А. Д. Чудаков гиймятляр вя гиймятин
Yüklə 2,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bazar mühitini mikro v
- § 2.3. MÜXT ƏLIF NÖV BAZARLARDA QIYM ƏTIN ƏM ƏL Ə G ƏLM ƏSI.
- Bazara daxil olmanın d ərinl əşm əsi
58
Mikromühitə elə komponentlər daxildir ki, birbaşa müəssisə və onun fəaliyyəti ilə bağlı olsun: tədarükçü, vasitəçi, sifarişçisi, rəqib və əlaqə auditoriyaları (Şəkil 2.6). Makromühitə isə demoqrafik, iqtisadi, təbii, elmi-texniki, siyasi və mədəni xarakterli faktorlar daxil edilir ki, bu faktorlarla öz növbəsində mikromühitə çox böyük təsir göstərir (Şəkil 2.7). Makro mühitin faktorları (mikromühitin komponentlərindən fərqli olaraq) müəssisədən asılı olmayaraq fəaliyyət göstərir və dəyişir. Onlar müəssisənin fəaliyyətinə həm müsbət, həm də mənfi təsir göstərə bilərlər. Buna görə də makromühitin faktorlarının uçotu və təhlili – müəssisənin normal işləməsi üçün çox zəruri olan bir şərtdir. Indi isə bazar makromühitinin faktorları ilə yaxından tanış olaq. Demoqrafik mühit- ilə yaşa görə bölgüsü ilə və cinsiyyətinə görə xarakterziə olunan istehlakçıların birləşməsidir. Sənaye istehsalının qiymət siyasəti formalaşarkən demoqrafik mərhələdəki dəyişiklikləri təyin edən əhalinin ümumi sayına və tendensiyaları nəzərə alınmalıdır. Əhalinin yaş strukturunun dəyişilməsi uşaq və yeniyetmələr üçün buraxılan mallara olan tələbatın, həmçinin təqaüd yaşı çatmış şəxslərin tələbatına uyğun olan malların dəyişilməsinə gətirib çıxarır. Əhalinin miqrasiyası əhali üçün zəruri olan mallara tələbatı yüksəldir və bununla da onların yeni yerlərdə əsaslı şəkildə yerləşməsi baş verir. Ziyalı adamların sayının artması yüksək keyfiyyətli məhsulların, həmçinin kitabların, jurnalların və s. buraxılmasına olan tələbatın artmasına gətirib çıxaracaq. Iqtisadi mühit də həmçinin qiymətin əmələ gəlməsinə böyük təsir göstərir. Alıcılıq qabiliyyətinə həmçinin potensial alıcıların ümumi sayı, onların gəlir səviyyəsi, inflyasiya səviyyəsi, işsizlik səviyyəsi, maliyyə kreditlərinin dəyəri və bir sıra başqa faktorlar da təsir göstərir. Elmi – texniki tərəqqi faktoru həm ənənəvi, həm də yeni məhsullar üçün qiymət əmələ gəlməsinə əsaslı təsir göstərir. Məsələn, ABŞ elmi-tədqiqat və sınaq konstruktorlar işlərinə cari xərclər üzrə dünyada birinci yeri tutur.
59
Əmanətlərin həcmi və səviyyəsi Mədəni xüsusiyyət amiləri Iqtisadi amil Gəlirlərin səviyyəsi Demaqrafik amil Əhalinin sayı Yaş strukturu Cins strukturu Qiymət səviyyəsi
Təhsil səviyyəsi Kreditinq Miqrasiya səviyyəsi Faiz Inflyasiya səviyyəsi Işsizlik səviyyəsi Gəlirlər üzrə bölgü Gəlirlərin şəhər və kənd arasında bölgüsü Görüntülərə Yeni biliklərə tələbat Beynəlxalq mübadilə Çeşidlərin yeniləşməsinə tələbat
“Yaşıllar” qrupunun təsiri Qanun Elmi-texniki amiləri meylləri Siyasi-hüquqi amiləri Çap məhsullarına tələbat Elmi-texniki amilər Təbii amilər Turistik gəzintilərə tələbat
Ətraf mühitin çirklənməs i Enerjinin bahalaşması Xammalın bahalaşması Yanacaq qıtlığı Dövlət resursları qıtlığı
Fərmanlar Yeni məlumat mübadiləsi metodları Yeni nəqliyyat növləri
Yeni istehsal metodları Yeni məmulat
Elmi-texniki amilin sürəti
Normativ aktlar Idarələrin sərəncamları Standartlar Vergi və aksizlər Gömrük rüsumları
60 Şə kil 2.7 Müəssisənin bazar makro mühitinin strukturu
Emaledici sənaye məhsullarının bütün növləri üzrə ən yüksək rəqabətli ölkə Yaponiyadır. Qeyd etmək lazımdır ki, elmi cəhətdən inkişaf etmiş sahələrə görə Yaponiya dövlət siyasətinin ayrılmaz hissəsidir.
GƏLMƏSI.
Yuxarıda qiymətəmələgəlmənin iki əsas yanaşması nəzərdən keçirilmişdir. Bir də qeyd edək ki, ikinci yanaşma lap az bir səviyyədə faktiki xərclərdən ibarət olsa da, demək olar ki, tamlıqla bazar konyukturu ilə təyin edilir. Marketinq tədqiqatlarının nəticələrindən istifadə edilən qiymətəmələgəlmədə bazar konyukturu və onun tendensiyaları haqqında məlumatlardan tam şəkildə istifadə olunmalıdır. Bu və ya digər xərclər, onların səviyyəsi, intensivliyi və bölgüsünün həyata keçirilməsinin məqsədəuyğunluğu məlumatların təhlili və onlardan əldə edilən nəticələr kimi müəyyənləşdirilir. Bazar komyukturunu tələb və təklif arasındakı münasibət, rəqiblər tərəfindən müəyyənləşdirilmiş qiymətlər, həmçinin bazarda faktiki olaraq fəaliyyət göstərən rəqabətin dərəcə və səviyyəsi onun mümkün inkişaf tendensiyaları xarakterizə edir. Buna görə də bazarın və bazar konyukturunun təhlili qiymətəmələgəlmə prosesinin ayrılmaz bir mərhələsidir. Bazarın təsnifatı Şəkil 2.8-də göstərilmişdir. Bazarın öyrənilməsi aşağıdakı məqsədləri güdür: Bazara daxil olmanın dərinləşməsi: Bu, müəssisə tərəfindən zəbt edilmiş bazar məhsulla təchizatı üçün sazişlərin, həmçinin və sayının artırılması deməkdir. Bütün bunları səmərəli qiymət siyasətinin aparılması hesabına, reklam fəaliyyətinə, sifarişçilərlə əlaqələrin dərinləşməsi və genişləndirilməsi hesabına əldə etmək olar. Son hesabda əvvəllər rəqiblərin xidmətlərindən istifadə edən yeni alıcılar da bu işə cəlb edilir.
Yüklə 2,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|