A n a r əsərlər I hekayələr, povestlər

 553 

olmuş adamın uzun sürən quru öskürəyi idi. — Tələbə otağın 

müxtəlif yerlərindəki içi kötüklərlə dolu külqabılara və boş 

papiros qutularına fikir vermişdi. 

Bir qədər sakit olduqdan sonra qarı: 

–Bəli, — dedi — 20-ci mərtəbədədir otaq — və yenə  də 

susub dərin xəyala getdi, düşüncələr aləminə qərq oldu. 

Tələbə bir daha otağa göz gəzdirdi və başa düşdü ki, 

müsibət, faciə  təəssüratı  nədən doğur — otaqdakı  şüşəli 

şkaflar, dolablar, kiçik televizor ekranı, bədənnüma güzgü və 

hətta kəfkirli iri divar saatının üstlərinə örtüklər atılmışdı. 

Adətən evdə meyit varsa və yaxud meyit basdırılandan sonra 

qırx yas günü belə edilir. Qədim adətə görə güzgülərin, 

şüşələrin üzü örtülür, son vaxtlar televizor ekranını da örtürlər, 

amma üstünə parça salınmış saatı  tələbə ilk dəfə görürdü. 

Düzdür bəzən saatı saxlayırlar, vəfat etmiş adamın keçindiyi 

dəqiqə üzərində dayandırırlar. Amma bu örtüklü saat 

dayanmamışdı, işləyirdi, tələbə bunu örtüyün altında gedib-

gələn kölgədən-kəfkirin hərəkətindən anlamışdı. Saatın xəfif 

çıq-çıqı da eşidilirdi və hətta zəngi də çaldı — ahəngdar sədalar 

on iki dəfə səsləndi — deməli, günorta vaxtı idi. 

Divarlarda çoxlu fotoşəkil vardı. Onların çoxu otuz-qırx il 

bundan qabağın  şəkilləri idi. Şəkillər hamısı eyni boydadı. 

Nədənsə tələbənin ağlına gəldi ki, bu adamlardan heç biri indi 

sağ deyil. Bəzən fotoşəkillər anlaşılmaz bir sirlə  təsvirini 

saxladığı adamın diri olub-olmamasını büruzə verir. Fotolardan 

yalnız biri başqa ölçüdə — digərlərindən xeyli iri idi. Bu 

şəkildə ortayaşlı, çatmaqaşlı, qara bığlı bir kişi əks olunmuşdu, 

onun gen yaxalı pencəyi və birrəng qalstuku vardı. Kişinin 

gərgin baxışı pasport şəkillərini yada salırdı. Amma əgər bu 

doğrudan da pasport üçün çəkilmiş  şəkil idisə, onda azı yüz 

dəfə böyüdülmüşdü. Foto tünd rəngli çərçivədə idi. Bəlkə  də 

çərçivənin rəngi təsadüfən belə idi, amma hər halda o, matəm 

haşiyəsinə də oxşayırdı. 

Tələbə bu şəklin seyrinə daldı  və duydu ki, qarı da onun 

---

 554 

özünü uzun–uzadı seyr edir. Tələbə düşündü ki, qarı bir daha 

onunla danışmayacaq, ançaq qarı qəfildən dedi: 

–Şəhərin o biri tərəfində, dəniz qırağında 20 mərtəbəli ev 

var. Otaq ordadır, axırıncı  mərtəbədə. Bu mənim oğlumun 

otağıdır — qarı  dərindən köksünü ötürdü. — Daha otaq ona 

lazım deyil. Mən bu otağı kirayə vermək istəyirəm... Müəyyən 

məbləğə... — Qarı susdu, sonra   yenidən  davam etdi. —Bu 

onun da arzusudur. — Qarı bu sözləri deyib sonsuz kədərlə 

baxışlarını həmin kişinin şəklinə zillədi. 

Təbii ki, qarı "oğlum" deyəndə onu nəzərdə tuturdu. Bu 

şəkli, onun qara haşiyəsini qarının sözlərilə, kədəri ilə, ahıyla, 

boşalmış, ona görə  də artıq gərək olmayan və ona görə  də 

kirayə verilən otaqla tutuşduranda əlavə izaha ehtiyac qalmırdı. 

—Hər  şey aydın idi.  Qarını  bu barədə sorğu-suala tutmaq 

qanacaqsızlıq olardı. Görünür, yaralar da lap təzə idi, qövr 

edirdi, yəqin arvad oğlunu lap bu yaxınlarda itirmişdi —

güzgülər,  şüşələr hələ  də örtük altında idi. Tələbə bircə onu 

dedi ki, otağa baxmaq istəyir. 

Qarı tələsik:  

–Əlbəttə, — dedi və qeyri-adi bir çevikliklə yerindən 

sıçradı. Tələbəyə elə gəldi ki, qarı onunla bir yerdə evə baxmaq 

uçün getməyə hazırlaşır. Amma onu iflic biləndə yanıldığı 

kimi, indi də qarının hərəkətini düz yozmamışdı. Qarı, sanki 

tələbənin burda olduğunu büsbütün unutmuşdu. O, tələbənin 

qarşısından keçib divar saatına yanaşdı, örtüyü çəkdi, saata 

baxdı, yenidən örtüyü saldı və bu səfər tələsmədən, aramla öz 

yerinə qayıtdı, kürsüsünə çökdü, gözlərini yumdu. Nə  qədər 

vaxt keçdi? Bir dəqiqə, yarım saat, bir saat? Sonralar, qarının 

evindən çıxandan sonra tələbə elə hey bu barədə düşünürdü, 

amma yaddaşını nə qədər ələk-vələk eləsə də, müəyyənləşdirə 

bilmirdi ki, qarının saata tərəf gedib-gəlməsiylə kürsüsünə 

çöküb mürgüləməsi arasında nə  qədər vaxt keçib. Divar 

saatının günortanı vurmasını — on iki zəng çalmasını  tələbə 

aydın xatırlayırdı. Qarının evindən çıxanda da qol saatına baxdı 

---

 555 

—ikiyə on beş  dəqiqə  işləmişdi. Amma bu iki zaman 

nöqtəsinin arasındakı müddət heç cür onun şüuruna sığışmırdı. 

Bu müddətdə  nə olmuşdu? Bir-iki kəlmə söz, qarının saata 

tərəf gedib gəlməsi və kürsüdə mürgü döyməsi. Yəni o bir saat 

mürgüləyib? Təəccüblü bir şey yoxdur, qarı bir saat yox, bütün 

günü də yata bilərdi, amma axı  bəs tələbə özü bütün bu vaxt 

ərzində neyləmişdi — durub qarının keşiyinimi çəkirdi, otağı, 

fotoları 

nəzərdənmi keçirirdi, arvadın oyanmasınımı 

gözləyirdi? Bəlkə, bütün bunlar belə idi, olmuşdu, amma 

tələbənin təsəvvüründə bu işlərin hamısı çox az bir vaxtın 

ərzində  cərəyan etmişdi. Hər halda bir saat olmazdı. Qarı, 

doğrudan da mürgülədi, amma — tələbənin zənnincə — dərhal 

da oyandı.  İndi isə belə  məlum olur ki, azı bir saat keçib. 

Oyandı və sakitcə dedi: 

–İyirmimərtəbəli ev. Orda cəmisi bircə  dənə belə hündür 

bina var. Altında da çörək dükanı. Düz saat altıda ora gəlin. 

Mən sizi orda gözləyəcəyəm. Ünvanı yazın. 

O, ünvanı aramla diktə etdi və  tələbə yazan müddətdə 

yenidən yuxuya getdi. 

Tələbə vidalaşmadan çıxdı. Küçədə qol saatına baxdı. 

Məlum oldu ki, qarının otağında saat yarıma yaxın olub. 

 

*** 

İyirmimərtəbəli bina şəhərin lap kənarında idi. Daha 

doğrusu, burada şəhər qurtarır və çöl-biyaban başlanırdı. Bu 

bina bomboş çöllə dəniz sahilinin arasında, qəribə bir tənhalıq 

içində ucalırdı.  Ətrafında bir neçə  təpəcik vardı  və bu 

təpəciklərin üstündə iki-üçmərtəbəli evlər tikilmişdi, amma 

iyirmimərtəbəli göydələnlə müqayisədə onlar balaca daxmalara 

bənzəyirdi. 

Taksi sürücüsü bu ünvana aparmağa heç cür razılaşmırdı. 

Cürbəcür bəhanələr gətirirdi: 

–Parka gedirəm... Növbəm qurtarıb... Yolumun səmti deyil. 

Uzaqdır... —və s. Axırda belə bir şey də dedi:  — 

---