A n a r əsərlər I hekayələr, povestlər
Yüklə 3,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
161 yaxşıydı. Mən tutulan kimi sürgün edilmədim, uzun müddət dəlixanada yatdım. Bu mənim vəziyyətimi yüngülləşdirdi. Şair demişkən: Kimisi qayıtmadı "qara qarğaya" girib, Kimisi xoşbəxt oldu ağlını itirib.. Axı mən də şair idim – deyə birdən-birə əlavə etdi. Əlbəttə, çox istedadsız, onuncu, yüzüncü dərəcəli, əhəmiyyətsiz, mövqesiz bir şair idim. Bəxtim bir burda gətirmişdir. Gözlərimdən "neçin" sualını oxuyub dedi: –Çünki birinci demirəm, üçüncü, beşinci dərəcəli şair olsaydım, yazdıqlarımdan bir balaca işıq ucu gəlsəydi mən indi sağ qalmazdım. Amma bilmirəm sağ qalmağım doğrudan da xoşbəxtlikdirmi? Birdən çılğın bir ehtirasla sıçrayıb çığırmağa başladı: –Nəyə, kimə lazımdır? Kimi aldadırsınız, kimə nə isbat eləmək istəyirsiniz, sözünüz nədir? Bütün o sərgi, bütün o cah– cəlal kiminçündür? Ruhulla olmayandan sonra bütün bu təmtərağın nə mənası var? Ruhullanı, Cavidi, Müşfiqi demirəm, ən adi, ən balaca, ən istedadsız, bax mənim kimi bir şairin, bir həkimin, bir alimin, bir mühəndisin, bir azərinin, rusun, ukraynalının, gürcünün qanı nahaq axıdılmışsa, bütün bu yuxarı qalxan qırmızı qrafiklər, bütün bu döşü dolu qəhrəmanların şəkli, bütün bu alma boyda alçalar və qarpız boyda almalar, bu qucağa sığmayan sünbül dərzləri, bu maşınlar, çilçıraq binalar, rəngbərəng su püskürən fəvvarələr kimin ürəyində fərəh doğura bilər? –Heç bir cah-cəlal, heç bir nemət, heç bir sərvət qurbansız yaranmır, – dedim. –Bilirəm, – deyə o dərhal cavab verdi. Elə bil bu dəlilin cavabı onun başında çoxdan bişib hazır olmuşdu. – Sən dinc işləyirsən. Üstünə düşmən gəlir. Oğlunu davaya göndərirsən. Oğlun ölür. Düşmən məğlub olur. Sən dinc əməyini davam etdirirsən. Oğlunun haqq yolunda məhv olduğunu, "torpağı tökdüyü qanıyla vətən elədiyini" bilirsən. Bəlkə oğlun ölür, downloaded from KitabYurdu.org 162 düşmən də qalib gəlir. Yenə də sən oğlundan arxayınsan. O haqq yolunda həlak olmuşdur. Bəs özününkülər, heç bir ehtiyac olmadan, mənasız və dəli, vəhşi bir şıltaqlığa görə dinc işləyən oğlunu daş altına basdırıb üstündə saray tikəndə də sən sakit qala bilərsənmi? Mən etiraz eləmək istədim. O, əsəbi hərəkətlə məni saxladı. –Bilirəm. Bütün dəlillərinizi bilirəm, – dedi, – "A" qrupu. Ağır sənaye, vətənin müdafiəsi, ölkənin qüdrəti, düşmən əhatəsi, daxili fitnəkarlıqlar, azğın ministr və nəhayət, şəxsiyyətə pərəstiş dövründə sosialist qanunculuğunun bəzi təhrifləri. Sən bilirsənmi ki, bütün zavodların qüdrəti insan damarlarından axan qanı yarada bilməz, bilirsənmi ki, heç bir elektrostansiya insan ürəyini döyündürə bilməz, bilirsənmi ki, hələ doğulmamış, anasının qarnında tələf olmuş körpə, hətta şikəst, xəstə, yarımçıq doğulsa belə bəşərin ən böyük möcüzəsi, insanların bütün nailiyyətlərindən böyük bir nailiyyət, bütün qələbələrdən ulu bir qələbə, 52 min peykdən daha yüksək bir varlıqdır. –Buna abstrakt humanizm deyərlər, – dedim. – Sizcə bütün zavodlar dayanıb bir körpənin dünyaya gəlməsiylə məşğul olmalıdırlar? –Yox. Mən daha kəskin deyirəm. Bütün zavodları saxlayın! İnsanlar, ay insanlar, axı neçin bu cavan oğlanın kefi yoxdur? Adamlar, yoldaşlarım, eldaşlarım, axı bu hər şeydən vacibdir. Bax bu gəncin, sənin, mənim, bizim, insanların kefi, əhvalı, fikirləri, hissləri, ürəyinin döyüntüsü bizə verilmiş bu balaca tənha planetdə ən vacib, ən ümdə şeydir, hər şeydən, hər işdən vacib, gərəkli, lazımlı bir işdir. Bir zavodu partlatmaq olmaz. Amma yüz min adamın ruhunu və cismini məlum binaların qara padvallarında boğmaq, bədənlərini mənliklərini tapdalamaq olar? Neçin? Məgər bizim quruluş dünyanın ən adil, ən gözəl, ən təmiz və müqəddəs quruluşu deyilmi? –Bunlar keçib getmişdir. Bunları unutmaq lazımdır, – downloaded from KitabYurdu.org 163 dedim. – Bu yaralar nə qədər tez sağalsa o qədər yaxşıdır. –Yox, – o elə bərkdən qışqırdı ki, mən diksindim – olmaz! Bunlar unudulmamalıdır. Biz bunları heç vaxt unuda bilmərik. Unutqanlıq – cinayətkarlıq olardı. İztirabın vicdanı bütün yaraları bağlanmışların yaralarını qanatmalı, yaralar qövr etməlidir. –Neçin?
–Neçinmi? Allah yoxdur. O dünya da yoxdur. Bəs diri–diri qol–qabırğası sındırılmış mələk xasiyyətli müəllim, əsl kommunist Pənahovun intiqamı haçan, harda, kimdən alınacaqdır? Onun gözləri alışıb–yanırdı. Mən onu sakit eləməyə çalışırdım. –Sakit olun, – deyirdim. – Onların intiqamı alınmışdır. –Ha, ha, ha – o, əsəbi və xırıltılı bir qəhqəhə çəkdi. – 5–10 cani güllələnmiş, bütün bu işlər "şəxsiyyətə pərəstiş dövrünün ifratları" ifadəsinin dalına yığılmış, 5–10 adamın adına 5–10 qotur küçə və ya su budkası qoyulmuşdur. Sizcə bumu intiqamdır? –Bəs siz intiqamı necə təsəvvür edirsiniz? Mən beş–on adamı deyil, bütün xəbər dəllallarını şəhərlərin mərkəz küçələrində asar, üzlərini tüpürgah edərdim. –Yeni qanlar, yeni dəhşətlər, yeni ifratlar. Axı bu əclafların, bu xəbər və qələm dəllallarının, bu çuğulların da günahsız ailələri, təqsirsiz uşaqları var? Bu intiqamlar nəhayət dayanmalıdırmı? O ağlamağa başladı. Bərkdən, hönkürə–hönkürə ağlayırdı. –Elədir, elədir, – dedi. – Dəhşət ondadır. Bu təzadlar, bu qərarsızlıq məni boğur. Yüzlərlə, minlərlə nahaq getmişlərin xəyalları məni yatmağa qoymur. Lakin mən onların intiqamını kimdən alacağımı bilmirəm. Bəlkə məcburiyyət qarşısında satqınlıq edənlərdənmi, gündə bir rəng alan, gecələr qara binaların dal qapısından vətəni, xalqı, milləti misqal–misqal satıb, gündüzlər hündür kürsülərdən camaat qarşısında ağzı downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 3,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|