А. Д. Чудаков гиймятляр вя гиймятин
Yüklə 2,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
152
Indiki zamanda oliqopoliyanın universal nəzəriyyəsi mövcu deyil və buna görə də bazarın rəqabət aparan iştirakçılarının qarşılıqlı təsirinin xarakteri haqda hər bir təklifə özünün modeli uyğun gəlir. Xüsusi (tez-tez baş verən) hal duapoliya adlanır. Duapoliya – bu elə bazar strukturudur ki, harada iki satıcı fəaliyyət göstərir. Onlar standart əmtəələr istehsalçıları olurlar və bu əmtəədə yaxın əvəzedicilər yoxdur. Hər iki satıcı bu bazarda yeni satıcıların əmələ gəlməsindən qorunublar. Bazarda yeni satıcıların təzahür edilməsindən qorunmaqdan ötrü
tətbiq edilir. Bu
cür qiymətəmələgəlmə ondan ibarətdir ki, müəssisə oliqopolik bazarda ** yeni satıcıların daxil olmasını sərfəsiz edən qiymət səviyyəsini təyin edirlər. Bu cür məhdudlaşdırılmış qiymət verilmiş bazarda rəqabət aparan satıcıların uzunmüddətli orta minimal xərclərinin səviyyəsinə limitləşir. Duonalistik bazara Bertram modeli müvafiqdir. Bu modeldə əsas kimi o çıxış edir ki, hər iki satıcı qiymətləri sərbəst (müstəqil) təyin edirlər. Bu onu bildirir ki, bir satıcı tərəfindən qiymətlərin aşağı salınmasının ardınca digər satıcı (əgər o verilmiş bazarda qalmaq istəyirsə) öz qiymətini aşağı salmalıdır. Başqa sözlə, o qiymət müharibəsinə cəlb edilmiş olur. Qiymət müharibəsi o vaxta qədər davam edəcək ki, nə vaxta qədər ki, bir vahid əmtəənin satışının qiyməti rəqiblərin orta ümumi xərcləri və hədd xərclərilə tarazlaşmayacaqsa. Bu situasiyada satıcıların heç biri qiymətlərin sonrakı aşağı salınmasından heç bir xeyir görməyəcəklər. Qiymət müharibəsindək yan keçməkdənötrü oliqopolistlər öz aralarında qiymətlərin təyin edilməsi haqda və ya bazar payının bölüşdürülməsi haqda razılaşırlar. Bu cür
razılaşdırılmış qiymətəmələgəlməni təmin edən formalardan biri kartelidirdir ki, o da yuxarıda araşdırılıb. Razılaşdırılmış qiymətəmələgəlmənin digər növü (oliqopolik bazarda) liderin ardınca olan qiymətəmələgəlmədir. Bu zaman əmtəə həcminə görə hakim olan istehsalçı öz qiymətini təyin edir, bazarın digər iştirakçıları isə könüllü şəkildə ona riayət edirlər.
153
YOXLAMA SUALLARI:
1. Əmtəənin alıcı tərəfindən subyektiv duyulan qiymətliliyi nədir? 2. Alıcının əmtəənin subyektiv qiymətliliyinin qəbul edilməsi (hiss edilməsi) üçün hansı amillər təsir göstərir? 3. Istehlakçı duyumunun öyrənilməsi hansı metodlarla həyata keçirilir? 4. Bu və ya digər əmtəənin alıcıları psixoloci duyumuna necə təsir etmək olar? 5. Qiymətlərin maskalanmasının hansı metodları mövcuddur? 6. Ikinci əmtəələr nə deməkdir və onların xarakterik nədir? 7. Eksklüziv əmtəələr nədir və onların xarakterik hansılardır? 8. Ehtiyatların yaradılması effekti nədən ibarətdir? 9. «Ədalətli» qiymət anlayışı necə formalaşır. 10. Qiymətəmələgəlmə üçün qiymət preyskurantlarından istifadə zamanı hansı prinsiplərə riayət edilməlidir? 11. Duksiyon nədir? 12. Auksiyonların açılışı və bağlanması nə deməkdir? 13. Adi satış auksiyon satışından nə ilə fərqlənir? 14. Auksiyonun aparılması hüququna kim malikdir? 15. Kommersiya və investisiyon müsabiqə nə deməkdir? 16. Fərdi və könüllü satışlar (tenderlər) nədir? 17. Daşınma dəyəri yükün daşınma həcmindən necə asılıdır? 18. Hədd, texniki və məqsədli nəqliyyat tarifi nədir? 19. Nəqliyyat xərclərinin və zəruri sənədləşdirmə xərclərin daxil edilməsindən asılı olaraq məhsulun qiymətlərinin hansı müxtəlif növləri mövcuddur? 20. Qiymətin ümumi səviyyəsində əmtəənin nəqletmə, skladlaşdırma, saxlama, fasovka və boşaltma - * xərcləri təqribən hansı paya (xüsusi) çəkiyə malikdir? 21. Bazara çıxış
zamanı istehsalçı tərəfindən qiymətəmələgəlmənin hansı praktik metodları tətbiq edilir? 22. Prinsipcə yeni əmtəə ilə istehsalçı bazara çıxdığı zaman hansı qiymət siyasətini aparmalıdır? 154
23. Artıq mövcud olan əmtəənin əvəz edicisi kimi çıxış edən əmtəənin bazara daxil olması zamanı istehsalçı hansı qiymət siyasətini aparmalıdır? 24. Mövcud əmtəə çeşidi tərkibindəolan əmtəə ilə bazara daxil olma zamanı müəssisə hansı qiymət siyastini aparmalıdır? 25. Coğrafi amili nəzərə alaraq qiymətəmələgəlmə necə baş verir? 26. Güzəştlər, skidkalar və ** necə tətbiq edilir? 27. Qiymətin köməyilə satışın stimullaşdırılmasına necə nail olunur? 28. Qiymətlərin təşəbbüscəsinə dəyişməsinə səbəblər kimi nə çıxış edə bilər? 29. Diskriminasiyon qiymətlər hansı formalarda təyin edilə bilər? 30. Əmtəənin qiymətinin alıcılar tərəfindən qəbul edilməsindən asılı olaraq tələb necə dəyişir? 31. Bu və ya digər əmtəəyə qiymətlərin yüksəlməsi hansı hallarda həyata keçirilə bilər? 32. Rəqiblər öz qiymətlərini hansı məqsədlərə görə dəyişə bilərlər? 33. Müəssisənin malik olduğu bazar payı ilə nə ola bilər, əgər o rəqiblərin qiymət siyasətinə cavab olaraq hər bir tədbir həyata keçirməzsə? 34. Rəqiblərin hərəkətlərinə cavab olaraq müəssisə özünün qiymət siyasətində hansı xətlə gedə bilər? 35. Qiymət müharibəsi nədir? 36. «Liderin dalınca qiymətəmələgəlmə» nədir?
Yüklə 2,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|