64
hamar bir şeydir. Orada çəngəllər, qarmaqlar və dəmir tikanlar vardır. Bunlar
Nəcddə bitən, (üstü) tikanla (dolu), sadan deyilən bir bitkiyə (bənzəyir).
Möminlərdən – (kimisi) bir göz qırpımında, (kimisi) şimşək tək, (kimisi) külək
kimi, (kimisi) quş kimi, (kimisi də) ən bərk qaçan cins at və ya dəvə kimi
(sürətlə həmin körpünün üstündən) keçəcək. (Kimisi) sağ-salamat qurtulacaq.
Kimisi (tikanlara ilişib) didik-didik ediləcək, lakin axırda xilas olacaq. Bəziləri
də Cəhənnəm odunda qalaqlanacaqlar. Nəhayət, möminlər oddan xilas
olduqları zaman – canım Əlində olan Allaha and olsun ki – sizlərdən heç
kəsin, haqqı araşdırmaq xüsusunda Allaha yalvarıb-yaxarması, Qiyamət
günü möminlərdən Cəhənnəmə düşmüş qardaşları üçün Allaha yalvarması
qədər şiddətli ola bilməz. Onlar: “Ey Rəbbimiz! (Bu zavallılar) bizimlə bərabər
oruc tutar, namaz qılar və başqa yaxşı işlər yerinə yetirərdilər”– deyəcəklər.
Onda Allah buyuracaq: “Gedin, qəlbində dinar ağırlığında iman olan (hər) kəsi
(oradan) çıxarın! Allah onların surətlərini yandırmağı Cəhənnəm oduna haram
etmişdir”. Beləliklə, onlar, ayağının yarısına qədər, habelə dizinə qədər atəşə
giriftar olmuş bir çox insanları (oradan) çıxaracaqlar. Allah buyuracaq: “Geri
dönün, qəlbində yarım dinar ağırlığında iman olan bir kimsə tapsanız, onu da
(oradan) çıxarın!”. Onlar yenə bir çoxlarını (oradan) çıxaracaqlar. Sonra
deyəcəklər: “Ey Rəbbimiz! Bizə əmr etdiyin kimsələrdən heç kəsi orada bu-
raxmadıq”. Allah buyuracaq: “Geri dönün, qəlbində zərrə ağırlığında iman olan
bir kimsə tapsanız, onu da (oradan) çıxarın!” Onlar yenə bir çoxlarını (oradan)
çıxaracaqlar. Sonra deyəcəklər: “Ey Rəbbimiz! Biz orada bir nəfər xeyirxah adam
qoymadıq”. Əbu Səid: “Mənim danışdığım bu hədisə inanmırsınızsa, (bu
ayəni) oxuyun: “Həqiqətən, Allah zərrə qədər də olsa zülm etməz. Əgər qulun
gördüyü iş yaxşı əməl olarsa, Allah bunu artırar və Öz tərəfindən ona böyük
mükafat verər”. (ən-Nisa 40). Bundan sonra İzzətli və Qüdrətli Allah:
“Mələklər şəfaət etdilər, peyğəmbərlər şəfaət etdilər, möminlər şəfaət etdilər.
(Şəfaət etməyən bircə rəhmlilərin Rəhmlisi qaldı” deyə buyuracaq. Sonra da
heç vaxt yaxşılıq etməmiş), (odda) yanıb kömürə dönmüş bir toplumu
ovuclayıb Cəhənnəmdən çıxaracaq və onları Cənnətin yollarında axan, Həyat
çayı deyilən bir çaya atacaq. Beləliklə, onlar selin gətirdiyi toxumun cücərib
yetişdiyi kimi diriləcəklər. Məgər (o, yabanı toxumların) istər daşın, istərsə
də ağacın dibində necə cücərdiyini görmürsünüz?! Günəş (şüaları) altında
qalanı sarı və yaşıl, kölgədə qalanı isə ağ olur”. (Səhabələrdən bəziləri)
dedilər: “Ya Rəsulullah! Sən sanki səhrada çobanlıq etmisən”. (Peyğəmbər
davam edib) dedi: “Onlar boyunlarında (gözoxşayan) halqalar olduğu halda,
özləri də mirvari tək gözəl görkəmdə (Həyat çayından) çıxaraq Cənnətə
girəcəklər. Cənnət əhli onları tanıyacaq (və deyəcək ki): “Nə bir (yaxşı) əməli,
nə də özləri üçün əvvəlcədən tədarük gördükləri xeyirləri olmadığı halda,
65
Allahın Cənnətə daxil etdiyi, azadlığa buraxdığı kimsələr bunlardır!” (Sonra
Allah (onlara) belə buyuracaq: “Cənnətə girin! Gözünüzün gördüyü hər nə
varsa, sizindir”. Onlar deyəcəklər: “Ey Rəbbimiz! Sən aləmlərdən heç kəsə
vermədiyin nemətləri bizə verdin!”. Allah buyuracaq: “Sizə bundan da üstün
olanını hazırlamışam!” Onlar deyəcəklər: “Ey Rəbbimiz! Bundan üstün nə ola
bilər ki?” Allah buyuracaq: “Mənim rizam! Artıq bundan sonra Mənim sizə heç
vaxt qəzəbim tutmayacaq)”. (Buxari 7439, Muslim 269, 472)
Şəfaətin İsbatı Və Tövhid Əhlinin Oddan Çıxması
116. Əbu Səid əl-Xudri rəvayət edir ki, Peyğəmbər buyurdu: “Cənnət əhli
Cənnətə, Cəhənnəm əhli də Cəhənnəmə daxil olduqdan sonra Uca Allah
buyuracaq: “Qəlbində xardal dənəsi ağırlığında imanı olan hər kəsi
(Cəhənnəmdən) çıxarın!” Beləcə, onlar oradan qapqara qaralmış halda çıxarılıb
yağışdan əmələ gələn çaya (və ya Həyat çayına) atılacaq və selin kənarında
qalan toxumlar necə cücərirsə, onlar da eləcə cücərəcəklər. Məgər (torpağın
üstünə) çıxan sapsarı, əyilmiş cücərtiləri görmədinmi?” (Buxari 22, Muslim
270, 475)
Cəhənnəmdən Axırıncı Çıxan Kimsə
117. Abdullah İbn Məsud rəvayət edir ki, Peyğəmbər buyurdu: “Mən
cəhənnəmliklərdən Cəhənnəmdən son çıxacaq və cənnətliklərdən Cənnətə son
66
girəcək kimsəni tanıyıram. O kimsə ki, iməkləyə-iməkləyə Cəhənnəmdən
çıxacaq və Allah Təbarəkə və Təalə ona: “Get, Cənnətə gir!” deyə buyuracaq. O
kimsə Cənnətə yaxınlaşacaq və ona elə gələcək ki, Cənnət dopdoludur. Onda o,
geri qayıdıb deyəcək: “Ey Rəbbim! Mən Cənnəti dopdolu gördüm”. Allah
Təbarəkə və Təalə yenə ona: “Get, Cənnətə gir!” deyə buyuracaq. O kimsə
Cənnətə yaxınlaşacaq və yenə ona elə gələcək ki, Cənnət dopdoludur. O geri
dönüb deyəcək: “Ey Rəbbim! Mən Cənnəti dopdolu gördüm”. Onda Allah ona
belə buyuracaq: “Get, Cənnətə gir! Dünya və onun on misli qədər (yer)
sənindir, (yaxud dünyanın on misli qədər (yer) sənindir)”. Onda bu adam
deyəcək: “Sən Hökmdar olduğun halda mənə lağ edirsən, (yaxud mənə
gülürsən)?”. (Abdullah): Mən Peyğəmbərin arxa dişləri görünənədək
güldüyünü gördüm. (Səhabələr): “Cənnət əhlinin ən aşağı dərəcə sahibi bu
kimsədir” deyərdilər. (Buxari 6571, Muslim 272, 479)
Cənnətdə Ən Aşağı Mənzili Olan Kimsə
118. Ənəs İbn Malik rəvayət edir ki, Peyğəmbər buyurdu: “Qiyamət günü
Allah insanları (məhşərə) toplayacaq. (O zaman) onlar deyəcəklər: “Gəlin
Rəbbimizin yanında bizə şəfaət (edəcək bir adam) tapaq, bizi bu (acınacaqlı)
vəziyyətdən qurtarsın”. Bundan sonra onlar Adəmin
yanına gəlib
deyəcəklər: “(Sən bəşəriyyətin atası Adəmsən!) Allah səni Öz Əli ilə yaratmış
və sənə Öz ruhundan üfürmüşdür. Sonra mələklərə əmr etmiş və onlar sənə
səcdə etmişlər. (Elə isə) Rəbbinin yanında bizdən ötrü şəfaət et, bizi bu
(acınacaqlı) vəziyyətdən qurtarsın”. Adəm: “Mən bu (məqama) layiq deyiləm”
deyə cavab verəcək, sonra etdiyi xətanı xatırlayacaq, (buna görə Rəbbindən
utanacaq və onlara): “Lakin siz Uca Allahın göndərdiyi ilk rəsulun – Nuhun
yanına gedin!” deyəcək. Onda onlar Nuhun
yanına gələcəklər. Nuh: “Mən bu