A. MİRZƏcanzadə. Z.ƏHMƏdov, R. Qurbanov
Yüklə 3,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
414
2,8 4.9
3,7 5,6
1,215 1,265
1,220 1,272
Cədvəldən göründüyü kimi, təzyiq 10,0-15,0 MPa artdıqda özlülük dəyişmir. Layda 2
olması, qazın neftdə doyma təzyiqini artırır. Odur ki, laylara karbonlaşmış su vurduqda, neftin qazla doyma təzyiqinin dəyişməsini nəzərə almaq lazımdır (cədvəl VI.2). Cədvəl VI.2 2 CO
miqdarı, % 2 CO -nin neftdə həll olması, mq/q Neftin doyma təzyiqi, MPa 0,0 3,55
6,8 10,9
15,5 20,0
- 19
37 62
92 126
9,1 11,3
13,4 15,8
18,3 20,7
Yüksək təzyiqlərdə neft, 2 CO qazı və ya karbonlaşmış su ilə təmasda olduqda 2 CO
2 CO qazını özündə həll etdikdə onun xüsusi çəkisi artır, özlülüyü isə azalır. VI.6 şəklində Uzen nefti üçün müxtəlif təzyiqlərdə 2 CO -nin miqdarından asılı olaraq özlülüyün dəyişməsi əyriləri göstərilmişdir (1, 2, 3, 4 əyriləri uyğun olaraq p=20; 17,5; 15; 12,5 MPa üçündür). Həll olmuş 2 CO
neft-su sərhədində səthi gərilmənin azalması baş verir. Neftin həcminin artması onun molekulyar və xüsusi çəkisindən asılıdır. Karbonlaşmış su ilə təmasda olan gillər adi su ilə təmasda olduğuna nisbətən az şişir. VI.7 şəklində bentonit gilinin karbonlaşmış suda şişməsinin azalması göstərilmişdir. Bu səbəbdən karbonlaşmış su ilə gilli mühitlərdə neftin sıxışdırılması daha effektli gedir, yəni başlanğıc təzyiq qradiyenti azalır. Yuxarıda gəstərilənlərə əsasən layın neftvermə əmsalının artırılması məqsədilə laya ya maye şəklində karbon qazı, ya da
415
karbonlaşmış su vurulur. Bunun nəticəsində karbon qazının neftdə, qaz karbohidrogenlərinin isə maye 2 CO
prosesin təsirindən neftin özlülüyü azalır, həcmi artır, neft-su sərhədində səthi gərilmə azalır və n su
olunmuşdur ki, sıxışdırılan neftlə maye 2 CO arasında 2 CO və yüngül karbohidrogen qarışıqlı araqatı yaranır.
Yüngül karbohidrogenli qarışıqlı araqatının yaranması, 2 CO
2 CO qazının dispersləşməsi, 2 CO dillərinin əmələ gəlməsinə maneçilik törətməklə, effektiv sıxışdırma üçün lazım olan maye şəklində karbonlaşmış qazın həcminin az göturulməsinə imkan yaradır. Təcrübə nəticəsində müəyyən olunmuşdur ki, məsaməli mühitin 4-5%-i həcmində laya vurulmuş maye karbon qazı araqatı ilə sıxışdırmada neftvermə əmsalı adi su ilə sıxışdırmadakından 50% çox olur. Karbon qazının, lay təzyiqi 5÷6 MPa və çox, lay
416
temperaturu 24-71°C olan karbonat, gil və qum yataqlarına vurulması, neftverməni artırmaq üçün ən səmərəli üsuldur. Laya karbonlaşmış suyun vurulmasının başlanğıcında əsas etibarılə sıxışdırma cəbhəsindəki sudan neftə 2 CO
Stabilləşmiş zonanın yaranması və onun genişlənməsi ilə praktiki olaraq laya vurulan sonrakı sulardan 2 CO
karbonlaşmış su geniş həcmli neftlə təmasda olur. Bunun nəticəsində sıxışdırma cəbhəsindəki suda 2 CO
miqdarı azalır. Beləliklə, ilk 2 CO konsentrasiyasını saxlayan su, sıxışdırma cəbhəsindən xeyli geri qalır. Yuxarıda deyilənlərdən belə məlum olur ki, stabilləşmə zonası yarandıqdan sonra neft çox güman tərkibində 2 CO
sıxışdırma cəbhəsində 2 CO -nin bilavasitə təsirini gücləndirmək üçün laya ən əvvəl müəyyən həcmdə maye şəklində 2 CO
vurulur və yaranan araqatı karbonlaşmış su ilə sıxışdırılır. Karbon qazı süxurdakı kalsium karbonatları özündə həll etməklə keçiriciliyin yaxşılaşmasına və neftin sıxışdırılması kinetikasına müsbət təsir göstərir. Sulaşmış laylara da karbonlaşmış su vurduqda qalıq neftin özlülüyünün azalması və həcminin genişlənməsi hesabına neftin bir hissəsi çıxarılır. Karbonlaşmış suyun məsamələrə kapillyar hopması adi suya nisbətən çox olduğundan, kapillyar bağlı neftin də bir hissəsi çıxarılır. Sənaye miqyasında aparılan tədqiqatlar 2 CO qazının laya vurulması və quyudibi zonanın işlənməsinin neftvermə əmsalının artırılmasında effektivliyini sübut edir. 5. Misselyar məhlulların tətbiqi ilə neftvermə əmsalının artırılması. Yatağın neftvermə əmsalının fiziki-kimyəvi üsullarla artırılmasında misselyar məhlulun tətbiqi effektli və perspektiv üsullardan sayılır. Sənaye miqyasında aparılan təcrübələrə əsasən bu üsul əsas etibarilə tükənməmiş (ilk neftlə doyması az olub, suyun vurulması
Yüklə 3,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|