Anafilaktik şok üzrə klinik protokol
Yüklə 192,76 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tənəffüs yolları keçiriciliyinin pozuntuları
- Digər orqanlar tərəfindən
- AŞ-nin ağırlıq dərəcəsi
- II dərəcə (orta ağır)
- Əsas və əlavə diaqnostik meyarlar
- Laborator tədqiqatlar və digər müayinələr
12 Nəzərə almaq lazımdır ki, dəri və selikli qişaların təcrid olunmuş şəkildə zədələnməsi AŞ deyil; sürətlə proqressivləşən şok dəri və selikli qişalar zədələnmədən inkişaf edə bilər; mədə-bağırsaq traktı pozuntuları müşahidə oluna bilər (qusma, qarın nahiyəsində ağrılar, diarreya). Tənəffüs yolları keçiriciliyinin pozuntuları qırtlaq və dilin tənəffüsü v udmanı çətinləşdirən ödemi, səs tutqunluğu və stridor ilə təzahür olunur.
diffuz sianoz və tənəffüsün dayanması şəklində üzə çıxır. Qan dövranı pozuntuları əlamətləri solğunluq, soyuq yapışqan tər, taxikardiya, bradikardiya (çox zaman qan dövranı fəaliyyətinin dayanmasından əvvəl qeyd olunur), hipotoniya, miokardın işemiyası (EKQ ilə təsdiqlənir) və ürək dayanmasıdır. Yuxarıda göstərilənlər sonda beyin qan dövranının pozulması nəticəsində nevroloji pozğunluqlara gətirib çıxara bilər. Xəstələrdə psixomotor oyanıqlıq, klonik qıcolmalar, ölüm qorxusu, huşun pozulması və ya itirilməsi qeyd oluna bilər. Digər orqanlar tərəfindən təzahür edən anafilaksiya əlamətləri qaraciyər venalarının saya əzələlərinin spazmı, qarın boşluğu damarlarının genişlənməsi və onlarda qanın depolaşması, sidik kisəsi və bağırsaqların saya əzələlərinin spazmı (qeyri-ixtiyarı sidik ifrazı və defekasiya), uşaqlığın saya əzələlərinin spazmı (uşaqlıq yolundan qanlı ifrazat), hemorragik fəsadların inkişafı ilə nəticələnən hipokoaqulyasiya ola bilər. AŞ-nin ən qorxulu simptomları – tənəffüs yollarının ödemi nəticəsində tənəffüsün çətinləşməsi və arterial təzyiqin progressiv enməsidir. Bunların hər biri adekvat müalicə aparılmadıqda fatal nəticəyə gətirib çıxara bilər (A). Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
13
AŞ-nin ağırlıq dərəcəsi hemodinamik pozuntuların qabarıqlığı ilə müəyyənləşir. I dərəcə (yüngül) – inkişaf müddəti bir neçə dəqiqədən 2 saata qədər olur. Sistolik AT 90 mm c.süt.-na qədər enir. Xəstənin huşu aydındır, qaşınma, övrə, baş ağrıları, baş gicəllənməsi, baş nahiyəsində istilik hissi, qulaqlarda küy, taxikardiya, artan zəiflik qeyd olunur. Bu vəziyyət şok əleyhinə terapiya ilə asanlıqla aradan qaldırılır. II dərəcə (orta ağır): sistolik AT 90-70, diastolik – 40 mm.c.süt.-dan aşağıdır. Huşun itməsi dərhal baş vermir və ya qeyd olunmur. Taxikardiya, aritmiya, kəskin zəiflik qeyd edilir. Qırtlağın ödemi və bronxospazm hesabına asfiksiya, qusma, qeyri-ixtiyari sidik ifrazı və defekasiya baş verə bilər.
çatışmazlığı (təngnəfəslik, sianoz, stridoroz tənəffüs, sapvari nəbz, sistolik AT kəskin sürətdə 60 mm.c.süt-dan aşağı enir, diastolik AT təyin olunmaya bilər) ilə təzahür edir. Şok əleyhinə terapiya çox zaman az effektivdir.
sianoz, sapvari nəbz, AT-in sıfıra qədər kəskin şəkildə enməsi), komatoz vəziyyət (huşun itməsi, qeyri-ixtiyari sidik ifrazı və defekasiya, göz bəbəklərinin genişlənməsi və işığa reaksiya verməməsi), sonda ürək və tənəffüs fəaliyyətinin dayanması baş verir.
Əsas və əlavə diaqnostik meyarlar ►
Huşun səviyyəsinin qiymətləndirilməsi (yuxululuq, huşun itməsi). ►
(solğun və bəzən sianotik, eritema, səpgi, ödem, rinit, konyunktivit simptomlarının aşkar edilməsi) ►
KTÇ əlamətləri) ►
Nəbzin xarakteri (sapvari, ritmin pozulması və s.) və arterial təzyiqin ( 30-50 mm c. süt. qədər aşağı enməsi) təyini. ►
yolundan qanlı ifrazat kimi simptomların təyini. Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
14
►
əsaslanmır. Diaqnoz tipik klinik mənzərə və allergenin bilinən təsiri haqqında məlumatlar əsasında dəqiqləşdirilir. Laborator tədqiqat reaksiyanın ağırlıq dərəcəsini qiymətləndirməkdə yardımçı əhəmiyyətə malikdir, həmçinin şübhəli hallarda differensial diaqnostikanın aparılması üçün tətbiq olunur (C). ►
Anafilaktik reaksiya zamanı yeganə potensial faydalı təxirəsalınmaz tədqiqat, tosqun hüceyrələrin zərdab triptazalarının təyinidir (В). Triptaza, həm anafilaktik, həm də anafilaktoid reaksiyalar zamanı tosqun hüceyrələrdən ifraz olunur. Onun qan zərdabının tərkibindəki səviyyəsi, xəstənin vəziyyətinin ağırlıq dərəcəsi ilə korrelyasiyada olur. ►
laborator tədqiqatlar aparılır:
Qanın ümumi analizi (bəzi hallarda hematokritin artması qeyd olunur), respirator və metabolik asidozun, su-elektrolit balansının və intensiv terapiyanın adekvatlığının qiymətləndirilməsi üçün turşu-qələvi müvazinəti, рН, РаСО 2 , рО 2 -nin təyini, qanın laxtalanma sisteminin müayinəsi. Qanda ümumi və spesifik IgE təyin etməklə, allerqoloji müayinənin aparılması mümkündür. Daha ətraflı allerqoloji müayinə reaksiyanın aradan qaldırılmasından sonra aparılır. Dəri testləri 6 həftədən az olmayan müddətdən sonra keçirilir
Laborator tədqiqatlardan başqa, daimi olaraq xəstənin vəziyyətinin monitorinqi həyata keçirilir: fizikal müayinə, EKQ, AT- yə nəzarət, auskultasiya, zərurət olduqda – mərkəzi venoz təzyiqin təyini və digər instrumental müayinə üsulları. Ürək-damar sisteminin monitorinqi ağır gedişli anafilaktik şok və ciddi kardiovaskulyar patologiyası olan xəstələrdə, xüsusən davamlı olaraq adrenoblokatorlar qəbul etmiş şəxslərdə aparılır (B). Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. Yüklə 192,76 Kb. Dostları ilə paylaş:
|