Agjencia për mbrojtjen e mjedisit të kosovëS
Yüklə 2,16 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Instituti për Planifikim Hapësinor
- 1.4.3. Bimët mjekësore dhe frutat e imëta
- → Pemët frutore të imëta
Plani Hapësinor për Parkun Kombëtar “Bjeshkët e Nemuna”
Instituti për Planifikim Hapësinor
35
Në Komunën e Istogut numërohen rreth 4500 koshere me bletë, ku kultivohet mjalta cilësore e” Klekës”, ndërsa në
Komunën e Deçanit momentalisht gjenden rreth 3000 koshere me bletë. 1.4.3. Bimët mjekësore dhe frutat e imëta Hapësira e PK “Bjeshkët e Nemuna” përfshinë një territor mjaft të gjërë dhe të pasur me bimë mjekësore aromatike (BMA) dhe pemë frutore të egra (PFE), që është një potencial në aspektin e ekonomik. Gjatë vitit 2007 është bërë hulumtimi dhe inventarizimi i këtij rajoni, në bazë të cilit në territorin e Bjeshkëve të Nemuna gjinden këto lloje të BMA dhe PFE me rëndësi ekonomike, si: boronica, dëllinja, aguliçja, shtogu, molla e egër, murrizi, thana, lule basami, gështenja, barpezmi, hithra , listra , trëndafili i egër , etj. Bjeshka e Istogut, ana veriore e Rugovës, bjeshkët qëndrore, Gjeravica, Juniku karakterizohen me kulturat e bimëve me veti mjekuese si lincuri, rrudhani dhe disa lloje të kërpudhave. Popullata që merret me grumbullim e këtyre bimëve është e vogël, ndërsa mundësitë për përfitime ekonomike janë shumë të mëdha. Grumbullimi i këtyre produkteve deri me tani ka qenë spontan, i pa organizuar dhe i pa kontrolluar nga institucionet përkatëse shtetërore, që si pasoj ka zvogëlimin e fondit të BMA.
Në komunën e Junikut është në përfundim “Fabrika për përpunimin e frutave të pyllit” – që shërben për grumbullimin, deponimin, përpunimin, marketingun dhe shitjen e tyre. Fabrika do të furnizohet nga 5-së pika grumbulluese të Regjionit Ekonomik Perëndimor të Kosovës 13
13 REPK – Gjakovë, Junik,Deçan, Pejë, Istog dhe Klinë dhe një nga Kukësi (Shqipëri ), ku janë të angazhuar rreth 300 mbledhës.
Në Komunën e Istogut, në fshatin Syne, vepron kompania private, e cila merret me grumbullimin e bimëve të malit dhe përpunimin e frutave të malit , por që furnizimi bëhet nga 33 qendra e tërë teritorit t ë Kosovës 14
.
Në regjionin e Bjeshkëve nuk ka ndonjë industri të zhvilluar por vlen të ceket kompania private në Drelaj të Rugovës, që merret me ambalazhimin e ujit (i cili mbushet direkt nga burimi) dhe me përpunimin e qumështit (bylmetit). Këto produkte plasohen në tregun e Kosovës dhe jashtë saj. Në komunën e Deçanit është në funksion Hidrocentrali i Kozhnjerit - Lumbardhit që prodhon një sasi të vogël të energjisë elektrike, deri në 8MWh.
Përgjatë kufirit të parkut në zonën e ndikimit, ndodhen edhe disa veprimtari ekonomike si kooperativa bujqësore në Irzniq, dhe kompania e cila merret me përpunimin e asfaltit dhe zhavorit në Junik, etj. Në kuadër të parkut kombëtar, pyjet janë potencial prodhues që radhiten ndër burimet më me rëndësi të zhvillimit ekonomik dhe social. Sipas vlerës teknike, bëjnë pjesë në pyjet me potencialin më të lartë të prodhimit të drurit teknik të halorëve dhe gjethorëve në Kosovë. Masa drunore shfrytëzohet për përfitime ekonomike të popullatës, për nevoja të ngrohjes dhe për përpunimin e drurit që kanë ndikuar në zvoglimin e resurseve pyjore. Shfrytëzimi i resurseve pyjore është i pakontrolluar për shkak të mungesës së organizimit të mirëfilltë të menaxhimit të pyjeve dhe prerjeve ilegale që po i dëmtojnë ato.
Vetëm në komunën e Deçanit ekzistojnë më shumë se 60 sharra apo gereta, që punojnë 24 orë pa ndërprerë. 1.4.5. Tregëtia dhe zejtaria Tregëtia si degë e ekonomisë është e përqëndruar jashtë kufirit të parkut. Tregëtia me shumicë dhe pakicë, riparimi i automobilave dhe artikujve shtëpiak është forma më e përhapur e koncentrimit të kapitalit në sektorin privat ku shumica e ndërmarrjeve janë biznese familjare, kryesisht si ndërmarrje të vogla dhe të mesme. Zejtaria përfaqësohet nga zejet tradicionale por pak nga ato kanë mbetur: tradita e qethjes së deleve për përpunimin e leshit, përpunimi i pëlhurave, thurja e rrobave tradicionale, qëndisja, zdrukthëtaria, farkëtaria, saraçët etj. Në komunën e Pejës dominon tradita familjare e tjerrjes dhe e punimit të lidhëseve e mërhamave, ndërsa në komunën e Junikut ka zanatlinjë që ende punojnë dhe dekorojnë djep prej druri,etj. Kanë mbetur pak nga përpunuesit e zejeve të vjetra dhe kultivuesit e tyre, në qytetin e Gjakovës mund te haset ende në Mëndafsh - punues (Kazaz); Saraç – përpunues të lëkurave; Zdrukthtarë – përpunues të drurit, por që fatkeqësisht interesimi për përpunimin e këtyre zejve është në rënje. Këta zejtarë i hasim ne Pejë në Qarrshinë e Gatë dhe Gjakovë në Qarrshinë e Madhe, njëherit këto zeje paraqesin një atraksion për turistët vendas dhe të huaj. Prandaj, zejtaria me prodhimet dhe shërbimet e veta paraqet një segment të veçantë të zhvillimit të ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme.
14 http://m.telegrafi.com/ekonomi/program-per-bimet-mjekesore-dhe-aromatike-46-11783.html Plani Hapësinor për Parkun Kombëtar “Bjeshkët e Nemuna”
Instituti për Planifikim Hapësinor
36 → Zhvillimi ekonomik në Park
1.4.6. Turizmi dhe potencialet turistike në Park Teritori i Bjeshkëve të Nemuna që shquhet për natyrorën cilësore dhe monumente kulturore-historike është hapësira kapitale për zhvillimin e turizmit të Kosovës. Territori i shpallur për park kombëtar në kuadër të rajonit turistik të Bjeshkëve të Nemuna, posedon kushte të jashtëzakonshme të zhvillimit të aktiviteteve turistike - rekreative për sporte dimërore, për pushim dhe rekreacion të qytetarëve gjatë gjithë vitit. Qendra më e madhe është Peja, ndërsa qendra më të vogla janë Deçani, Juniku, Istogu dhe Gjakova, njëherit edhe pikënisje për kapacitetet turistike.
Yüklə 2,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|