Akademikin Son eseri
Yüklə 0,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Güneydə qəza
gizlədilmiş səhifələri aydınlaşır, ağlı kəsəndən onu narahat eləmiş bir çox sualın cavabı ortaya çıxırdı. Hətta birbaşa onun ailəsinin, özünün taleyi ilə bağlı olmasaydı belə, bu illərə sakit yanaşa bilməzdi. Göz önündə açılan mənzərə dəhşətli idi, insanlıq tarixinin utancverici olayları dissertasiyalıq, elmi işlik deyildi. Geniş bir dənizə baş vurmuşdu, üzüb sahilə çıxmaq olmurdu. Bəlkə də bu mövzuya girişməkdə səhv eləmişdi, bir başqası Moskvanın qərarlarını və o qərarların əyalətlərdə necə yerinə yetirildiyini, QULAQ-ın sorub apardığı insan selinin statistikası və ümumi coğrafiyasını yazmaqla işini bitirərdi. Ancaq o, təkcə sənədləri və ordakı quru rəqəmləri görmürdü. Neçə min alman, neçə min tatar, neçə min fin, neçə min ukraynalı, neçə min Azərbaycan türkü həbs və sürgün edilmişdi... 30, yaxud 40 min deyib keçməyə nə var ki? İnsanlar rəqəmə çevriləndə ağacdan, daşdan, kibrit qutusundan, araq şüşəsindən, kitab səhifəsindən fərqləri qalmır. Ancaq bu rəqəmlərdəki on minlərdən tək birinin taleyini göz önünə gətirsən, sarsılarsan. Yurdundan qoparılan hər insanın yaşantısı bir faciə əsəridir və cildlərlə kitaba sığmaz. Quru statistika ilə yaşadığı həyatın fərqini və aradakı təzadın nə demək olduğunu bildiyindən fikrini toplamaq çətinləşirdi. ...Qovluqdakı növbəti səhifəni aşıranda gözü böyüdü. Ayselin tanış soyadı diqqətini çəkdi və ürəyi döyünməyə başladı. Düzdür, baxdığı qəzetlərdə bu soyada tez-tez rastlaşmışdı, ancaq qəzetlərin çoxu dəlmə-deşikdi. Kimlərinsə oğru əlləri qəzet materiallarını səliqə ilə kəsib götürmüşdü. Qəzetlərə əsaslansan, məşhur alimin həmin illərdəki mövqeyini müəyyənləşdirmək çətindir. Ancaq burda hər şey aydın yazılmışdı və oxumadan keçə bilməzdi. Qorxurdu, ancaq oxumalıydı. Ürəyində Allaha yalvarırdı ki, tanış olduğu və sevdiyi bu ailənin keçmişindən ürək bulandıran bir məlumata rast gəlməsin. Sürgün həyatını görməyən, repressiyanı öz ailəsinin taleyində yaşamayan bir başqası bu səhifələrə fikir verməyə də bilərdi, ancaq o, bunu bacarmazdı. Oxudu və oxuduqca xəyalında qurduğu xoşbəxtlik sarayının necə ləngər vurduğunu hiss elədi. Birbaşa onun ailəsinə aidiyyəti yoxdu, ailəsinin hökmü kənddə və daha öncədən verilmişdi, ancaq nə olsun? Bağırov bəzi məşhurları çağırdı, danışdılar və yeni bir ziyalı dəstəsi həbs olundu, sürgün edildi, sorğu-sualsız güllələndi... Stalinə qarşı qəsd, dövlət çevrilişi cəhdi, antisovet fəaliyyət. Nə qədər olar? Hər dəfə yuxarıdan aşağıya minlərlə insan qırılıb gedir. Ancaq gərək xalqın sevdiyi möhtərəm şəxslər əllərini o qan çaylarında yumayaydılar. Adlarına ləkə düşməyəydi. Dostları, tanışları haqqında böhtan deməyəydilər. Millətin sevdiklərinin sözü ilə millətini sevənlər güllələnir. Tarixin bu üzü də var. Murdar üzü... Halbuki Bakıda oxuduğu sanballı nəşrlərdə bu adam millətini sevən və onun yolunda hər cəfaya hazır olan, elmdə etdiyi yeniliklərlə xalqının adını ucaldan, hər yerdə duz-çörəklə qarşılanan bir şəxsiyyət kimi təqdim olunur. Murad sarsılmışdı. Ayselə heç nə demədi. Onun nə günahı? O raportlar yazanda bəlkə heç Ayselin anası da dünyaya gəlməmişdi. Ancaq hər dəfə onun üzünə baxanda Qazaxıstan çöllərinə səpələnmiş günahsız insanları düşünürdü. Keçib gedər... Amma keçib getmir və ürəyini ovmaqda davam edirdi. Ata-anasının gözü yolda qaldı. Güneydə qəza Meşkindən gündoğana, Savalana və indi üstündən Quzey Azərbaycanla sərhədin keçdiyi Kömürgöy, Qızyurdu dağ silsiləsinə doğru baxanda göz önündə açılan görünüş adamın ayağını yerdən üzür. Əgər cənnət müqəddəs kitablarda yazıldığı kimidirsə və ya Cənnət adlı bir planet varsa, o, elə belə olmalıdır; yaxud bu vadilər həmin cənnətə bənzəyirdi. Bəlkə yayın ortasında buralar saralıb-solacaq, yaxud qışda qar altında qalacaq və indiki gözəlliyini itirəcək, ancaq hələ bahardır, daşların da cana gələn, üstündə yüz rəngə çalan çiçəklər bitirən çağıdır. Savalanın geniş sinəsindən başlanan kiçik dağ çaylarının hansına qoşulub getsən, ətraf öz meyvə bağları, lələk kimi yerə sancılmış qovaqları, arxları, bostanları, insan əlinin bərəkətindən nişanə olan terrasları ilə səni heyran qoyacaq. Bu çay yataqları, həm də zirvələrə və zirvələrin o üzündəki torpaqlara aparan yolların yön bulduğu və uzanıb getdiyi yerlərdir. Sürülərin yaylağa qalxan vaxtında bu vadilər və yollar daha da canlanır, insanlar min illərin səssiz çağırışlarına qoşulub payızda tərk etdikləri obalarına doğru dikəlirlər. Ətəklərdə ot çalını qurtarsa da, yamacların yaşıllığı hələ təzə-tərdir. Yolun üst tərəfində yerdən yumruq kimi çıxan daşa söykənmiş iki çoban nil, yamşan, qarağac ağaclarının arasına səpələnmiş sürüyə göz qoyur. Gün boyu belədir: otarmaq imkanı olmayanda sürünü sıxışdırıb yola tökür, sürüb darlıqdan çıxarır, sonra imkan düşən kimi yenə belə yayılmasını, otlaya-otlaya irəliləməsini gözləyirlər. Yolla dolana-dolana gələn iki maşın çoxdan diqqətlərini çəkmişdi, hara yön aldıqlarını görmək istəyirdilər. Maşınlar bir neçə dəfə dayanıb, sonra yenidən hərəkətə gəlmişdilər. İndi yenə yolun alt tərəfindəki şamlıqda dəryaz çalan adamların yanında dayanmışdılar, maşından enənlər şəkil çəkir, söhbətləşirdilər. Bəlkə elə son dayanacaqları da oraydı və bir azdan geri dönəcəkdilər. Ancaq bu dəfə maşındakıların diqqəti onlara yönəldi. Hələ onların kim olduğunu, nə məqsədlə gəldiklərini bilməyən, 45-50 yaş arasındakı çoban yanındakı yoldaşından gözlənilməz bir soru sordu: – Şirzad, eşidirsən? – Eşidirəm! – Maşınları gördüm, yadıma düşdü ki, son zamanlar əcnəbilər yaman dadanıblar bizim dağlara. – Burda nə axtarıllar, əmioğlu? Yüklə 0,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|