168
gələndə geyinsin. Axı ORDA – getdiyi yerdə paltar dəyişmək
imkanı olmayacaqdı.
Qonağım gözünü divarda bir nöqtəyə zilləyərək danışırdı.
Onun danışığında bir qeyri–təbiilik hiss olunurdu. Elə bil o öz
şahidi olduğu şeylər haqqında deyil, haradasa oxuduğu şeylər
haqqında danışırdı.
–Nağıya axırıncı dəfə 26–lar bağının qabağında rast gəldim.
Küçəni keçməyə hazırlaşırdım. Yolumu maşınlar kəsmişdi.
Dayandım. Birdən kiminsə pıçıltıyla məni çağırdığını eşitdim.
Dönüb baxdım. Dəhşətə gəldim. Məni çağıran Nağıydı. O
məndən beş addım aralı dayanmışdı. Mənə baxmırdı. Düz
qabağa baxırdı. Rəngi ağappaq idi. Pıçıltıyla: "Üzünü o yana
çevir" – dedi. O mənimlə danışmağa qorxurdu. Məni
ləkələməkdən qorxurdu. Mən o deyən kimi etdim. Yarım
dəqiqə maşınlar ötüb–keçənəcən uşaqlıq dostum olan bu
adamla belə yan–yana, lakin bir–birimizə baxmadan durduq. O
pıçıltıyla: "Məndən nə eşitsən inanma" – dedi. Maşın axını
qurtardı. Mən sağa, ölümə məhkum olunmuş və
məhkumluğunu bilən, rəngi kətan kimi ağ, ürəyi donmuş diri
meyit sol tərəfə getdi. Eh, danışmaqla qurtarmaqmı olar?
Faciədən məzhəkəyə bir addımdır – deyirlər. Faciənin gülməli
epizodları da olurdu. Bir müstəntiq bir həkimi dindirir. "Hansı
əksinqilabi təşkilatın üzvü olmusan? Təşkilatda daha kimlər
vardı? Məqsədiniz nə idi?". Hər sual bir şillə, hər sual bir
qapaz, hər sual bir yumruq, hər sual bir kötək! Həkim çox kök
idi. Onun dalınca kameraya gələndə bu 55 yaşlı kök kişi
heyvani bir sövq-təbii hisslə qaçıb hıqqana-hıqqana, çarpayının
altına pərçim olaraq girmək istəyirmiş. Onu darta-darta ordan
çıxarır, istintaqa aparırlarmış. "Hansı əksinqilabi təşkilatın
üzvü olmusan, təşkilatda daha kimlər vardı? Məqsədiniz nə
idi?". Hər sual bir şillə, hər sual bir qapaz, hər sual bir yumruq,
hər sual bir kötək! Həkim heyvani bir qorunma instinktiylə
danışmağa, ağzına gələni, gözünə görünəni, insan
fantaziyasının yarada biləcəyi bütün rəzalətləri danışmağa
169
başlayır. "Təşkilatımızın adı "Gənc Azər" idi. Üzvləri flankəs,
flankəs, (yüzə qədər adam). Məqsədimiz qiyam edib bütün
ölkəni dağıtmaq idi. Müstəntiq yazır. Birdən sanki ayılır.
Adları çəkilən adamların çoxusu çoxdan ölüb. Bütün başqa
məlumatlar da belə səf-səfədir. Həkim isə fantaziyası işlədikcə,
dili tərpəndikcə danışmaq, sonra bircə saat dəmir çarpayının
yumşaqlığında dincəlmək istəyir. Müstəntiq qarşısındakı kağızı
doldurmaq, yuxarıda şübhə doğurmamaq, dərisini qorumaq,
başını saxlamaq istəyir. Həkim bircə saat yumşaq dəmir
yataqda dincəlmək istəyir. Yaxşı məşq keçmiş boksçu
zərbəsinin gücünü sınamaq istəyir. O, yenidən həkimi döyməyə
başlayır. Müstəntiq yazdığı cəfəngiyatları bir qırağa qoyub yeni
kağız çıxarır. Həkim dəmir çarpayının yumşaq yatağında
dincəlmək istəyir. Onu yarımcan halda kameraya atırlar.
Ayılanda başı üstündə yoldaşını görür.
–Səni kim dindirir?
–F.
–Eh. Onda işin yaxşıdır ki, balam sən Tibb İnstitutunda
dərs demirsən. Gəl sənə yolun öyrədim.
Səhər həkim istintaqı səbirsizliklə gözləyir.
–Hansı əksinqilabi təşkilatda iştirak etmisən. Daha kimlər
iştirak edirdi? Məqsədiniz nə idi?
–Bu saat, bu saat yazın. Çox vacib məlumatlar verəcəm.
–Yenə cəfəngiyat?
Bir şillə.
–Yox, bu səfər əsl həqiqət. Daha vicdanım məni gizlətməyə
qoymur. Yazın.
–Hə.
–Mən İnstitutda qadınlar arasında əksinqilabi iş aparırdım.
Bir neçə adamı təşkilata toplaya bilmişdim.
–Hə. Kimləri? – Müstəntiqin gözləri sevinclə işıldayır. –
Adların de.
–Bu saat, bu saat. Yazın R.S.D.Q. sonra V və bir də
Kərimova Asiya.
170
Müstəntiq dik atılır.
–Necə?
–Hə, Kərimova Asiya, sonra...
– Dayan, dayan, Kərimova Asiya da vardı?
–Bəs necə, o ən fəal iştirakçılardandı. Başçılarından və
təşkilatçılarından.
–Yox, yox siz yanılırsınız...
–Niyə? Onu tanıyırsınız ki? Müstəntiqin dili–dodağı əsir. O,
dodağını çeynəyərək pıçıltıyla:
– O mənim arvadımdır – deyir.
O biri stolun arxasında oturan ikinci müstəntiq şübhəylə bu
tərəfə baxır. Qəzavü–qədəri bilmək olmaz. Hər anın bir hökmü
var. Ola bilsin ki, bir az sonra bu müstəntiqlərin biri o birini
dindirəcək, onun özünün hamıya dediyi sözləri ona qaytaracaq:
–Biz hamısını bilirik, yaxşısı budur boynuna al.
Hələ bəlkə bir şillə də çəkəcək. Yox, lap yəqin mütləq
çəkəcəkdir. İkincii müstəntiq otaqdan çıxır. Birinci müstəntiq
yalvarıcı baxışla indicə şillələdiyi həkimə baxır:
–Bəlkə, bu adı çəkməyəsən. Mən də yazığam. Ailəmi
pozma. Bizə əmr belədir ki, onsuz da boynunuza təqsir qoyub
göndərəcəyik. Nahaq yerə mənim evimi yıxma.
–Yox, mən hər şeyi boynuma alıram, – deyə həkim
cəlladından hayıf çıxır.
Faciədən məzhəkəyə bircə addımdır – demişlər.
Lakin dəmir barmaqlıqlar ardında xarüqələr də olurdu.
Qocaqlıqları və iradələri tarixin ən böyük qəhrəmanlarını
kölgədə buraxacaq igidlər də olurdu.
Mühəndis Cavad göstərişlərinin hər sətrindən bir qol
çəkmişdir. Bu o deməkdir ki, böhtanın hər sətrinə razı
olmamışdan qabaq mühəndis şüurunu itirənəcən incidilirdi.
Utancaqlığından beş adam yığılanda danışmağa çəsarət
eləməyən qoca yazıçımız Seyid bütün işgəncələrə dözərək bir
nəfərin də yalandan adını verməmişdir. Şair Müslüm ölümə
"Beynəlmiləl" oxuya–oxuya getmişdir. O, axıracan bayrağına
Dostları ilə paylaş: |