A n a r əsərlər I hekayələr, povestlər
Yüklə 2,48 Mb. Pdf görüntüsü
|
174 O ya dalğın, ya da çox həyəcanlı olurdu. O, Bülbülün nəğmələrini sevirdi. O, Şuşanın gözəl təbiətini sevirdi. O, Cıdır düzünün baş gicəllədən uçurumundan aşağıda köpüklənən çaya və İbrahim xanın güclə görünən sığnağına baxmağı sevirdi. Şuşada hamı və hər yer oxuyur. Hər çobanın zənguləsini beş dağ, beş dərə beş dəfə artıraraq bir-birinə çatdırır, hər bir daşın dibindən muğamat səsi gəlir. O, Şuşanı və Şuşanın hər bir dağını sevirdi. O, İsa bulağının sərin, buzlu suyunu, ucu görünməz ağacların mehriban kölgəliyini, hər ağacın altında qurulan məclisin nəşəsini, meşədə odun yığmağı sevirdi. O, adamı min dillə dindirən şuşalı arvadları, yanaqlarından qan daman şuşalı qızları, sinəsi nəğmə, qəlbi şer şuşalıları sevirdi. O, şairə idi. Bəlkə indi onun şerlərini oxuyanda onlar adama bəsit və dayaz gələrlər. Lakin axı onun vur-tut iyirmi yaşı vardı. Bəlkə, onun heç olmasa iyirmi üç yaşı olsaydı, o çox şey yaza bilərdi. Amma onun iyirmi üç yaşı olmadı. Heç bir vaxt da olmayacaq. O, Şuşa təbiətindən və Moskvada 1 May nümayişinin rənglərindən ilham alırdı. O, "Humayun"dan riqqətlənir və "Beynəlmiləl" himnindən ruhlanırdı. O, şimal qütbünü fəth edən sovet təyyarəçilərindən, Bakının yeni məktəblərindən yazırdı. O, Şərq qadınını çadranı atmağa çağırırdı. O, eşqi, şəfəq çağı dənizin rəngini, aylı gecələri, çiçək açan alma ağaclarını, tərənnüm edirdi. O, Füzulidən, Sabirdən, Fikrətdən və Mayakovskidən həzz alırdı. Mən indiyənəcən təəccüb edirəm. Necə oldu ki, belə ilahi bir varlıq məni sevə bildi. Qonağım qəflətən mənə müraciət edərək: –Doğrudur, – dedi, – mən də o vaxt indiki halımda deyildim. Amma mən hara, o hara? Hər halda qəribədir ki, o məni sevdi. Allaha and olsun o məni sevirdi. Özü də möhkəm sevirdi. Mənimçün isə o, mələkdi, pəriydi, huriydi, daha nə bilim nəydi. Allahın fəlakətində insanlara göndərdiyi təsəlli və şəfqət ilahəsiydi. Biz xoşbəxt idik. Kim və neçin bizim xoşbəxtliyimizi pozdu? Axı biz bəxtiyarlıqdan doya bilmədik,
175 sevincdən usanmadıq. Mən xəbər alıram, bizim nə təqsirimiz vardı? Kim, neçin onu məndən aldı? O bu sualları mənə verirdi, özü də ritorikcəsinə deyil, məhz cavab almaqçün verirdi. O susub məndən cavab gözləyirdi. Mən nəinki təfərrüatını, hətta ən adi faktlarını belə bilmədiyim məsələ haqqında necə hökm verə bilərdim. O yenidən inadla: –Kim? Neçin? – deyə məndən soruşdu: –Sizi həbs edib ayırdılarmı? – deyə mən suala sualla cavab verdim.
–Yox, – deyə o tez cavab verdi – dəhşət ondadır ki, bizi həbs etmədən ayırdılar. Qonağım yenidən təmkinlə danışmağa başladı: –İncəsənət işçiləri evində üçüncü mərtəbədə bizim ikiotaqlı mənzilimiz vardı. Bütün evlərdə olduğu kimi bizim evin də birinci mərtəbəsində – giriş qapısının ağzında sakinlərin siyahısı – qara bir lövhə asılmışdı. Bütün evlərdə olduğu kimi bizdə də bu qara lövhənin üstündə ağ hərflərlə evin sakinlərinin familiyaları, mənzillərinin nömrəsi yazılmışdı. Həyətimizdə Kərim dayı adlı bir xidmətçi vardı. Kərim dayı mağazadan qara rəng və iri bir rəngsaz fırçası almışdı. Ayda beş, ya daha çox, bəzən hər həftə, bəzən günaşırı Kərim dayı səhər tezdən qara rəngini və fırçasını götürürdü, giriş qapısına yanaşır, lövhədə ağ hərflərlə yazılmış müəyyən bir familiyanı qaralayırdı. Lövhə çox qəribə və gülməli şəkil almışdı. Məsələn, yuxarıda bir nömrəsi yazılmış, sonra aradan qara bir ara verilmiş, dalıycan məsələn 4 nömrəsi gəlmiş və lövhənin dalı da bu əcaib sıra üzrə düzülmüş, get–gedə daha az qalan ağ hərflərlə yazılmış familiyalar yazıq, aciz, yetim və narahat görünürdülər. Lövhə çox qəribə və gülməli şəkil almışdı. Lakin ona baxanda heç kəs gülmürdü. Boşalmış mənzillərə köçən təzə sakinlər nədənsə hələ öz familiyalarını lövhəyə yazdırmırdılar. Təzə sakinlərdən bir çoxunun familiyası yazılmamışdan pozulurdu. Mən hər gecə bir şey edirdim. Arvadımdan qorxa–qorxa gizli edirdim. Duyurdum: o bilsə mənə nifrət edəcəkdi. Çünki
176 onun buna ehtiyacı yox idi. O güclüydü, mən isə onun kimi deyildim, mən zəif idim. Mən bunsuz bacarmazdım. Mən hər gecə on birdən gecə qalmırdım və hər gecə yatmazdan əvvəl qüvvətli dozada yuxu dərmanı içirdim. Ondan gizli içirdim. O bilsəydi, mənə nifrət edəcəkdi. Çünki onun bu dərmana ehtiyacı yoxdu. O güclüydü. Mən isə zəif idim. Mən bu dərmansız qala bilməzdim. Məni qınamayın, mən hər gecə qüvvətli dozada yuxu dərmanı içirdim. Yerimə girən kimi və heç bir şey haqqında düşünməmək və o saat yuxulamaqçün içirdim. Təsadüfən gecə yuxudan ayılıb qulaqlarımı şəkləməmək, hər pıçıltıdan, hər ayaq səsindən, hər şaqqıltıdan diksinməmək, səssiz küçədən keçən hər maşının tormoz səsini dinləməməkçün içirdim. Gözlərimi qaranlıq tavana dirəyərək nəyisə, nəyisə, nəyisə gözləməmək, gözləməmək, gözləməməkçün içirdim. Kərim dayının qara lövhədə familiyamı pozan fırçasını yuxuda görməmək, ayrı, daha dəhşətli yuxular görməməkçün, bərk, daş kimi, ölü kimi yatıb yalnız səhər oyanmaqçün, bu gecə də keçdi – deməkçün içirdim. Mən kimdən və nədən qorxurdum? Bəlkə, mən adam öldürmüşdüm, ev yarmışdım, hər nəysə bir cinayət eləmişdim, ifşa olunmaqdan qorxurdum. Bəlkə, mən siyasi bir qəbahət eləmiş, qeyri-ciddi bir söz demiş və ya yanımda deyiləndə eşitmişdim. Yox, bu cəhətdən mənim vicdanım təmiz idi. Amma mən ondan qorxurdum ki, günahsızlığına başımla zəmanət verəcəyim 9 nömrəli mənzildə yaşayan, uzun illərdən bəri tanıdığım bəstəkar dostumun da heç bir təqsiri yoxdu, lakin bir səhər mən siyahi-lövhədən rəqəmlərin yeni düzülüş sırasını öyrəndim: səkkizdən sonra 10 gəlirdi. Mən zəif, gücsüz, iradəsiz, aciz, bəlkə də qorxaq adam idim. Amma allaha and olsun ki, mən özümçün qorxmurdum. Mən onunçun qorxurdum – Şairə yoldaşımçün qorxurdum. Ən böyük qəbahət istedad, ən böyük cinayət ad–san, şöhrət, hörmət, ən böyük təqsir seçilmək və sevilmək, ən böyük günah öz ağlınla düşünmək sayılan bir çağda mən onun aqibətiyçün
Yüklə 2,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|