Aktlar toplusu
Yüklə 3,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
tələbatlarını və arzularını nəzərə alacaqlar". Bundan başqa, Çərçivə Konvensiyasının 15-ci maddəsi dövlətin boynuna "milli azlıqlara mənsub şəxslərin mədəni, ictimai və iqtisadi həyatda, eyni zamanda dövlət işlərində, xüsusən də onlara aid işlərdə səmərəli iştirak etmələri üçün zəruri şərait yaratmaq" öhdəliyini qoyur. Demokratik cəmiyyətlərdə məhkəməyə səmərəli imkanların əhəmiyyətini nəzərdən keçirərkən yuxanda xatırlanan standartlar diqqətə alınsa, güman elmək olar ki, dövlət mümkün olduğu dərəcədə kassasiya orqanlarını da daxil etməklə başqalarının hüquqlarına hörmət edərək və araşdırmanın bütövlüyünü dəstəkləyərək, milli azlıqlara mənsub şəxslərin məhkəmə prosesində (istər cinayət, istər mülki, istərsə də inzibati) öz dilində fikrini bildirmək hüququnu təmin edəcəkdir. 19)
Ədalət məhkəməsinə imkan insan hüquqlarının gerçəkləşdirilməsində nə dərəcədə həyati əhəmiyyət kəsb edirsə, insanın səmimilik və sadəliklə mövcud proseduralarda iştirakı da həmin dərəcədə belə imkanın əsas ölçüsüdür. Buna görə də milli azlıqlara mənsub şəxslərin dilində (dillərində) məhkəmə proseduralarının mövcudluğu belə şəxslər üçün ədalət məhkəməsinə imkanı daha birbaşa və sadə edir. Buna əsasən bölgə dilləri və azlıqların dilləri haqqında Avropa Xartiyasının 9- cu maddəsi müəyyənləşdirir ki, mümkün dərəcədə və cəlb olunmuş tərəflərdən birinin sorğusu əsasında bütün məhkəmə işi bölgə dilində və ya azlıqların dilində aparılmalıdır. Avropa Şurasının Parlament Assambleyası da özünün 1201 Tövsiyyəsinin 7(3)-cü
maddəsində bu
nəticəyə gəlmişdir. Maddə müəyyənləşdirir ki, "milli azlıqların nümayəndələrinin kifayət qədər nümayəndəsinin yaşadığı bölgələrdə milli azlıqlara mənsub şəxslərin inzibati hakimiyyətlə əlaqədə, məhkəmə işlərində və hüquq orqanlarda özünün doğma dilindən istifadə etmək hüququ vardır". Dövlət məhkəmə orqanları əməkdaşlarının işə götürülməsi və təlimi siyasətini buna uyğun aparmalıdır. Azadlıqdan məhrum etmə 20) BMT-nin məhbuslarla davranış üzrə minimal standart qaydalarının 51-ci qaydasının lvə 2-cı bəndlərində. Avropa Şurası tərəfindən qəbul edilən həbsxanalar haqqında Avropa əsasnaməsinin 60-cı qaydasının 1 və 2-ci bəndlərindəki kimi, məhbəsdə olanların həbsxana adminstrasiyası tərəfindən başa düşülməsinin əhəmiyyəti, ham də məhbusların həbsxana adminstrasiyasını başa düşmələrinin əhəmiyyəti qeyd elunur. Bu əsasnamə öz-özlüyündə azlıqların hüquqlarına aid deyildir Amma məhbusların ifada olunmuş arzulan ilə birlikdə onların sayını, bərabərlik və diskriminasiyaya yol verməmək prinsipini nəzərə almaqla yuxarıda xatırlanan əsasnamə milli azlıqlara mənsub şəxslərin çoxluq təşkil etdikləri bölgələrdə daha ciddi öhdəlikdir. 21) BMT-nin məhbuslarla davranış üzrə minimal standart qaydalarının 37-ci qaydası Avropa Şurasının qəbul etdiyi həbsxanalar haqqında Avropa Əsasnaməsinin 43(1 )-ci maddəsi kimi, məhbusların öz ailələri, layiqli dostları və şəxslərlə, xarici təşkilatların nümayəndələri ilə ünsiyyətə girmək hüququnun olduğunu göstərir. İnsanın ifadə azadlığı, öz dilindən ictimai yerlərdə və şəxsi həyatda istifadə etmək kimi hüquqlarının əhəmiyyəti ilə əlaqədar hakimiyyət bu hüquqlara qanunda nəzərdə tutulan məhdudiyyətlər çərçivəsində hətta penitensiar müəssisələrdə də hörmət etməyə borcludur. Bir qayda olaraq, məhbusların öz dilində həm digər məhbuslarla və yanına gələnlərlə şifahi, həm də yazışmada istifadə elmək imkanları olmalıdır. Bununla belə, cinayət əməlinə 80 görə saxlanılmış şəxslərin müəyyən hüquqları və azadlıqları beynəlxalq alətlərdəki məhdudiyyətlərə uyğun olaraq ictimai təhlükəsizlik baxımından qanuni əsaslarla məhdudlaşdırıla və ya dayandırıla bilər. Məhbusların dıl azadlıqlarından praktikada istifadəsinə, adətən, onların dilində danışılan yerlərdə saxlanılması daha yaxşı imkan yaradır. 81
BİRLƏŞMİŞ MİLLƏTLƏR TƏŞKİLATININ NİZAMNAMƏSİ BİZ, B İR L Ə Ş M İŞ M İL L Ə T L Ə R İN X A L Q L A R ! Q Ə Tİ Q Ə R A R L IY IQ gələcək nəsilləri iki dəfə həyatımızda insanlığa ifadə olunmaz ağrı gətirmiş müharibə bəlalarından qurtarmaqda və insanın əsas azadlıqlarına, insan şəxsiyyətinin ləyaqətinə və dəyərinə, kişi və qadınların hüquq bərabərliyinə, böyük və kiçik millətlərin bərabərliyinə yenidən inamımızı təsdiq etməkdə və müqavilələrdən və beynəlxalq hüququn başqa mənbələrindən irəli gələn öhdəliklərə ədalət və hörmət riayət olunan şərait yaratmaqda və böyük azadlıq şəraitində həyatın sosial inkişafına və yaxşılaşdırılmasına yardım etməkdə, VƏ BU M ƏQ SƏD ÜÇÜN dözümlülük göstərmək, mehriban qonşular kimi bir-birimizlə sülh içində və birlikdə yaşamağa və beynəlxalq sülhü və təhlükəsizliyi dəstəkləmək üçün güclərimizi birləşdirmək və prinsiplərin qəbulu və metodların müəyyənləşdirilməsinin təminatı ilə silahlı gücün başqa cür yox, məhz ümumi maraq naminə istifadə olunsun və beynəlxalq aparatdan bütün xalqların iqtisadi və sosial tərəqqisinə yardım üçün istifadə etmək, Bu məqsədlərə çalmaq üçün öz səylərimizi birləşdirmək qərarına gəldik. Buna uyğun olaraq bizim müvafiq dövlətlərimiz San-Fransiskoya toplaşan, laznni formada öz səlahiyyətlərini təqdim edən təmsilçilər vasitəsi ilə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının mövcud nizamnaməsini qəbul etmək razılığına gəldilər və bununla da "Birləşmiş Millətlər" adlanan beynəlxalq təşkilatı təsis etdilər. I FƏSİL. MƏQSƏDLƏR VƏ PRİNSİPLƏR i-ci maddə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı aşağıdakı məqsədləri güdür: 2. Bərabər hüquqluluq və xalqların öz müqəddaratını təyin etmək prinsipinə hörmət əsasında millətlər arasında münasibətləri inkişaf etdirmək, eyni zamanda ümumsülha nail olmaq üçün digər uyğun tədbirlər görmək; 3. İqtisadi, sosial, mədəni və humanitar xarakterli beynəlxalq problemlərin həllində və irq, cins, dil və din fərqi qoymadan hamı üçün insan hüquqları və əsas azadlıqlarına hörmətin təşviq və inkişaf etdirilməsində beynəlxalq əməkdaşlığı gerçəkləşdirmək, və IV FƏSİL. BAŞ MƏCLİS 13-cü maddə v) İqtisadi, sosial, mədəni, təhsil, səhiyyə sahələrində beynəlxalq əməkdaşlığa yardım göstərmək və irq, cins, dil və din fərqi qoymadan hamı üçün insan hüquqlarının və əsas azadlıqlarının gerçəkləşməsinə yardım göstərmək. 82 İNSAN HÜQUQLARININ ÜMUMİ BƏYANNAMƏSİ Baş Məclisin 217 A ( IU ) saylı qətnaməsi ilə 10 dekabr 1948-Ci il tarixdə qəbul və elan olunmuşdur PREAMBULA İnsan nəslinin bütün üzvlərinə məxsus ləyaqətin, onların bərabər və ayrılmaz hüquqlarının tanınmasının azadlıq, ədalət və ümumi sülhün əsası olduğunu nəzərə alaraq; və İnsan hüquqlarına qarşı bəşəriyyətin vicdanını hiddətləndirən hörmətsizlik və həqarətin barbarlıq hərəkətlərinə gəlirib çıxardığını, adamların söz və əqidə azadlığına malik olacağı bir dünya qurulmasını insanların yüksək amalı elan olunduğunu nəzərə alaraq; və İnsanın istibdad və zülm əleyhinə son mübarizə vasitəsi kimi üsyana əl almağa məcbur olmaması üçün insan hüquqlarının qanunun gücü ilə təmin edilməsinin zəruriliyini nəzərə alaraq; və Xalqlar arasında dostluq münasibətlərinin inkişaf etdirilməsinin zəruri olduğunu nəzərə alaraq; və Birləşmiş Millətlər xalqlarının Nizamnamədə insanın əsas hüquqlarına, insan şəxsiyyətinin ləyaqət və dəyərinə, kişi və qadınların bərabərliyinə inam larını təsdiq eldiklərini və daha böyük azadlıqlar şəraitində sosial tərrəqiyə və həyat tərzinin yaxşılaşdırılmasına yardım göstərməyi qərara aldıqlarını nəzərə alaraq; və Üzv dövlətlərin Birləşmiş Millətlər Təşkilatı ilə əməkdaşlıqda insan hüquqlarına hamılıqla hörmət göstərilməsinə və onlara riayət olunmasına yardım etməyi öhdələrinə götürdüklərini nəzərə alaraq; və Bu hüquq və azadlıqların xarakterinin hamılıqla dərk edilməsinin həmin öhdəliyin tam yerinə yetirilməsində böyük əhəmiyyət daşıdığını nəzərə alaraq, Baş Məclis İnsan hüquqları haqqında bu Ümumbəyannaməniıı yerinə yetirilməsinə bütün xalqların və dövlətlərin çalışmalı olduğu bir vəzifə kimi elan edir ki, hər bir insan və cəmiyyətin hər bir orqanı bu Bəyannaməni daim nəzərdə tutaraq, maarif və təhsil yolu ilə hamin hüquq və azadlıqlara hörmət edilməsinə, mütərəqqi milli və beynəlxalq tədbirlər vasitəsi ilə onların həm təşkilatın üzv- dövlətlərinin, həm də onların yurisdiksıyasındakı ərazilərin xalqları arasında səmərəli tanınmasının və həyala keçirilməsinin təmin olunmasına cəhd etsinlər. 1- ci Maddə Bütün insanlar azad, hüquq və ləyaqətinə görə bərabər doğulurlar. Onlar idrak və vicdan sahibidirlər və biri-birinə münasibətdə qardaşlıq ruhunda davranmalıdırlar. 2- ci Maddə Hər bir insan irqinə, dərisinin rənginə, cinsinə, dilinə, dininə, siyasi və başqa əqidəsinə, milli, yaxud sosial mənşəyinə, əmlak, silk, yaxud başqa vəziyyətinə görə fərq qoyulmadan bu Bəyannamədə elan edilmiş hüquqlara və azadlıqlara malik olmalıdır. Bundan başqa insanın mənsub olduğu ölkənin, yaxud ərazinin siyasi, hüquqi və ya beynəlxalq statusuna görə həmin ərazinin müstəqilliyindən, qəyyumluq 83
Yüklə 3,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|