uzaqlaşdırmasında müdaxilə etməmək, heç bir rəsm-rüsumu və keçmiş qaydaları
dəyişdirməmək və kənardan müşavir və yolgöstərən rolu oynamaq şərti ilə.”
Bu şərtlərin özü, yəni hökümətin bütün ixtiyarlarına göz yummaq və belə bəyan, vəliəhdliyin
qəbulunun icbari olmasına dəlil və sübütdur.
İmam vəliəhdliyi qəbul etdikdən sonra, sarayda qalmadı və bu hər kəsin təəccübünə səbəb oldu.
Həmçinin Məmun dəfələrlə imamdan kömək istəməsinə baxmayaraq, ancaq imam Rza
vəliəhdliyi qəbul edən zaman qoyduğu şərtləri xatırlatdı və Abbasi hökümətinnən həmkarlıqdan
boyun qaçırtdı. Nümunə olaraq, Məmun imamdan zərər çəkmiş məntəqəyə komandır təyin
etməkdə etibarlı bir şəxs (məsləhət görməsini) istədikdə, imam cavab verir ki, “Allah məni
səndən tez fani dünyadan aparana kimi, mən vəliəhdliyi bu şərtlə qəbul etmişəm ki əmr,
qadağa, qəbul etmək ya çixartmaq işlərində müdaxilə etməyin.”
Həmçinin Fəzl ibni Səhl dünyadan köçəndən sonra, Məmun imama deyir: “Ey Əli ibni Musa! Hal-
hazırda bizim sənə çox ehtiyacımız var. Hökümət işlərində mənə kömək etməlisən.” Lakin imam
həmənki kimi imtina edir və buyurur: “Sənin vəzifən tədbir tökməkdir və bizim vəzifəmiz dua
etnək.”
Bayram namazı qılmaq üçün, xəlifənin dəvətinin qarşılığında da, imam vəliəhliyi qəbul edən
zaman qoyduğu şərtləri xatırlatdı. Əlbətdə imama çox çətin olsa da, xəlifənin cümə
namazlarında məmum (iqtida edən) kimi iştrak etməyə məcbur idi. Yasir Xadim deyir: İmam hər
həftə müsəlladan qayıdan zaman, Allahdan ölümünü istəyirdi və belə dua edirdi: “İlahi! Bu
olduğum giriftarçılıqdan ölüm ilə qurtaracamsa, onu(ölümü) tezləşdir!”
0
Xorasandakı şairlər
Belə rəsm olunmuşdur ki, bir şəxs xilafət ya vəliəhdliyi qəbul etdikdə, böyük şairlər onun
vəsfində şerlər deyirdilər. Bu şerlər adətən tarixdə qalmışdır. Həmin dövrün İbrahim ibni Abbas
Suli, Debel ibni Əli Xuzai, Rəzin ibni Əli Xuzai və Əbu-Novas kimi məhşur şairləri, Xorasanda hazır
olub, Əhli-beytin(ə) şənində həmişə qalan şerlər səsləndirdilər. Özü şiə olan, Debel Xuzai,
“Mədarisu ayatin” kimi şöhrət tapan, imam Rza və Əhli-beyt şənində bir qəsidə söylədi. Xüsusi
ədəbi incilərdən təşkil olan bu şerlər, hələ imamın sağlığında Xorasanın müxtəlif bölgələrində
yayılmışdı.
Zəmanın ən böyük şairi, Əbu-Novasın (046-091 h.q) Əhli-beytin mədhində şer söyləməsini
səkkinci imamın dövründə olan ən mühüm ədəbi cərəyanlardan hesab edə bilərik.
Bəzilərinin fikrinə görə, islam dinindən sonra şairlərin başçısı hesab edilən, Əbu-Novas vəliəhdə
şer oxuma məclisində iştrak etmirdi. Bir gün sonra Məmun Əbu-Novasa dedi: “Sən şairlərin
gözüsən və tayın-bərabərin yoxdur. Niyə şairlər məclisində yer alıb, Əli ibni Musanın mədhində
şer demədin? Əbu-Novas yerindəcə dörd beyt şer dedi onlar iki beyti belədir:
Gər mənə sorsalar, ey dili qasir,
Niyə vəsf eyləmir imami şair?
Mən necə vəsf edim, ki, əzəməti,
0
Uyun Əxbarur-rza(ə); 3-ci cild; səh.029, 2-cü hədis və səh.05, 24-cü hədis və 41-cı bab, 35 və 39-cu hədis.
Aləmi bürüyüb nuri-heybəti.
Cəbrail ona da atasina da,
Həqir bir qul olub babasina da.
Onun şerinin gözəlliyinə heyran qalan Məmun, Əbu-Novası təriflədi və bütün şairlərə verdiyi
miqdarda ona hədiyyələr bağışladı. Əbu-Novas bir müddət sonra , Mərvdə imam Rza ilə görüşdü
və onun üçün şer qoşduğunu söylədi. Həmin şeri dinləməyinizə sevinərəm. İmam oxumasını
buyurdu və zəmanə şairi belə oxumağa başladı:
Imamlar pakligin tecellisidir,
Ilahi nurunun pak cilvesidir,
Mubarek adlari cekilen zaman,
Allah salamının gonderecekdir
Her kim bu pakize neslden deyil,
Elbet ki iftixar etmeyecekdir.
Ey uca elinin pak ovladlari,
Duzdur ki cox ali meqaminiz var,
Allahin ezeli ebedi elmi,
Hem butun alemin , Quranin sirri,
Her ne var sizlerin yaninizdadir,
Ebedi olaraq, yadinizdadir!
İmam onun şerinə çox şad oldu və bəyan etdi: “Elə şer söylədin ki, indiyəcən deyilməyib və heç
kəs belə şer söyləməyib.” Bu zaman nökərinə dedi: “Üzərində nə qədər pul var?” Cavab verdi:
“Üç yüz dinar.” Buyurdu: “Hamısını Əbu-Novasa ver.” Sonra dedi: “Bəlkə bu pul ona azdır.”
Bu zaman imam miniyini də ona bağışladı.
0
Bayram namazı
Bayram namazını həmişə xəlifənin özü qılırdı. İmamı vəliəhdliyi qəbul etməyə məcbur edəndən
sonra, bayramların birində namazı imamın qılmasını istədi. İmam qəbul etmədi. Ancaq xəlifə
israr etdi. İmam nəhayət xəlifənin təkidlərinin cavabında buyurdu: “Ey xəlifə! Əlbətdə ki, əgər
məni bu işdən üzrlü bilsən daha çox sevinərəm, ancaq qəbul etməsən, Allahın rəsulu(s) və Əli
ibni Əbu Talib(ə) kimi, bayram namazını qılmağa məcburam.”
Məmun qəbul etdi. Mərvdə imamın namaz qılma xəbəri yayıldı. Qurban bayramının səhəri idi.
İmam namaz qıldığı yerdən qalxıb, qüsl aldı. Başına ağ əmmamə bağladı. Əmmamənin bir
tərəfini sinəsinə, digərini isə arxasına atdı. Dizindən ayağına kimi olan hissəni açıq saxladı. Evin
0
Uyun Əxbarur-rza(ə); 3-ci cild; səh.042, 01-cü hədis/ Əlam, 3-ci cild, səh.335