b) iqtisadi və sosial bölmələrdə bölgə dillərinin, yaxud azlıqların dillərinin
işlədilməsinə yönəldilən birbaşa, yaxud nəzarət edilən (dövlət bölməsi) tədbirlər
keçirmək;
c) xəstəxana, qocalar evi, yetimxanalar kimi sosial sahə müəssisələrinin
sağlamlıq durumuna, yaşına görə qayğıya ehtiyacı olan bölgə dillərinin, yaxud
azlıqların dillərinin daşıyıcılarının öz dillərində danışmaqla, onları qəbul və
müalicə etmək imkanı ilə təmin etmək;
d) təhlükəsizlik təlimatının, həm də bölgə dillərində, yaxud azlıqların
dillərində müvafiq vasitələrlə nəşr edilməsini təmin etmək;
e) istehlakçıların hüququna dair səlahiyyətli orqanlardan alınan məlumatları
bölgə dillərində, yaxud azlıqların dillərində asan anlaşılan şəkildə vermək,
14-cü Maddə - Sərhədyanı əlaqələr
Tərəflər.
a) mövcud ikitərəfli və çoxtərəfli sazişləri dilin eyni və ya oxşar formada
işləndiyi dövlətlərə təbiq etməyi, yaxud zəruri halda, eyni dilin daşıyıcıları
arasında mədəniyyət, təhsil, məlumat, peşə təhsili və fasiləsiz təhsil sahəsində
əlaqələrə yardım etmək məqsədilə belə dövlətlərlə sazişlər imzalamağa cəhd
göstərən dövlətlərə tətbiq etməyi;
b) bölgə dillərinin, yaxud azlıqların dillərinin maraqları naminə sərhədyanı
əməkdaşlığa, o cümlədən eyni və ya oxşar formada eyni dil işlədilən ərazilərdə
yerli, yaxud bölgə qurumları arasında əməkdaşlığa kömək etməyi və/yaxud
təşviq etməyi öhdələrinə götürürlər.
IV HİSSƏ. XARTİYANIN TƏTBİQİ
15-ci Maddə - Vaxtaşırı məruzələr
1.
Tərəflər, bu Xartiyanın II hissəsinə uyğun olaraq yürüdülən siyasət və III
hissənin razılaşdıqları müddəalarını həyata keçirmək sahəsində gördükləri
tədbirlər haqqında, Nazirlər Komitəsinin müəyyən etməli olduğu formada
məruzələr hazırlayıb, vaxtaşırı Avropa Şurasının Baş Katibinə təqdim
etməlidirlər Birinci məruzə Xartiyanın Tərəflərdən konkret birinə münasibətdə
qüvvəyə minməsindən sonra bir il müddətində, sonrakı məruzələr isə birinci
məruzədən sonra üç il fasilə ilə təqdim edilməlidir.
2. Tərəflər öz məruzələrini dərc etməlidirlər.
16-cı Maddə. Məruzələrə baxılması
1. 15-ci maddəyə əsasən Avropa Şurasının Baş Katibinə təqdim edilən
məruzələr 17-ci Maddəyə əsasən yaradılan ekspertlər komitəsi tərəfindən
baxılacaqdır.
2. Tərəflərin birində qanuni əsaslarla yaradılan orqanlar və ya assosasiyalar
ekspertlər komitəsinin diqqətini bu Xartiyanın III hissəsinə əsaslanaraq, həmin
Tərəfin qəbul etdiyi öhdəliklərlə bağlı məsələlərə cəlb edə bilərlər. Həmin Tərəflə
məsləhətləşmədən sonra ekspertlər komitəsi bu məlumatı bu Maddənin 3-cü
paraqrafinda nəzərdə tutulan məruzə hazırlanarkən nəzərə ala bilər.
Bundan başqa bu orqanlar və ya assosiasiyalar, III Hissəyə müvafiq olaraq
Tərəfin yeritdiyi siyasətlə bağlı bəyanat verə bilərlər.
3. Ekspertlər komitəsi 1-ci paraqrafda nəzərdə tutulan məruzələr və 2-ci
paraqrafda nəzərdə tutulan məlumatlar əsasında Nazirlər Komitəsinə məruzə
hazırlayır. Tərəfə təklif edilən qeydlər bu məruzəyə əlavə edilir. Məruzə Nazirlər
Komitəsi Tərəfindən dərc edilə bilər.
16
4. 3-cü paraqrafda nəzərdə tutulan məruzə Nazirlər Komitəsinin zəruri halda
bir və ya bir neçə Tərəfə istənilən tövsiyəsini hazırlamaq məqsədilə, ekspertlər
komitəsinin Nazirlər Komitəsinə təkliflərindən ibarət olmalıdır.
5.
Avropa Şurasının Baş Katibi Xartiyanın tətbiqinə dair Parlament
Assambleyasına iki illik ətraflı məruzə hazırlayır.
17-ci Maddə - Ekspertlər Komitəsi
1. Ekspertlər komitəsi, yüksək əxlaqi keyfiyyətli və Xartiyada əksini tapmış
məsələlərlə bağlı bacarığı etiraf olunmuş şəxslərin maraqlı Tərəfin təqdim etdiyi
siyahısı əsasında Nazirlər Komitəsi tərəfindən Tərəflərin hər birindən bir nəfər
olmaqla təyin olunan nümayəndələrdən təşkil edilir.
2. Komitənin üzvləri 6 il müddətinə ləyin edilir, onların səlahiyyət müddəti
təzələnə bilər. Komitə üzvlərindən hər hansı biri öz vəzifəsini yerinə yetirə
bilmədikdə, 1-ci paraqrafda nəzərdə tutulan proseduraya uyğun olaraq
əvəzlənməlidir və onun yerinə təyin edilən komitə üzvü öz vəzifəsini sələfinin
səlahiyyət müddəti bitənə qədər yerinə yetirəcəkdir.
3. Eksperlər komitəsi öz daxili reqlametini qəbul edir. Komitə katibliyinin
işini Avropa Şurasının Baş Katibi təmin edir.
V HİSSƏ. YEKUN MÜDDƏALARI
18- ci Maddə
Bu Xartiya Avropa Şurasının üzv dövlətləri tərəfindən imzalanmaq üçün
açıqdır. O, təsdiq edilməli, qəbul olunmalı, yaxud bəyənilməlidir. Təsdiqnamələr
və qəbuletmə, yaxud bəyənmə haqqında sənədlər saxlanılmaq üçün Avropa
Şurasının Baş Katibinə təhvil verilir.
19- cu Maddə
1. Mövcud Xartiya, Avropa Şurasının beş üzv dövləti 18-ci maddəyə uyğun
olaraq, Xartiya ilə bağlılıqlarına razılıqlarını bildirəcəkləri gündən üç aylıq vaxt
bitdikdən sonra ardınca gələn ayın birinci günü qüvvəyə minir.
2. Xartiya ilə bağlılıqlarına sonradan öz razılığını bildirən hər bir üzv dövlətə
münasibətdə Xartiya təsdiqnamənin, yaxud qəbul etmə və ya bəyənmə haqqında
sənədin saxlanılmaq üçün təhvil verildiyi gündən üç ay vaxt bitdikdən sonra,
ardınca gələn ayın birinci günü qüvvəyə minir.
20- ci Maddə
1. Bu Xartiya qüvvəyə mindikdən sonra Avropa Şurasının Nazirlər Komitəsi
Avropa Şurasının üzvü olmayan istənilən dövlətə Xartiyaya qoşulmağı təklif
edə bilər.
2. Qoşulan istənilən dövlətə münasibətdə Xartiya, qoşulma haqqında
sənədin saxlanılmaq üçün Avropa Şurasının Baş Katibinə təhvil verilməsindən
üç aylıq vaxt bitdikdən sonra ardınca gələn ayın birinci günü qüvvəyə minir.
21-ci Maddə
1. İstənilən dövlət öz təsdiqnaməsini, qəbul elmə, bəyənmə və yaxud qoşulma
haqqında sənədini imzalayarkən, yaxud saxlanılmaq üçün təhvil verərkən, bu
Xartiyanın 7-ci Maddəsinin 2-dən 5-ə qədər paraqraflarna bir və ya bir neçə
düzəlişlər edə bilər. Başqa heç bir düzəlişə yol verilmir.
2. Əvvəlki paraqrafa əsasən düzəliş etmiş istənilən razılığa gələn dövlət
Avropa Şurasının Baş Katibinə xəbərdarlıq məktubu göndərərək, bu düzəlişi
tamamilə və ya qismən geri götürə bilər. Geri götürmə Baş Katibin xəbərdarlıq
məktubu aldığı andan qüvvəyə minir.
17