Solmaz Muxtarova
202
Çoban, yaylağın hanı?
Sürünə quduz dolub,
Ötən çağların hanı?
– Quduzlara yem olan balalarım, vay!.. Elim-günüm,
vay!..
Yerbəyerdən ananın səsinə səs verib nalə çəkən qız-
gəlinlərin səsi baş alıb gedirdi.
Arxa tərəfdən qəzəb-nifrət dolu çağırışlar:
– Qatillərə ölüm! Qalx, Azərbaycan! Oyan, Azər-
baycan!
Başqa tərəfdənsə “İntiqam! İntiqam!” səsləri, “Qurani-
Kərim”dən ayələr oxunur, minlərlə qara bayraq altında
canilərin cəzalandırılmasını tələb edən şüarlar, şəhidlərin
şəklini sinəsinə sıxıb onları son mənzilə aparanlar. Zamanın
üzü bərk idi, dözürdü.
Matəm mitinqi başlanır və şəhidlərin ruhu yad edilir.
Sonra müxtəlif çıxışlar, respublika hökumətinin iradəsinə zidd,
Bakıya ordu yeridilməsi ilə əlaqədar baş verən faciəli
hadisələrdə həlak olmuş Vətən övladlarının qatillərinin
cəzalandırılması tələbi. Başqa-başqa çağırışlar.
Gəmilər aramsız fit çalırdı. Bu dərdin ölçüsü-biçisi yox
idi. Bu dərd bəlkə də dünyanın özündən də ağır idi. Millət bu
dərdi çiynində çəkib aparmaq üçün bir yerə yığılmışdı. Belə bir
gündə hamı bir yerdə idi. Nə olsun ki, kimlərsə bu sırada yox
idi, qaçıb tülkü kimi gizlənmişdi... Vətənə Vətəni sevənlər
lazım idi. Belə bir gündə büdrəyib yıxılmaq olmazdı. Çiyin-
çiyinə verib getmək lazım idi. Bu yol müstəqilliyə, azadlığa
gedən yol idi. Bu gün Sovet faşizmindən xilas olmaq üçün
zəncirlərdən qırılan gün idi.
Saat on ikidə matəm alayı hərəkətə gəlir. Cənazələrin
önündə ruhanilər, ictimai xadimlər, elm-mədəniyyət xadimləri
və yüz minlərlə Vətən övladları... Yollar, hər tərəf başdan-başa
Ağ göyərçinlər həsrəti
203
al qırmızı qərənfillərlə örtülmüşdü. Sanki Bakıya qərənfil
yağışı yağmışdı. Kommunist küçəsi boyunca silahlılar,
damlarda yerləşən snayperlər, hər tində tanklar, BTR-lər...
Bütün bunlar insanların iradəsini qıra bilmədi və onlarda ölüm
xofunu yarada bilmədi. Insanlar səs-səsə verib daha qəzəblə
yola çıxdı. Al-əlvan bəzənmiş mafələr, təcili yardım maşınları,
qırmızı xonçalar, axın ləngər vura-vura irəliləyirdi. Bakıya qan
yağışı yağmışdı, insanlar da qan ağlayırdı. Dağüstü parkda
məzar qazan sadə insanlar sanki acığını torpaqdan çıxıb parkın
keçmişini dağıdıb alt-üst edirdi. Onlar özləri də bilmədən
qazılan şəhid məzarları ilə azadlığın bünövrəsini qoyurdular.
Müqəddəs “Qurani-Kərim”i oxuyanlar, axını nizamlayanlar,
girişə nəzarət edənlər, astadan-ucadan bu dərdi ağlayanlar,
zamanın hökmündə zaman dara çəkilmişdi. Çox-çox
uzaqlardan gələn fəlakətin qabağında zaman üzüqara qalmışdı.
Zalımlar onun sinəsinə dağ çəkmişdisə də, zaman dözürdü və
öz işində idi. Şəhidlər torpağa tapşırıldı və qəribə də olsa, bir
qədər sonra leysan yağışlar yağdı. Tanrı da bu müsibətə
dözmədi. Böyük Ana Vətənsə öz iç üzünü göstərdi, nəyə qadir
olduğunu bir daha sübut etdi. Bizlərə bir də dostun, düşmənin
yerini göstərdi. Görəsən bu dəfə biz hamımız bunu görə
bildikmi? Axı bunu necə görməmək olar? Necə? Yasəmən o
günü təkcə şəhidləri deyil, çox şeyləri Dağüstü parkda dəfn
etdi. Xoş arzularını, ümidlərini, ən başlıcası isə Böyük ana
Vətən deyilən Vətəni dəfn etdi. Eləcə də öz keçmişini dəfn
etdi. Sanki bu hadisələr onu qəflət yuxusundan ayıltdı. İndi o,
başqa bir Yasəmənlə üz-üzə qalmışdı.
İnsanlar dərdlə baş-başa qalmışdı. Dərd bir olsa da, hər
kəs bu dərdi özünəməxsus çəkirdi. Hətta kimlərsə günahkarı öz
aramızda axtarırdı.
Mirzə radionun qabağında oturub Bakıda törədilən
cinayətlər haqqında doğru-dürüst xəbərlər eşitmək istəyirdi. Ən
Solmaz Muxtarova
204
başlıcası bu xəbəri elə faciəni törədən ölkədən eşitmək
istəyirdi. Lap yuxarılardan. Sən bir işə bax, Mirzə hələ də
ədalətə inanmaqda idi. Mərkəzi kütləvi informasiya vasitələri –
“İzvestiya”, “Pravda”, eləcə də “Zaman” xəbərlər proqramı
həmişə olduğu kimi, çirkin ənənələrinə sadiq qalaraq qərəzli
məlumatlar yayırdı. Yolunu azmış Azərbaycan xalqının murdar
simasını, Sumqayıt hadisələrini, Yanvarın 13-15-də Bakıda
törədilən vəhşilikləri bütünlüklə bu millətin adına ünvanlayırdı.
Lakin bütün bunların başında duran, bunları təşkil edən və
məharətlə həyata keçirən “böyük qardaşlar” kənarda qalmışdı.
Onlar pərdə arxasında idi. Yəqin ki, tarix özü nə vaxtsa o pər-
dənin arxasına keçib hər şeyi olduğu kimi açıb tökəcək. Elə
“böyük qardaşlar”la əlbir olub öz millətinin qanına əli batmış
namərdlərin də adı açılacaq. Mütləq o insanları gec-tez xalq
tanıyacaq. Hazırda isə bu mümkün deyildi, ixtiyar güclülərin
əlində idi. Dünya isə bizə inanmırdı, səsimizi eşitmirdi. Bu
böyük dünyada biz zərrə qədər kiçik idik.
Yasəmən isə elə hey ağlayırdı. Ovuna bilmirdi. Sa-
ğında, solunda hamı günahkar axtarırdı. Hərənin ağzından bir
hava gəlirdi. Yasəməni ən çox ağrıdan da çoxlarının günahkarı
öz aramızda axtarması idi. “Həmişə olduğu kimi, biz
başqalarının günahkar olduğuna inana bilmirdik. Bütün
günahları özümüzdə axtarırıq. Satqın da özümüzük, özümüzün
düşməni də elə özümüzük. Bizlərdən pisi yoxdur.” Mətbuatda
gedən bir çox yazılar da ziddiyyətli idi. Yasəmən isə
gördüklərini ürəyinə həkk etmişdi. Bütün baş verənlər onun
sinəsinə qanla yazılmışdı və yəqin ki, bu yaralardan xilas
olmaq mümkün olmayacaqdı. Yaşadığı o dəqiqələr... O
üzüntülər... Uşaqların sifətindəki ölüm kölgəsi... Aramsız atəş
səsləri... Alt-üst olmuş mənzili... Yəqin ki, bundan belə
Yasəmən bütün bunları yuxusunda yaşayacaqdı.
Dostları ilə paylaş: |