Aktlar toplusu
Yüklə 3,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
uyğun olaraq, ləyaqətinin qorunması, şəxsiyyətinin azad inkişafı üçün zəruri oİan iqtisadi, sosial və mədəni hüquqlarını həyata keçirmək hüququ var. 23- cü Maddə 1. Hər bir insanın əmək, sərbəst şəkildə iş seçmək, ədalətli və əlverişli əmək şəraiti işsizlikdən müdafiə hüququ var. 2. Hər bir insanın heç bir ayrı-seçkilik qoyulmadan eyni əmək üçün bərabər haqq almaq hüququ var. 3. Hər bir işçi özünün və ailəsinin insana layiq yaşamasını təmin edən və lazım gəldikdə digər sosial təminat vasitələri ilə tamamlanan ədalətli və qənaətbəxş haqq almaq hüququna malikdir. 4. Hər bir insanın öz mənafeini müdafiə etmək üçün həmkarlar ittifaqı yaratmaq, yaxud həmkarlar ittifaqlarına daxil olmaq hüququ var. 24- cü Maddə Hər bir insanın iş gününün normal məhdudlaşdırılması daxil olmaqla istirahət və asudə vaxt, vaxtaşırı ödənişli məzuniyyət hüququ var. 25- ci Maddə 1. Hər bir insan özünün və ailəsinin sağlamlığı və rifahı üçün paltar, mənzil, tibbi və zəruri sosial xidmət daxil olmaqla layiqli həyat səviyyəsinə nail olmaq hüquqlarına, işsizlik, xəstəlik, əlillik, dulluq, qocalıq, yaxud yaşayış vasitələrindən özündən asılı olmayan səbəblərə görə məhrum olduğu hallarda təminat hüququna malikdir. 2. Analıq və körpəlik xüsusi himayədarlıq və yardıma hüquq verir. Nigahdan və nigahdankənar doğulan bütün uşaqlar sosial müdafiədən eyni dərəcədə istifadə etməlidirlər. 26-cı Maddə 1. Hər bir insanın təhsil hüququ var. Ən azı ibtidai və ümumi təhsil pulsuz olmalıdır. İbtidai təhsil icbari olmalıdır. Texniki təhsil və peşə təhsili hamıya, ali təhsil hər kəsin qabiliyyəti əsasında hamıya eyni dərəcədə müyəssər olmalıdır. 2. Təhsil insan şəxsiyyətinin tam inkişafına, insan hüquqlarına və əsas azadlıqlara ehtiramın artmasına yönəldilməlidir. Təhsil bütün xalqlar, irqi və dini qruplar arasında qarşılıqlı anlaşmaya, dözümlülüyə və dostluğa. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının sülhü qorumaq sahəsindəki fəaliyyətinə yardım göstərməlidir. 3. Valideynlərin öz azyaşlı uşaqları üçün təhsil növü seçməkdə üstünlük hüququ var. 27- ci Maddə 1. Hər bir insanın cəmiyyətinin mədəni həyatında sərbəst iştirak etmək, incəsənətdən zövq almaq, elmi tərəqqidə iştirak elmək və ondan faydalanmaq hüququ var. 2. Hər bir insanın müəllifi olduğu elmi, ədəbi, yaxud bədii əsərlərdən irəli gələn mənəvi və maddi mənafelərini müdafiə etmək hüququ var. 28- ci Maddə Hər bir insanın bu Bəyannamədə ifadə olunmuş hüquq və azadlıqların tam şəkildə həyata keçirilə biləcəyi sosial və beynəlxalq qaydaya hüququ var. 29- cu Maddə 1.
Hər bir insanın yalnız şəxsiyyətin azad və tam inkişafının mümkün olduğu cəmiyyət qarşısında öhdəliyi var. 2. Öz hüquq və azadlıqlarını həyata keçirərkən hər bir insana yalnız qanunun 86 başqalarının hüquq və azadlıqlarının lazımi şəkildə tanınmasını və hörməti təmin etmək və demokratik cəmiyyətdə əxlaq, ictimai asayiş və ümumi rifahın ədalətli tələblərini yerinə yetirmək məqsədilə qoyulmuş məhdudiyyətlər tətbiq edilməlidir. 3.
Bu hüquq və azadlıqların həyata keçirilməsi heç bir halda Birləşmiş Millətlər Təşkilatının məqsəd və prinsiplərinə zidd olmamalıdır. 30-cu Maddə Bu Bəyannamədə heç nə hansısa bir dövlətə, insan qrupuna, yaxud ayrı-ayrı şəxslərə həmin Bəyannamədə ifadə olunmuş hüquq və azadlıqların ləğv edilməsinə yönəldilmiş hər hansı fəaliyyətlə məşğul olmaq, yaxud hərəkətlər etmək hüququ verilmək kimi yozula bilməz. 87
İ n s a n
h ü q l q l a r i n i n
v ə
ə s a s
a z a d l i q l a r i n
m ü d a f I ə s
İ HAQQINDA KONVENSİYA Roma. 4 noyabr. 1950-ci il Avropa Şurasının üzvləri olan və bu Konvensiyanı İmzalayan Hökumətlər, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisi tərəfindən 10 dekabr 1948-ci İİ tarixində elan edilən İnsan Hüquqlarının Ümumi Bəyannaməsini nəzərə alaraq, Bu Bəyannamənin elan olunan hüquqların hamılıqla və səmərəli tanınmasını və onlara əməl edilməsini təmin etmək məqsədi daşıdığını nəzərə alaraq, Avropa Şurası öz üzvləri arasında böyük birliyə nail olmaq məqsədini güddüyünü, bu məqsədə çatmaq vasitənin insan hüquqlarının və əsas azadlıqlarının müdafiəsinin, inkişaf etdirilməsinin olduğunu nəzərə alaraq; Ədalətin və ümumi sülhün əsası olan, əməl edilməsi bir tərəfdən həqiqi demokratik siyasi rejimlə, digər tərəfdən isə insan hüquqlarının ümumi şəkildə dərk edilməsi və onlara əməl edilməsi ilə ən yaxşı şəkildə təmin edilən bu əsas azadlıqlara sıx bağlılıqlarını təsdiq edərək, Vahid səylərlə fəaliyyət göstərən, siyasi ənənələrin, idealların azadlıqlara və hüququn aliliyinə hörmətin ümumi irsinə malik olan və Ümumi Bəyannamədə şərh edilən hüquqların bəzilərinin kollektiv şəkildə həyala keçirilməsi yolunda tam qətiyyətlə ilk addımlar atan Avropa dövlətlərinin hökumətləri aşağıdakılar haqqında razılığa gəlmişlər: 1-ci Maddə. İnsan hüquqlarına əməl etmək öhdəliyi Razılığa gəlmiş Yüksək Tərəflər onların yurisdiksiyasında yerləşən hər bir insanın bu Konvensiyanın I bölməsində müəyyənləşdirilən hüquq və azadlıqlarını təmin edirlər. I BÖI.MƏ. HÜQüQ VƏ AZADLIQLAR 2-ci maddə. Həyat hüququ 1. Hər bir insanın həyal hüququ qanunla qorunur. Cəzalandırılması nəzərdə tutulmuş cinayətin törədilməsinə görə məhkəmə tərəfindən çıxarılan ölüm hökmünün icrasından başqa heç kəs qəsdən həyatdan məhrum edilə bilməz. 2. Mütləq zərurətlə bağlı güc tətbiq edilməsi nəticəsində həyaldan məhrum etməyə bu maddənin pozulması kimi baxılmır: a) istənilən şəxsin qeyri-qanuni zorakalıqdan müdafiəsi üçün; b) qanuni həbsin həyala keçirilməsi, yaxud qanuni əsaslarla tutulub saxlanılmış şəxsin qaçışının qarşısı alınması üçün; c) iğtişaşın, yaxud qiyamın qanunauyğun surətdə yatırılması üçün. 3-cü Madda. İşgəncələrin yasaq edilməsi Heç kəs işgəncələrə, qeyrı-insani, yaxud ləyaqəti alçaldan davranışa və ya cəzaya məruz qalmamalıdır. 4-cü Maddə. Köləliyin və məcburi əməyin yasaq edilməsi 1. Heç kəs köləlikdə və məcburi vəziyyətdə saxlanılmamalıdır. 2. Heç kəs məcburi, yaxud icbari əməyə cəlb edilməməlidir. 3. "Məcburi, yaxud icbari əmək” termini bu maddənin məqsədlərinə aşağıdakıları daxil elmir, a) bu Konvensiyanın 5-ci maddəsinin müddəalarına uyğun həbsdə olan, yaxud həbsdən şərti azad edilən şəxsin adəıən yerinə yetirməli olduğu hər cür işi; b) hərbi xarakterli hər cür xidməti, əqidəyə görə hərbi xidmətdən imtinanın qanuni imtina qismində tanındığı ölkələrdə məcburi hərbi xidmət əvəzinə nəzərdə tutulan xidməti; c) fövqəladə vəziyyət, yaxud əhalinin həyatına və ya əmin-amanlığına təhlükə yaradan fəlakət zamanı hər cür məcburi xidməti; d) adi vətəndaşlıq xidmətlərinə daxil olan hər cür işi, yaxud xidməti. 5-ci Maddə. Azadlıq və şəxsi toxunulmazlıqların hüququ 1. Hər bir insanın azadlıq və şəxsi toxunulmazlıqların hüququ var. Qanunla müəyyən edilən aşağıdakı hallardan və qaydalardan başqa, heç kəs azadlıqdan məhrum edilə bilməz. a) səlahiyyətli məhkəmə tərəfindən şəxsin təqsirli bilinməsi əsasında onun qanuni tutulub saxlanılması; b) şəxsin məhkəmənin qanuni qərarını yerinə yetirməməsinə görə, yaxud qanunla nəzərdə tutulan hər hansı vəzifəni yerinə yetirməməsinə görə, yaxud qanunla nəzərdə tutulan hər hansı vəzifəni yerinə yetirməsinin təmini məqsədilə qanuni həbs olunması, yaxud tutulub saxlanılması c) şəxsin hüquq pozuntusu törətməklə əsaslandırılmış şübhə üzrə səlahiyyətli məhkəmə orqanı qarşısında dayanması ilə bağlı, yaxud onun törətdiyi hüquq pozuntusunun qarşısının alınması zəruriliyinə güman etməyə və onu törətdikdən sonra gizlənməsinə mane olmağa kifayət qədər əsaslar olduğu halda qanuni həbsi, yaxud tutulub saxlanılması; d) həddi-buluğa çatmış şəxsin tərbiyəvi nəzarət üçün qanuni qərar əsasında, yaxud onun səlahiyyətli orqan qarşısında dayanmasından ötrü qanuni surətdə tutulub saxlanması; e) şəxsin yoluxucu xəstəlikləri yaymasının qarşısını almaq məqsədilə, eləcə də ruhi xəstələrin, alkoqoliklərin, yaxud avaraların qanuni surətdə tutulub saxlanılması; j) şəxsin ölkəyə qeyri-qanuni gəlişinin qarşısının alınması və ya ölkədən çıxıralması və təhvil verilməsi, yaxud həbsə salınması 2. Həbs olunmuş hər bir şəxsə başa düşdüyü dildə həbsinin səbəbləri və irəli sürülən hər cür ittiham barədə dərhal məlumat verilir. 3. Həbs olunmuş, yaxud tutulub saxlanmış hər bir şəxs bu maddənin 1-ci bəndinin (c) yarımbəndinə uyğun olaraq, dərhal məhkəməyə, yaxud qanunla məhkəmə səlahiyyətini daşıyan və lazımi müddət ərzində məhkəmə araşdırması, yaxud məhkəməyədək azad elmək hüququna malik olan digər vəzifəli şəxsin yanına gətirilir. Azadeıməni məhkəməyə gəlməyə təminatın verilməsi şərtləndirə bilər. 4. Həbsolunma, yaxud tutulub saxlanma nəticəsində azadlıqdan məhrum edilmiş hər bir kəsin tutulub saxlanmasının qanuniliyinə dair məsələni məhkəmə tərəfindən təxirə salınmadan baxılmasına, yaxud məhkəmənin tutulub saxlanmanı qanunsuz hesab etdikdə, onun azad olunması barədə qərar çıxarılmasına hüququ var. 5. Bu maddənin müddəalarının pozulması ilə aparılan həbsin, yaxud tutulub saxlanmanın qurbanı olan har bir kəsin kompensasiya hüququ var 6-cı Maddə. Ədalətli məhkəmə araşdırması hüququ 1.
Hər bir kəsin mülki hüquq və öhdəlikləri mübahisə doğuran halda, yaxud ona irəli sürülmüş hər cür cinayət ittihamına baxılarkən işin lazımi müddətdə qanun əsasında yaradılan müstəqil və qərəzsiz məhkəmə tərəfindən ədalətli və açıq şəkildə araşdırılmasına hüququ var. Məhkəmənin qərarı açıq elan edilir. 89
Yüklə 3,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|