A. MİRZƏcanzadə. Z.ƏHMƏdov, R. Qurbanov
Yüklə 3,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3. Neftin köpüklə sıxışdırılması.
- 4. Neftin karbonlaşmış su və karbon qazı ilə sıxışdırılması.
411
1) polimerlə qatılaşmış sulu məhlul ilə neftin sıxışdırılmasında layın sahəsi tam əhatə olunduğundan laya vurulan suyun gündəlik sərfi xeyli azalır; 2) neftlilik konturunun hərəkəti bütün laylar üzrə bərabərləşir. Pis keçiriciliyə malik layların suyu qəbul etməsi yaxşılaşır; 3) istismar quyularının hasilatında suyun miqdarı azalır, neftin miqdarı isə artır. Qatılığı 0,025÷0,05%, həcmi isə məsamələrin həcminin 30%-i qədər olan polimer məhlulundan yaradılmış araqatı ilə neftin sıxışdırılması ən böyük neftverməyə səbəb olur. 3. Neftin köpüklə sıxışdırılması. Neftvermə əmsalının artırıl- masında özlülüyü çox olan neftlərin köpüklə sıxışdırılması da perspektiv üsuldur. Köpüyün özlülüyü, suyun özlülüyündən çox olduğundan yaxşı sıxışdırıcı xassəyə malikdir. Köpüyün hazırlanması üçün mayenin çəkisinə görə 0,2 -1%-ə qədər köpük yaradan SAM tələb olunduğu halda, başqa kimyəvi maddələrlə suyun özlülüyünün eyni qədər artırılmasında külli miqdar material və xərc tələb edilir. Köpüyün qabarcıqları süxurlara ayrı-ayrı nöqtələrdə toxunduqlarından, SAM-ın adsorbsiyası çox az olur. Köpüyün özlülüyünün, onun hərəkət etdiyi kapillyarın diametrindən asılı olması xüsusi əhəmiyyət kəsb edir; kapillyarın diametri artdıqca köpüyün özlülüyü artır. Bu onu göstərir ki, böyük kapillyarlarda köpüyün hərəkəti kiçik kapillyarlara nisbətən daha böyük təzyiq qradiyenti tələb edir.Köpüyün bu xüsusiyyəti neftin qeyri-bircinsli laylarda bərabər sıxışdırılmasını təmin edir. Neftin köpüklə sıxışdırılması ən əvvəl böyük məsaməli kanallarda baş verir; köpüyün bu kanallara daxil olmasına kiçik müqavimət göstərilir. Böyük kanalların köpüklə dolmasından sonra onun sıxışdırılması üçün böyük təzyiqlər fərqi tələb olunur (iri diametrli kanallarda köpüyün özlülüyü artır). Təzyiqin artması köpüyün kişik diametrli məsamələrə daxil olmasına və ardıcıl olaraq layın bütün en kəsiyinin dolmasına şərait yaradır. Əgər quyuətrafı zonada köpükdən araqatı əmələ gətirilibsə, onda onun qazla sıxışdırılması su ilə sıxışdırılmaya nisbətən daha 412
əlverişlidir; belə ki, vurulan qaz, köpüyü qarışdırmadan onunu üzərindən keçir. Köpüyün hərəkətində iki əks istiqamətə yönəlmiş hal-köpük yaradan maddənin süxurla koalessensiya və adsorbsiyası nəticəsində qabarcıqların parçalanması və birləşməsi, habelə dar məsamələrdən keçdikdə köpüyün dənəciklərinin bölünməsi baş verir. Köpüyün vaxta görə dayanıqlılığı onun stabilliyi ilə ölçülür. Yüksək stabil köpüklər yüksək aktivlikli köpük yaradan məhlullardan əmələ gəldiyindən məsaməli mühiti tez bir zamanda tutur və köpüklü araqatının hərəkəti dayanır. Qeyri-stabil köpüklər isə tez bir zamanda parçalandığından effektli sayılmır. Natrium-sulfanat məhlulu ilə qazın birləşməsindən yaranan köpüklə neftin sıxışdırılmasının laboratoriya təcrübələri süzülmə müqavimətlərinin bir neçə dəfə artdığını göstərmişdir. Köpüyün süxurlardan keçməsindən sonra məsaməli mühitin suya görə keçiriciliyinin azalma dərəcəsi, süxurun mütləq keçiriciliyindən asılıdır. Müəyyən olunmuşdur ki, SAM əsasında hazırlanmış köpük neftli mühitdə qeyri-stabildir. İki üfüqi lay sistemində neft su ilə, sonra isə tərkibində SAM olan su ilə sıxışdırıldıqdan sonra laya köpük vurduqda neftvermə əmsalı köpüyün xassəsindən və əməliyyatın başlanma vaxtından asılı olaraq 11,3÷24,5;-ə qədər artmışdır. Təcrübələr göstərmişdir ki, neftin köpüklü sıxışdırılmasına, layın qeyri-bircinsliliyi və neftin özlülüyünün təsiri böyükdur. Layın qeyri-bircinsliliyi və neftin özlülüyü artdıqca sıxışdırmanın effektivliyi artır. Qeyd etmək lazımdır ki, baxılan yataqda bu üsulun tətbiqi məsələsi, istismar əsasında aparılan çoxlu tədqiqatların nəticəsində həll olunmalıdır.
Suda həll olmuş və ya maye şəklində laya vurulan karbon qazı neft, süxur və suyun fiziki-kimyəvi xassələrinə təsir göstərərək neftvermə əmsalını artırır. Bu halda lay sisteminin süzülmə göstəriciləri yaxşılaşır.
413
Şəkil VI.4 Şəkil VI.5 VI.4 şəklində 2 CO -nin müxtəlif temperaturlarda suda həll olmasının təzyiqdən asılılığı verilmişdir (1,2,3 əyriləri Uzen yatağı üçün uyğun surətdə 20; 40; 65°C –də, 4;5 əyriləri Arlan yatağı üçün 20 və 40°C-də, 6 əyrisi Tuymazı yatağı üçün 60°C-də çıxarilmışdır). 2 CO
temperaturdan asılılığı isə VI.5 şəklində göstərilmişdir. Suyun tərkibində olan duzlar 2 CO
zəiflədir. Suda həll olan 2 CO -nin miqdarı artdıqca, karbonlaşmış suyun özlülüyü artır. Cədvəl VI.1 2 CO -nin suda doyma təzyiqi, MPa 2
-nin suda miqdarı, % Karbonlaşmış suyun özlülüyü, san MPa
10,0MPa
15,0MPa 0 0,7 1,6 0,0
0,9 2,1
1,00 1,107
1,185 1,00
1.108 1,188
Yüklə 3,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|