153
Müasir şəraitə uyğun olaraq, Lamar mızıldanırdı: “O, quzğun idi”, onun sağ
əli kənara tuşlanmışdı və barmağı birbaşa Hoarı göstərirdi).
Hamı razılaşdı ki, Lamar bir seçki müddətindən sonra siyasi meyiddir və
yeganə məsələ isə məhz kimin onun varisi olacağı idi. Lamar Missisipini sevirdi və
ştatın tənqid edilməsi onu dərindən ağrıdırdı. O, arvadına yazırdı ki, elə maliyyə
vəziyyətində olmağı arzulayır ki, öz ailəsinə ədalətsizlik etmədən öz vəzifəsindən
gedəydi:
“Bu dünya yalnız səninlə əlaqə istisna olmaqla kasaddır. Mən Şimaldan çox
sayda tərifli məktublar alıram, çox az sayda məktubu isə Missisipidən alıram. Bu
həqiqət ola bilərmi ki, Cənub onun əsl maraqlarını güdənlərin, özünün zirehsiz
döşünü səhvin müdaxiləsinə qarşı maneə kimi təklif edənlərin qərəzsiz
məhəbbətini məhkum etsin?... Bu həqiqətən də ictimai adamın ürəyinin üstünə
qoyulan ağır xaçdır ki, ondan öz seçicilərinin uzaqlaşan məhəbbətinin və
etimadının səbəblərinə qarşı dura biləsən”.
Lakin özünün məşhur əmisi, texaslı Mirabo Lamar və ailəsinin digər üzvləri
kimi Lutsius Tsintsinnatus Lamar aşıb-daşan əllaməliklərdən qorxmurdu. Etiraf
edildiyi kimi, o, Qanunvericiliyin təlimatlarını pozdu, o, deyirdi: “Mən suveren
xalqa, mənə təlimat verən qanunvericilik ustalarına müraciət edəcəyəm”.
Bu bəyanatla Senator Lamar Missisipi üzrə uğurlu səfərinə başladı. Dolu
zallarda və açıq tarlalarda minlərlə adamla, camaatla danışaraq, Lamar səmimi
surətdə bəyan edirdi ki, ona agahdır ki, seçicilərin xoşuna gəlməyəcəkdir; o, həm
də bərabər qaydada hali idi ki, istifadə edilməli asan yol sektsional səbəb idi, o, da
daim özünü buna həsr etmişdi, lakin onun məqsədi ondan ibarət idi ki, sektsional
təzyiqlərə məhəl qoymadan milli marağa səs verməklə Şimalla Cənub arasında
etimad hissini və qarşılıqlığını yaratmağa kömək etsin.
Saat üçdə ya dörddə onun ehtirama və təxəyyülə əsaslanan istedadlı nitqi,
onu ələ salmağa gəlmiş kütlələri heyran etdi. Sonralar bir neçə müşahidəçi yazırdı
ki, “axında daşları süpürüb atan dağ çayı kimi, onun xəttinə müxalif olmağa cəhd
edənlərlə də o, həmin qaydada danışırdı”.
154
Lakin Lamar məsələdən yan keçmək üçün emosiyaları qızışdırmaqdan ötəri
natiqlik hiyləgərliyindən istifadə etmirdi. Əksinə, onun çıxışları mövqeyini
öyrənməyə kömək edən izah idi, Senatın konstitusional tarixi ilə və onun ştat
qanunvericilikləri ilə əlaqəli və dövlət xadimlərini və Börkün, Kalhounun,
Uebsterin və digər məşhur Senatorların nümunələrini, hansılar ki, Qanunvericilik
təlimatları ilə razılaşmırdı, irəli aparırdı: “Öz adlarını vermiş məşhur adamların
nümunəsi ilə hərəkət etmək, populyar qışqırığa hörmət etdikdə, bütünlüklə ədaləti
və məsləki tərk etməkdən daha yaxşıdır”.
Həmin mitinqdə o, bir hadisə haqqında danışdı, and içdi ki, bu, müharibə
dövründə baş vermişdir. Lamar Konfederasiyanın digər görkəmli hərbçi və mülki
qulluqçuları ilə birlikdə Savanna limanının blokadası vaxtı gəmi göyərtəsində
olmuşdu. Yüksək rütbəli qulluqçular məsləhətləşəndən sonra irəli getməyin
təhlükəsiz olmasını qərar almalarına baxmayaraq, kapitan, dənizçi Billi Sammersi
dor ağacının başına qalxmağa göndərdi ki, baxsın ki, oradan yankilərin
(Cənublular Şimali amerikanları belə adlandırırdı, dünyada isə çox vaxt bütün
amerikanları belə adlandırırlar – tərcüməçi) limanda kanonyorkaları (top daşıyan
gəmi – tərcüməçi) vardır ya yoxdur və Billi dedi ki, orada on ədədini görür. Qəribə
orasında idi ki, qulluqçular bu yolla yanki gəmilərinin harada olduğunu bilirdilər
və bu, Savannada deyildir; və onlar kapitana dedilər ki, Billi səhv edir və gəmi irəli
getməlidir. Kapitan imtina etdi, təkid etdi ki, qulluqçular hərbi işlər barədə çox şey
bildikləri kimi, Billi Sammers də dor ağacının başında güclü durbinlə baxır və
bilavasitə situasiyanın necə olduğunu mühakimə etməkdə daha yaxşı imkana
malikdir.
Sonralar Billinin düzgün olduğu müəyyən edildi. Lamar dedi ki, əgər onlar
irəli tərəfə üzsəydilər əsir götürüləcəkdilər. Və dənizçi Billi Sammers kimi o da
özünün Missisipi Qanunvericiliyindən ağıllı olduğunu iddia etmir. Lakin o, inanır
ki, Birləşmiş Ştatlar Senatının üzvü kimi o, nəyin seçicilərinin maraqları üçün daha
yaxşı olduğu barədə mühakimə yürütmək üçün daha yaxşı mövqeyə malikdir.
“Beləliklə, mənim yerlilərim, siz məni dor ağacının lap başına göndərmisiniz
və mən nə görürəmsə onu sizə deyirəm. Əgər siz deyirsinizsə ki, mən aşağı
155
düşməliyəm, mızıldanmadan buna tabe olacağam, çünki siz məni məcbur edə
bilməzsiniz ki, sizə yalan danışım, lakin əgər siz geri qaytarsanız, yalnız onu deyə
bilərəm ki, mən öz ölkəmi, həqiqəti və Allahı sevməkdə düz olmalıyam... Mən
həmişə düşünmüşəm ki, respublikada ictimai adamın ilk borcu xalqın
suverenliyinə əsaslanır. Bu, onun seçicilərinin rəyini açıq və səmimi ifadə
etməsidir. Mən Missisipi əhalisinin etimadını yüksək qiymətləndirirəm, lakin heç
vaxt öz hərəkətimi populyarlıq standartına çevirməmişəm. Mən ictimai rəyə
dərindən hörmət edirəm, lakin inanıram ki, hakimiyyət daşıyanların niyyətinin
əvvəlki hüquqi vəziyyətinin şüurlu qaydada bərpa edilməsi vardır, bu da adi
möhkəmliyə malik olan adamı istənilən şəraitdə müdafiə edir”.
Onun səfəri olduqca uğurlu oldu, ona düşmən olan adamlar, ümumiyyətlə
onu dinləyəndə ona çətin inana bilərdilər, skamyaların və stolların üstünə qalxıb,
öz şlyapalarını yelləyir və səsləri batana qədər “ura” qışqırırdılar. Digərləri sakitcə
çıxıb gedirdi, onun sözlərinin əhəmiyyətini ölçüb, biçirdi. Yazuu qraflığında çıxış
edən vaxt onun güclü əleyhdarı, Yazuu şəhər “ Herald” qəzeti xəbər verirdi ki,
“buxtadakı şir kimi” o, yüzlərlə adamın əvvəldən olan qərarlarına qalib gəlirdi,
onlar inanmağa başlayırdılar ki, müəyyən məsələlərdə onun baxışları Missisipidən
çox Yeni İngiltərə coğrafi enliklərində daha yaxşı qəbul olunardı. Və az sonra
Yazuu Demokratik Qraflıq Qurultayı qətnamə qəbul etdi ki, onların qanunvericiləri
“ilk, axırıncı və bütün zamanlarda ona səs verməli və onun üçün işləməlidirlər,
necə ki, bu, Birləşmiş Ştatlar Senatoru üçün xalqın seçimidir”.
Bu səmimi bir işarə idi ki, Missisipi xalqı mühüm bir hadisəyə görə - onun
Çarlz Samner barədəki tərifli çıxışı, Elektoral Komissiyada respublikaçı Heysin
seçilməsini yaxınlaşdıran qaydada səs verməsi və sərbəst gümüşü güclü müdafiə
etdiklərinin əksinə olması ilə Lamar onların bilavasitə arzularına qarşı olmasına
baxmayaraq, onu dəstəkləməsini davam etdirir. Seçicilər onun göstərdiyi
səmimiyyətə və mərdliyə cavab verdilər; və onlar ona bütün qalan siyasi həyatı
boyu öz dəstəklərini verməklə yaxşı münasibətlərini göstərməkdə davam etdilər.
O, böyük səs çoxluğu ilə yenidən Senata seçildi, sonralar Senatın Demokrat
fraksiyasının sədri, Daxili İşlər katibi və nəhayət, Birləşmiş Ştatlar Ali
Dostları ilə paylaş: |