A n a r əsərlər I hekayələr, povestlər
Yüklə 3,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
167 adamları yerlərində qovrultsun. Yaraların üstünə rəngli bayraqlar sarımaq, insanların ağ sümüklərini qırmızı qrafiklər arasında gizlətmək, zirzəmilərdə diri-diri basdırılmışların fəryadlarının səsini üç yüz nəfərlik birləşmiş xorun şən mədhiyyə nəğmələriylə batırmaq olarmı? Qoy bu dərdlər insanların ürəklərində qıcqırmasın. Qoyun dərdlərimizi qusaq, sonra yuyunaq, gələcəyə təmiz gedək. –Bunlar axı olub qurtarmış işlərdir. Təkrarolunmaz qara bir səhifədir, – dedim. –Yox. Şəxsiyyətə pərəstiş dövrü. Axı biz bilirik ki, ayrı–ayrı şəxsiyyətlərin rolu əhəmiyyətsizdir. Tarixi xalq yaradır. Bəs bu ayrı–ayrı "əhəmiyyətsiz rolu olan" şəxsiyyətlər qanlı tarix yaradanda xalq hardaydı? Aldanırdı, eləmi? Bəs beləysə biz bu gün nə haqla bu aldanmış xalqa onun aldanmasını var səsimizlə bağırmayaq, onu ayıq–sayıq olmağa çağırmayaq? Niyə aldanmış xalqı iztirabın vicdanıyla dağlamayaq? O susdu. Nəfəsi kəsildi. Uzun bir öskürək onu iki bükdü. Su gətirdim. Bir qurtuma başına çəkdi. Su sanki onun qaynayan içini sakit elədi, ehtirasını, danışmaq həvəsini islatdı. Bir müddət susdu. Sonra çox yavaş və xoş bir şeyi xatırlayırmış kimi nəvazişlə danışdı: –Axı mən onlardan çoxusunu tanıyırdım. Büllur kimi təmiz adamlar idi. İçlərində nacinslər də vardı. Amma bir nacinsin bütün varlığı yüz mərdin bir damla qanına dəyərmi?.. Yadımdadır, bizim sevimli müəllimimiz Mirzə Sadıq xəstələnmişdi. Zəng elədim. "Mirzə, sənə dəyməyə gəlirəm" – dedim. Həmişə məni mehribanlıqla qarşılayan Mirzə: "yox, – dedi, – lazım deyil. Gəlmə!" Mən incidim. – "Niyə axı". O bir də sərt "gəlmə, deyirəm vaxtım yoxdur", – deyib telefonu asdı. Səhəri gün onu apardılar. Yəqin mənimlə danışanda aqibətini bilirmiş. Azad həyatının son işi mənim adımı qorumaq təşəbbüsü oldu. Sonralar eşitdim ki, son dərəcə səliqəli, təmiz geyinən və bir qədər "vasvası" olan Mirzə axır vaxtlar hər gecə yanına bir dəst təzə təmiz alt paltarı qoyarmış ki, onu aparmağa downloaded from KitabYurdu.org 168 gələndə geyinsin. Axı ORDA – getdiyi yerdə paltar dəyişmək imkanı olmayacaqdı. Qonağım gözünü divarda bir nöqtəyə zilləyərək danışırdı. Onun danışığında bir qeyri–təbiilik hiss olunurdu. Elə bil o öz şahidi olduğu şeylər haqqında deyil, haradasa oxuduğu şeylər haqqında danışırdı. –Nağıya axırıncı dəfə 26–lar bağının qabağında rast gəldim. Küçəni keçməyə hazırlaşırdım. Yolumu maşınlar kəsmişdi. Dayandım. Birdən kiminsə pıçıltıyla məni çağırdığını eşitdim. Dönüb baxdım. Dəhşətə gəldim. Məni çağıran Nağıydı. O məndən beş addım aralı dayanmışdı. Mənə baxmırdı. Düz qabağa baxırdı. Rəngi ağappaq idi. Pıçıltıyla: "Üzünü o yana çevir" – dedi. O mənimlə danışmağa qorxurdu. Məni ləkələməkdən qorxurdu. Mən o deyən kimi etdim. Yarım dəqiqə maşınlar ötüb–keçənəcən uşaqlıq dostum olan bu adamla belə yan–yana, lakin bir–birimizə baxmadan durduq. O pıçıltıyla: "Məndən nə eşitsən inanma" – dedi. Maşın axını qurtardı. Mən sağa, ölümə məhkum olunmuş və məhkumluğunu bilən, rəngi kətan kimi ağ, ürəyi donmuş diri meyit sol tərəfə getdi. Eh, danışmaqla qurtarmaqmı olar? Faciədən məzhəkəyə bir addımdır – deyirlər. Faciənin gülməli epizodları da olurdu. Bir müstəntiq bir həkimi dindirir. "Hansı əksinqilabi təşkilatın üzvü olmusan? Təşkilatda daha kimlər vardı? Məqsədiniz nə idi?". Hər sual bir şillə, hər sual bir qapaz, hər sual bir yumruq, hər sual bir kötək! Həkim çox kök idi. Onun dalınca kameraya gələndə bu 55 yaşlı kök kişi heyvani bir sövq-təbii hisslə qaçıb hıqqana-hıqqana, çarpayının altına pərçim olaraq girmək istəyirmiş. Onu darta-darta ordan çıxarır, istintaqa aparırlarmış. "Hansı əksinqilabi təşkilatın üzvü olmusan, təşkilatda daha kimlər vardı? Məqsədiniz nə idi?". Hər sual bir şillə, hər sual bir qapaz, hər sual bir yumruq, hər sual bir kötək! Həkim heyvani bir qorunma instinktiylə danışmağa, ağzına gələni, gözünə görünəni, insan fantaziyasının yarada biləcəyi bütün rəzalətləri danışmağa downloaded from KitabYurdu.org 169 başlayır. "Təşkilatımızın adı "Gənc Azər" idi. Üzvləri flankəs, flankəs, (yüzə qədər adam). Məqsədimiz qiyam edib bütün ölkəni dağıtmaq idi. Müstəntiq yazır. Birdən sanki ayılır. Adları çəkilən adamların çoxusu çoxdan ölüb. Bütün başqa məlumatlar da belə səf-səfədir. Həkim isə fantaziyası işlədikcə, dili tərpəndikcə danışmaq, sonra bircə saat dəmir çarpayının yumşaqlığında dincəlmək istəyir. Müstəntiq qarşısındakı kağızı doldurmaq, yuxarıda şübhə doğurmamaq, dərisini qorumaq, başını saxlamaq istəyir. Həkim bircə saat yumşaq dəmir yataqda dincəlmək istəyir. Yaxşı məşq keçmiş boksçu zərbəsinin gücünü sınamaq istəyir. O, yenidən həkimi döyməyə başlayır. Müstəntiq yazdığı cəfəngiyatları bir qırağa qoyub yeni kağız çıxarır. Həkim dəmir çarpayının yumşaq yatağında dincəlmək istəyir. Onu yarımcan halda kameraya atırlar. Ayılanda başı üstündə yoldaşını görür. –Səni kim dindirir? –F.
–Eh. Onda işin yaxşıdır ki, balam sən Tibb İnstitutunda dərs demirsən. Gəl sənə yolun öyrədim. Səhər həkim istintaqı səbirsizliklə gözləyir. –Hansı əksinqilabi təşkilatda iştirak etmisən. Daha kimlər iştirak edirdi? Məqsədiniz nə idi? –Bu saat, bu saat yazın. Çox vacib məlumatlar verəcəm. –Yenə cəfəngiyat? Bir şillə. –Yox, bu səfər əsl həqiqət. Daha vicdanım məni gizlətməyə qoymur. Yazın. –Hə. –Mən İnstitutda qadınlar arasında əksinqilabi iş aparırdım. Bir neçə adamı təşkilata toplaya bilmişdim. –Hə. Kimləri? – Müstəntiqin gözləri sevinclə işıldayır. – Adların de. –Bu saat, bu saat. Yazın R.S.D.Q. sonra V və bir də Kərimova Asiya. downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 3,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|