А. Д. Чудаков гиймятляр вя гиймятин
Yüklə 2,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Reqional qiym
- Zona qiym
- Bazis m
- 1.5. QIYM ƏTL ƏRIN NÖVL ƏRI V Ə ONLARIN F ƏRDI MÜ ƏYY ƏN EDILM ƏSI.
34
Qurşaq qiymətləri, yaxud onlar üçün limitlər məsələn, qaz. elektrik enerжisi, mənzil haqqı və bir sıra başqaları kimi əmtəələrə təyin edilirlər. Adətən qurşaq qiymətləri, yaxud onlara limitlər dövlət orqanları tərəfindən müəyyən olunurlar və nəzarətdə olurlar.
yaxud
onlara limitlər yerli xüsusiyyətlərin uçotu ilə yerli orqanlar tərəfindən təyin edilirlər və nəzarət olunurlar. Zona qiymətləri və onlara limitlər müəyyən bir coğrafi zonanın çərçivəsində təyin olunurlar. Müəyyən əmtəənin istehsalı məntəqəsindən zona uzaqlaşdıqca, bu əmtəənin qiyməti nəqliyyat xərcləri hesabına qalxır.
olunurlar. Faktiki olaraq, satış qiymətləri hər bir konkret halda bazis məntəqələrinin qiymətləri əsasında təyin olunurlar, lakin bu, əmtəənin bazis məntəqəsindən təyinat yerinədək çatdırılmasına dair olan nəqliyyat xərclərinin uçotu ilə müəyyən olunur.
Sonda qeyd edək ki, sərbəst bazar qiymətləri bazar iqtisadiyyatına daha çox uyğundurlar, amma onlar dünyada heç yerdə dövlətin müdaxiləsi olmadan mövcud olmurlar.
MÜƏYYƏN EDILMƏSI. Bütün əmtəə qiymətləri şək.1.9-da verilmiş sxemə uyğun təsnifləşdirilirlər. Qiymətlərin daha ətraflı təsnifatı aşağıda nəzərdən keçirilir.
Ayrı-ayrı alıcılarla işdə satıcı şirkətlər- tərəfindən tətbiq olunan qiymət əmələ gəlməsini və müxtəlif qiymət növlərini nəzərdən keçirəcəyik. Alıcı əmtəəni topdansatış partiyası şəklində, onu tək-tək pərakəndə satış ilə satın ala bilər, lakin onun satıcı firmanın agenti ilə qarşılıqlı fəaliyyəti həmişə fərdi xarakter daşıyacaqdır. Agent şirkət tərəfindən istifadə olunan satış qiymətlərinin əmələ gəlmə mexanizminin bütün əsas xarakteristikalarını və xüsusiyyətlərini bilməlidir.
35
Шякил 1.9. Гиймятлярин мцхтялиф яламятляря эюря тяснифаты
Бцтцн гиймятляр
Обйектин характериня эюря топдансатыш гиймятляри Тядарцк
гиймятляри Топдансатыш гиймятляри Смета дяйяри
Хидмятя
тарифляр Дювлят
тянзимлянмяси Сярбяст гиймятляр
Тяляб гиймяти Тяклиф гиймяти
Итсещсал гиймяти Тянзимлянян гиймятляр Сон щядд гиймятляри
Тясбит олунмуш гиймятляр Тясбитолунма вя тяйинетмя цсулуна эюря Мющкям гиймят
Тяжили эюндяришля Гысамцддятли эюндяришля Узунмцддятли эюндяришля Сатыш гиймяти
Сцрцшкян гиймят Вахт амили нязяря алынмагла Сабит гиймят
Мювсцми гиймят Пилляли гиймят
Информасийа олунма цсулуна эюря Сорьу гиймятляри
Прейскурант гиймятляр Щесаблашма гиймяти
Базарын нювцндяе асылы олараг Щярраж гиймятляри
Биръа котировкалары Тижарят гиймятляри
Фирмадахили гиймятляр Эюндяриш шяртляриня эюря
Нетто гиймяти Брутто гиймяти
Франко-сатыш анбары
Хаммал цчцн
Истещсал-техники маллар цчцн Халг истещлакы маллары цчцн
36
Fərdi təyin olunan qiymətlərin təsnifatı şəkil 1.10- da verilmişdir. Aşağıda fərdi təyinatlı satış qiymətlərinin əmələ gəlmə xarakteristikaları və xüsusiyyətləri nəzərdən keçirilir.
bazar qiymətəmələgəlməsinin meylləri haqqında olan təsəvvürlərdən asılı olaraq, öz seçimini etmək üçün alıcılar tərəfindən istifadə olunur. Əmtəənin pərakəndə satış qiymətləri müəyyən əmtənin satın alınması üçün mövcud kontraktlarda (müqavilələrdə) əsaslanmalıdır. Qəbul olunmuş dünya təcrübəsinə uyğun gələn müasir alqı-satqı kontraktları qiyməti, qiymət bazisini qiymət valyutasını, qiymətin müəyyən olunması üsulunu və funksiyasını, qiymət səviyyəsini müəyyən etməlidirlər.
Müəyyən etmənin alqı-satqısında müəyyən uçod vahidi, çəki, uzunluq, sahə, həcm, ədədlər sayı, dəst (komplekt) və b. vahidi ola bilər.
Sövdələşmə vahidi bu sövdələşmə üçün kifayət edən (olan) əmtəə uçot vahidinin və ya qiymətli kağızların minimal sayı adlanır.
Qeyd edək ki, çox çeşidli əmtəələrin alqı-satqı kontraktı tərtib edilərkən qiymətlər hər əmtəə növünün və ya sortunun vahidinə ayrıca təyin olunurlar.
Bazis qiyməti (və ya qiymət bazisi, ərazisi) xarici ticarət qiyməti müəyyən edilərkən əsas kimi qəbul olunan əmtəə qiymətidir; bazis qiyməti xarici ticarətdəki çeşid dəyişmələrinin uçotu ilə müntəzəm surətdə indeksləşdirilir. Bu zaman istifadə edilən indekslər iki növdə olurlar: ◊ Qiymətlər indeksi - əmtəələrin və xidmətlərin bu və ya digər vaxt dövrü üçün müqayisə olunan dairəsi üzrə qiymətlərin eyni
növ müxtəlifliyinin dinamika göstəricisidir; ◊ Pərakəndə qiymətlər indeksi - istehlak səbətidir - dəyərinin dinamikası əsasında hesablanan, pərakəndə satış bazarında orta qiymətlər səviyyəsinin (qiymətlərin orta səviyyəsinin) aylıq dəyişməsi göstəricisidir. Pərakəndə ticarətin xarakterik xüsusiyyəti satış qiymətinin fərdi təyini və çevik dəyişməsidir. Əmtəənin satın alınma kontraktında Yüklə 2,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|