəlik arıya 1 lövhə işlədilmişdir. Akarasan preparatının sınaqları zamanı ana arı ölümü müşahidə edilməmiş, tanis və nəzarət qrupunda hərəsində 1 ana arı tələf olmuşdur. İşçi arılardan olan tələfat isə təbii tələfata yaxın olmuşdur. Aparılan sınaqların nəticələri 2 saylı cədvəldə göstərilmişdir. Cədvəl 2. Masallı arıçılıq təsərrüfatında arıların akarapidozuna qarşı akarasan və tanis akarasidilərlə aparılan sınaqların nəticələri Preparatların adları Ailə №- si Xəstəliyəyoluxma %-i Səmərəlilik %-i Tələfolmuşdur Preparatdan əvvəl sonra Ana arı İşçi arı Akarasan 3 40 5 87,5 --- 10 8 40 6 85,0 --- 15 15 40 4 90,0 --- 8 19 40 5 87,5 --- 20 21 40 3 92,5 --- 18 Yekunu 5 40 4,6 88,5 --- 14 Tanis 6 40 10 75,0 --- 15 11 40 12 70,0 --- 20 14 40 15 62,5 1 19 23 40 9 77,5 --- 20 - 30 - 26 40 11 72,5 --- 25 Yekunu 5 40 11,4 71,5 --- 20 Nəzarət 10 40 40 --- --- 25 35 40 40 --- 1 36 Yekunu 2 40 40 --- 1 30 2 saylı cədvəldən göründüyü kimi akarasan preparatının arıların akarapidozuna qarşı səmərəliliyi respublikamız şəraitində ədəbiyyatlarda göstərildiyi kimi 91-97 % deyil, 85-90 % arasında (orta hesabla 88,5%), tanisin isə ondan səmərəliliyi akarasandan xeyli az, yəni 62,5- 77,5 % (orta hesabla 71,5 %) olmuşdur. Qax rayonunun Turaclı və Tasmalı kəndlərindəki arıxanalarda arıların akarapidozuna qarşı akarasan və fumisan preparatlarının sınaq təcrübələri aparılmışdır. Təcrübə zamanı pətəkdəki artıq çərçivələr çıxarılmış, qalan çərçivələr arası məsafə bir qədər artırılmışdır. 8 çərçivəlik pətəkdə 1 fumisan lövhəsi asılmışdır. Preparat işlədilməzdən əvvəl arı ailələrində hazırlıq işləri aparılmışdı. Pətəklərin içərisi təmizlənmiş, çatlar palçıqla suvanmışdır. Beləliklə, republikamız şəraitində arıların akarapidoz xəstəliyinə qarşı sınaqdan keçirdiyimiz akarisidlərdən yüksək səmərəlisi akarasan (86,7-88,5 %), ondan bir qədər aşağı (78,7 %) fumisan preparatları olmuşdur. Tanis preparatının səmərəliliyi isə yuxarıdakı 2 preparatdan az (71,5 %) olmuşdur. Aparılan sınaqların nəticələri 3 saylı cədvəldə göstərilmişdir. Cədvəl 3. Qax rayonunun Turaclı və Tasmalı kəndlərindəki arıxanalarda akarapidoza qarşı akarasan və fumisan preparatlarının sınaqdan keçirilməsi Preparatların adları Ailə №- si Xəstəliyə yoluxma %-i Səmərəlilik %-i Tələf olmuşdur Preparatdan əvvəl sonra Ana arı İşçi arı Akarasan 25 30 3 90,0 --- 8 37 30 4 86,7 --- 12 43 30 3 90,0 --- 7 50 30 6 80,0 --- 15 54 30 4 86,7 --- 20 Yekunu 5 30 4 86,7 --- 12,5 Fumisan 7 30 5 83,3 --- 10 12 30 6 80,0 --- 13 23 30 7 76,7 --- 11 34 30 6 80,0 --- 8 38 30 8 73,3 --- 12 Yekunu 5 30 8 78,7 --- 10,8 Nəzarət 19 30 30 --- --- 15 28 30 30 --- --- 20 Yekunu 2 30 30 --- --- 17,3 Qeyd: Aparılan tədqiqatlar nəticəsində məlum olmuşdur ki, xəstəliyin yayılmasının səbəbləri vaxtaşırı diaqnostik müayinələrin aparılmaması, baytar nəzarəti olmadan arıxanaların bir rayondan digər rayon ərazisinə köçürülməsi, xəstə arıxanalarla sağlam arıxanaların bir-birilə təmasda olması, aparılan müalicələrin təlimata uyğun olmaması, arıxanalarda sanitariya qaydalarına riayət edilməməsi,dezinfeksiya edilmədən alət və avadanlıqlardan həm xəstə və həm də sağlam arıxanalarda istifadə edilməsi və s. olmuşdur. Yüklə 1,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|