А. Д. Чудаков гиймятляр вя гиймятин
Yüklə 2,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
45 1) məişət bazarında müəssisələrin sabit vəziyyətinin qorunub saxlanması; 2) məişət bazarında müəssisənin iştirakının genişləndirilməsi; 3) maksimum mənfəətin əldə edilməsi; 4) müəssisənin ödəmə qabiliyyətinin təmin edilməsi; 5) bazarda qiymət liderliyinin təmin edilməsi; 6) müəssisənin ixracat imkanlarının genişləndirilməsi. Bəzi iri və həddindən artıq iri şirkətlər öz fəaliyyətində səhmdar kapitalın 8-10 %-ə qədəri həcmində rentabelliyi ilə təmin edilir. Bu, o deməkdir ki, belə çirkətlərin rın əsas məqsədi əldə etdikləri mövqelərin qorunmasıdır. Adətən bazarda öz payını artırmaq üçün o müəssisələr can atırlar ki, onların istehsal xərcləri aşağı, mənfəətləri isə uzunmüddətli olsun. Mənfəətin maksimallaşdırılması məhsul vahidinin qiymətinin artırılması yolu ilə satış həcminin və ya hər iki göstəricinin artırılması yolu ilə əldə edilə bilər. Mənfəətin maksimallaşdırılmasına yönəldilən qiymət siyasətinin aparılması üçün ən əvvlə cari tələbatın və cari xərclərin qiymətləndirilməsi həyata keçirilir. Amma bununla belə uzunmüddətli faktorları nəzərdən buraxmaq olmaz. Müəssisənin ödəmə qabiliyyətinin qorunub saxlanılması ən aktual bir məsələdir, belə ki, əks halda müəssisə iflasa uğraya bilər. Müəssisənin ödəmə qabiliyyətindəki sabitlik hər şeydən əvvəl müəssisənin hesabına faktiki pul vəsaitlərinin daxil olması yolu ilə təmin edilir. Bazarda qiymətin təyin edilməsində liderlik o deməkdir ki, müəssisə aktiv qiymət siyasəti aparır və müəssisə bu və ya digər məhsul üçün qiymət siyasətinin müəyyənləşdirilməsinin pionerləridirlər. Başqa sözlə desək, müəssisə öz xüsusi inkişaf yoluna nəzərən bu və ya digər məhsula qoyulan qiymətləri yüksəldə yaxud aşağı sala bilər. Və
ən nəhayət, müəssisənin ixracat
imkanlarının genişləndirilməsi üçün, müəssisə daxili və xarici bazarlarda qiymətlərin yaradılması xüsusiyyətlərini nəzərə almalıdırlar. Burda, bir qayda olaraq, geniş miqyasda tənzimlənmənin dövlət tarif metodlarından istifadə edilir. Sənaye istehsalının xarici iqtisadi arenaya çıxması haqqında qərarların qəbul edilməsi üçün o, beynəlxalq marketinqə arxalanmalıdır.
46 Bazar vəziyyətinin xüsusiyyətlərindən asılı olaraq müəssisənin qiymət siyasəti qiymətəmələgəlmənin müxtəlif strategiyalarına arxalana bilərlər. Digər amillərlə qarşılıqlı əlaqədə olaraq qiymətəmələgəlmə strategiyası tələbat və satış səviyyəsinə həlledici təsir göstərə bilər və bunula da bütün istehsal – məişət sisteminə təsir göstərər. Bir tərəfdən qiymətlərin yüksək olması məhsul vahidinə düşən mənfəəti artırır, digər tərəfdən isə potensial alıcı dairəsinin kiçilməsinə gətirib çıxarır. Əksinə, aşağı salınmış qiymətlər satılmış məhsul vahidindən əldə edilən mənfəətin azalmasına gətirib çıxarır. Amma onu da qeyd etməliyik ki, satış həcminin yüksəlməsi hesabına mənfəətin ümumi həcmi artır və deməli, müəssisənin ümumi səmərəliliyi də artır. Artıq qeyd edildiyi kimi, məhsulun qiyməti istehsalın maya dəyərinə diqqətsiz qalmamalıdır və faktiki xərcləri ideal şəkildə bağlamalı və müəyyən dərəcədə mənfəət də gətirməlidirlər. Qiymətəmələgəlmənin bu tipi optimal sayılır, amma müvəffəqiyyətli addım atmaq və istehsal-məişət fəaliyyətinin inkişafı üçün daimi və fasiləsiz məhsul satış həcminin saxlanılması zəruridir. Qiymətin əmələ gəlməsində müasir metodların prinsipial xüsusiyyətləri ondan ibarətdir ki, qiymətlər marketinq tədqiqatlarının nəticələrinə əsaslanmalıdırlar. Qiymətəmələgəlmə strategiyalarının əsas növləri Şəkil 2.1.-də təsvir edilmişdir. Indi isə bu strategiyaları ətraflı nəzərdən keçirək. stehlakçıya doğru səmtləşdirilmiş strategiya – o deməkdir ki, qiymətlər müəyyənləşdirilərkən potensial alıcı üçün məhsulun faydalılıq səviyyəsi ən əsas faktordur. Bu halda məhsul vahidinə əlavələrin aşağı salınması mümkündür, amma bütün bunlar ümumi mənfəətə uyğun şəkildə satıcı həcminin artırılması ilə kompensasiya edilməlidir. Rəqabətə doğru səmtləşdirilmiş qiymətəmələgəlmə - məhsul növü üçün tələb edilən orta qiymət səviyyəsinin uçotu ilə həyata keçirilir. Təyin edilmiş qiymətlər rəqiblər tərəfindən təyin edilmiş orta qiymətlərlə üst-üstə düşə bilər, bu qiymətlərdən yuxarı və ya aşağı ola bilər. Hər bir konkret halda bu və ya digər seçim iqtisadi səmərəlilik nöqteyi-nəzərindən təyin edilir. Qiymətin əmələgəlməsinin tərkib hissələrinin idarə edilməsi dedikdə, bütöv məişət proqramları üçün və ya hər bir mövqenin çeşidi üçün qiymət səviyyələri üzrə, bazara çıxarılan yeni məhsullar üçün
47 başlanğıc qiymətlər üzrə ayrı-ayrılıqda yerinə yetirilməsi nəzərdə tutulur.
Şəkil 2.1.Müxtəlif qiymətəmələgəlmə strategiyaları
istismar imicinə uyğun olan əmtəələrin orta bazar səviyyəsindən yüksək olan qiymətlərin təyin edilməsindən ibarətdir. qiymətlərin müəyyənləşdirilməsindəki bu faktorlar istehsalçıya aid edilir. Buna misal olaraq “lyuks” avtomobillərinin satışını və ya eksklyuziv Qiymət in
əmələ gəlməsi
Istehlakçıya istiqamətləndiri lmiş qiymətlər Rəqabətə istiqamətlənmiş qiymətlər Qiymə əmələ gəlməsinin tərkibinin idarə edilməsi Mükafatlı qiymət siyasəti Həvəsləndirici qiymət siyasəti Tükənən və yeni daxil olan qiymət siyasəti Bazarın şaquli və üfiqi bölgü zamanı qiymət siyasəti Əmtəə
тямяркцзляшмя си strategiyasının qiymət siyasəti
Son qiymətəmələgəl mə
Yüklə 2,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|