А. Д. Чудаков гиймятляр вя гиймятин
Yüklə 2,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yeni m əhsulların alınması üçün x ərcl ərin daxil edilm
282
(səthiliyini) iki yarımsahə ( yarım səth) ayırır. Aşağıda (ilkin əlaqələndiciyə yaxın) o mallar yığılmışdır ki, verilmiş faydalılıq mallarla müqayisədə daha sərfəlidir, daha yüksəkdə (koordinat başıanğıcından uzaqda) daha çox layiqli mallar toplanmışdır. Bu səthiliyin və onların formasının quruluş sayının riyazi analizini verməməklə, ancaq onu qeyd etmək lazımdır ki, potensial alıcıların pul gəlirlərinin artması və buna görə də koordinatın başlanğıc tərəfindən onların büdcə səthiliyi ilə qarışması nəticəsində səthiliyin laqeydliyi koordinat başlanğıcından uzaqlaşır. Deməli bu, istehlak (tələbat) səbətini təşkil edən uyğunlaşdırılmış müxtəlif mallar həmin səbətin daha yüksək istehlak (tələbat) dəyərinə müvafiqdir.
Alıcılar üçün bu və ya digər malın obyektiv istehlak faydalılıq amilini nəzərə almamaqla və alıcılarda büruzə verilən subyektiv yanaşma (neçə ki, indiki an mümkün sayılmır) bütövlükdə alıcıların qiymət səviyyəsinə təsir göstərir. .
Шякил 7.1. Alıcıların qiymət səviyyəsinə təsir amilləri
ndi isə göstərdiyimiz amillərə daha ətraflı nəzər salaq. Əvəzedici (alternativ) mövcud olan malların göstərilməsinin səmərəliliyi. Analoji malın alınmasına sərf edilən xərclərin dəyişməsi Müxtəlif mallarla müqayisədə meydana çıxan çətinliklər
Əmtəənin bahalılığının müqayisə dərəcəsi stehlak səmərəliliyinin yekunlaşmasının əhəmiyyəti Alış üçün sərf edilən xərclərin bölgüsü Qiymətin düzgünlüyünün hiss edilməsi Malın keyfiyyıtinin dəyərə görə qiymətləndirilməsi Ehtiyatların təşkilinin vacibliyi və məqsədəuyğunluğu
Alıcıların qiymətlərə təsir amilləri Malların nadirlik səviyyəsi Əvəzedici malların mövcudluğu
283
Praktiki olaraq alıcı və ya digər malı əldə etməzdən əvvəl alternativliyin mövcudluğu haqqında və ya özünün edilmiş seçimdə alternativ variantın olmaması haqqında qərar qəbul etməlidir. Əgər satıcı bazarda mövcud olan məhsulun digəri və ya bir çox başqaları ilə müvəffəqiyyətlə əvəz edə
biləcəyi haqqında yaxşı məlumatlandırılmışdırsa, (və ya subyektiv olaraq inanır) onda alternativ məhsullar ilə müqayisədə verilmiş məhsulun qiymətinin uzlaşmaması bu cür alıcılar tərəfindən kəskin qarşılanır. Nəticə etibarı ilə deyə bilərik ri, verilmiş konkret tələbatçı üçün nəzərdə tutulmuş müəyyən bazarda məhsulların qiymət səviyyəsi haqqında ümumi təsəvvür formalaşır.Alıcı müəyyən bazarda qiymət vəziyyəti haqqında dolğun məlumata malik ola bilər və ya onda həqiqətdən uzaq təsəvvür də yarana bilər. Ona ğörə də satıcı cəhd göstərməlidir ki, alıcı onların xarakteristikasını və qiymətlərin müqayisə edərək bazarda əvəz oluna bilən malların axtarıb tapmasına daha az imkanlara malik olsun.Ən başlıca səbəblərdən biri də ticarət agentləri tərəfindən göndərilən şeylər və telefon vasitəsi ilə satışın həyata keçirilməsi, həmçinin televizor kanallarında malların reklam edilməsi kimi bu çür üsullarla bağlıdır.(telemarketinq).
Əhəmiyyətsiz orta bazar qiyməti hər halda obyektiv kateqoriyadır və onu idarə etmək olar. Məsələn, orta bazar qiymətinə təsir göstərmək üsullarından biri də onun alıcı tərəfindən subyektiv qəbul edilməsi, təklif olunan bir sıra modellərin baza hissəsinin əlavə quruluşu düzəldilməsi hesabına genişləndirilməsindən ibarətdir. Nəticədə yenə də bir daha bahalı model təklif olunur. Bunula baza modeli heç də bahalı olmur, alıcılar isə bahalı modellər olmadığına görə onun daha çox miqdarını alırlar.
nadir və əvəzedilməz olduğunu hеsab edirsə, onda o, orta bazar qiyməti ilə müqayisə oluna bilməz. Əgər bu məhsul nadir quruluşa (tərkibinə) malikdirsə, onda deməli, alıcı həmin məhsulun qiymət səviyyəsinin dəyişməsinə daha ciddi reaksiya verəcəkdir. Necə deyərlər, alıcı bir sıra mallar üçün istədiyi qiymət verməyə hazırdır. Ona görə də çoxlu istehsalçı firmalar öz məhsullarına nadirlik quruluşu vermək üçün böyük xərclərdən ktçməyə hazırdırlar. Həmin əlavə xərclər verilmiş məhsulun yüksək qiymətlə satışı zamanı ödənilir. Əlavə xərclərin ödənişinin necə ki, effekti faktiki satış zamanı əldə edilir, onda nadir məhsulun istehsal etməsi kifayət etmir.Bunun üçün həmçinin alıcını məlumatlandırmaq, 284
qiymətindəki fərqi nəzərə almamaqla bu cür məhsulu əldə etməklə istehlak üçün yeni səviyyədə fayda verəcəyinə də inandırmaq lazımdır.
dəyişdirdiyi zaman əlavə xərclər və müxtəlif növ zəhmətlərlə başa gəldiyi məlum olarsa, onda alıcı adət etdiyi məhsulda edilən qiymət dəyişikliyinə az dərəcədə diqqət yetirəcəkdir. Bu əsasən, təhsilə müvafiq böyük xərclər tələb edən, istifadə etmək üçün yüksək ixtisaslı heyətə malik cətin texnoloji avadanlıqları idarə edən bazar xarakterikdir. Bir sıra hallarda yəni yeni növ avadanlıqlar və onların satış üçün təklif olunan şərtlərdən üstün olduğu hallarda belə, alıcı xüsusən heyətin öyrədilməsi və istehsal-satış fəaliyyətinin yenidən təşkili ilə əlaqədar əlavə xərclərə yol verməməkdən ötrü o, adət etdiyi məhsula daha yüksək qiymət ödəməyə hazırdır. Bu cür vəziyyət istehlak mallarının satışı zamanı yarana bilər ki, həmin hal alış və satış mütəxəssislərinin mülahizələrinə ğörə izah olunmalıdır.Əэər ənənəvi məhsulun qiymətindən faydalılıq nöqteyi-nəzərinə ğörə həqiqətən yeni məhsulun qiyməti kəskin surətdə dəyişməyibsə, onda həmin istehsalçı firmanın dillerləri adət etdiyi fəaliyyətini yenidən təşkil etməyə,vəziyyəti də çətinləşdirməyə cəhd göstərməyəcəkdir. Nəticədə göstərmək lazımdır ki, xərclərin effekivliyi onunla ölçülür ki, alıcı tərəfindən hər bir növ məhsul onun faydalılıq əmsalına və həmin məhsulun şəxsi qiymətinə görə dəyərləndirilir.Burada həmin məhsulun istifadə etməsinə görə də çəkilən xərclər də nəzərə alınmalıdır.
neçə məhsulun müqayisəsi zamanı yaranan çətinlik. stehlakçı verilmiş məhsulu ilkin reklamlaşdırılan malın xüsusiyyətlərinə görə deyil, sadəcə olaraq faktiki cəhətdən qiymətləndirmək üçün onun istifadə vaxtı lazımdır(doğrudan da dərhal alıış-verişdən sonra). Belə hallarda məhsulun qiymətinə yaxşı bəlli olan alıcı dəyişikliklərə (çox vaxt bahalaşma zamanı) daha həssas olur.O, bu zaman “yaxşılıqdan yaxşılıq axtarılmaz” prinsipini əldə rəhbər tutur. Beləliklə, çox vaxt anoloji mallarln keyfiyyətini müqayisə etmək alana qədər mümkün olmur. Belə hallarda bu və ya digər məhsulu alana qədər keyfiyyətini müqayisə etməkdə çətinlik yaranarsa, onda alıcılar öz seçimini hamıya məlum məhsullara və ya məhşur müəssisələrin məhsullarına aid edirlər. Bu nəinki istehlak malları olan bazara, hətta sənaye avadanlıqları bazarına da xarakterik olan cəhətdir. Burada söhbət çox da baha olmayan texnikadan və yüksək keyfiyyətli malların təchiz
Yüklə 2,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|