A. Mirzayev, A. Sotvoldiyev mashinasozlik texnologiyasi

partiyadagi detallar soni aniqlanadi va ishlab-chiqarish takti o‘matiladi:

v) xomashyo turi va uni olish usuli va o‘lchamlari aniqlanadi. g) detal yuzalariga mexanik ishlov berish ketma- ketligi, rejasi tuziladi.


53

4. 
   metall kesish dastgohi, kesuvchi asbob va moslamalaming turi texnik ko‘rsatkichlari aniqlanib, belgilangan ishni bajarish uchun ulami soni topiladi;
   
5. 
   ishlov beriladigan yuzalarni o‘lchamlari hisoblanadi (qo‘yim miqdori hisoblanadi);
   

10. 
    kesish ma’romlari hisoblanadi;
    

z) amalni bajarish uchun sarflangan vaqt me’yorlari belgilanadi;
i) ishchining malakasi aniqlanadi;

10. 
    loyihalangan texnologik jarayoni texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlari aniqlanadi;
    

1) texnolgik jarayoning hujjatlari rasmiylashtiriladi.
Ko‘rib chiqilgan masalalaming aksariyat qismini biz awalgi mavzulardan o‘rgandik. Shuning uchun ulami ayrimlari ustida to‘xtab o‘tamiz.

2. 
   Mexanik ishlov berish rejasi
   

Mashina detallari yuzalariga mexanik ishlov berish rejasi ulami tayyorlashning eng ma’qul variantini tazishdan iborat. Reja mexanik ishlov berishni har bir qismini o‘zida mujassamlashtirishi zarur: amaliar ketma-ketligi. ulaming tarkibi va bajarish tartibi.
Mexanik ishlov berish rejasini tuzishda quyidagilarga e’tibor berish zarur:

1. 
   birinchi navbatda detaining shunday yuzalariga ishlov berish kerakki qaysiki ular boshqa amallarda o‘matish bazasi bo‘lib xizmat qiladi;
   
2. 
   keyingi navbatda eng katta metall qatlami olib tashlanishini zarur bolgan qatlamli yuzalarga ishlov beriladi, chunki shu holda xomashyodagi mavjud ichki nuqsonlar aniqlanadi;
   
3. 
   mexanik ishlov berishning murakkabligi yoki materialni xususiyatiga bog‘liq ravishda nuqson kutilayotgan operatsilar bajariladi;
   

54
4^keyinchalik bajariladigan amallar talab etilayotgan aniqlik va yuza tozaligiga bog‘liq ravishda olib boriladi.
Shu nuqtai nazardan, *yuza qancha aniq va toza bo‘Isa shuncha kech ishlov beriladi. Agarda tozaligi yuqori yuzage avval ishlov berib olinsa va bu yuza keyinchalik o‘rnatish yoki mahkamlash yuzasi bo‘Isa u holda yuzaning aniqligi va sifat: buziladi.

5. 
   eng yuqori aniqlik va yuza tozaligiga ega boTgar yuzalarga ishlov beriladi. Agar bunday yuzalarga avval ishlov berilgan bo‘Isa уana qaytadan ishlov beriladi.
   
6. 
   qora va toza ishlov berishni bitta dastgohda olib borils. ishlov berish aniqligi pasayadi.
   

2. 
   Metall kesish dastgohiari, moslamalar, kesuvchi va oHchovchi asboblar tanlash.
   

Mexanik ishlov berish rejasi tuzilganda am::! qay: dastgohda bajarilishi ko‘rsatilib o‘tiladi. Lining modeli a texnologik imkoniyatlari keltiriladi. Xuddi shuningde*' oTchamlari, quwati, unumdorligi, narhi ham keltiriladi.
Dastgohlaming modeli asosan ishlab-chiqarish turiga qarab belgilanadi. Masalan, donali ishlab-chiqarishda universal, yalpi ishlab-chiqarishda maxsus, avtomatlashtirilgan, agrega^ dastgohlardan foydalaniladi.
Texnologik moslamalar ham dastgohlar kabi isl unumdorligini tapminlash maqsadida ishlab-chiqarish turiga qarab tanlanadi. Donali ishlab-chiqarishda dastgohni o‘zidagi moslamalardan foydalanilsa yalpi ishlab-chiqarishda rnaxsu.- moslamalar qo‘llaniladi.
Kesuvchi asboblar ham o‘z navbatida ishlab chiqarish dasturi ortishiga qarab maxsuslashib boradi. Buning asosiy sabablari bilan biz siz bilan avvalgi paragrafda tanishib chiqdik.
Xuddi shu kabi o‘lchov asboblaming standarflashgan universal turlari donali ishlab chiqarishda qoTlansa, yalpi ishlab- chiqarishda maxsus chegaraviy kalibrlar, indikatorli qurilmalar va moslamalardan foydalaniladi.

2.