Anar İsayev. Ramil Rəhimov. Ümumi tarix xronologiya
Yüklə 0,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- E.ə. 334-cü il
- E.ə. 328-ci il
- Qədim Roma
- E.ə. 509-cu il
- E.ə III əsr
- E.ə. 146-cı il
- E.ə. 123-cü il
- E.ə 49-cu il
- E.ə 49-44-cü illər
- E.ə 44-cü il
- E.ə 30 – e. 14-cü illər
- 395-ci il
İsgəndər Mərkəzi Asiyada Baktiriya və Soqdiananı ələ keçirdi. İsgəndərin son yürüşü Hindistan oldu. E.ə. 334-cü il
Qranik döyüşü. E.ə. 333-cü il İss döyüşü. E.ə. 331-ci il
Qavqamel (Cancaı) döyüşü. III Daranın qoşunları İsgəndər tərəfindən məğlub edildi. E.ə. 330-cu il III Dara Baktriya satrapı Bess tərəfindən öldürüldü. Əhəməni imperiyası süqut etdi.
Makedoniyalı İsgəndər Hindistana yürüş etdi. E.ə. 323-cü il İsgəndər vəfat etdi və onun vəfatından sonra imperiya bir neçə padşahlığa parçalandı. Onun yaratdığı imperiyanın yerində Makedoniya, Suriya (Seleviklər) və Misir padşahlıqları yarandı. Sonralar isə Seleviklər dövləti dağılaraq Yuna- Baktriya və Parfiya dövlətlərinə parçalandı.
Qədim Roma
Roma şəhərinin əsası qoyuldu. E.ə. 753-509-cu illər
Romada padşahlq dövrü. Padşahlıq dövrü Roma şəhərinin ysalınmasından e.ə. 509-cu ilə qədər davam etmişdi. Bu dövrdə Roma dövlətini padşah və senat (“Ağsaqqallar şurası”) idarə edirdi. E.ə. 509-cu il Roma üsyan baş verdi. Romanın sonuncu padşahı çox qəddar olduğu üçün romalılar ona qarşı üsyan qaldırdı. Üsyan nəticəsində Romada padşahlıq idarə üsulu ləğv edildi və Romada respublika quruluşu yaradıldı. E.ə. 509-cu il
Romada respublika quruluşu yarandı. E.ə. 509 – e.ə 30-cu il
Romada respublika quruluşunun mövcud olması. Respublika dövründə ali hakimiyyət orqanı olan Xalq yığıncağı hər il patrisilərin sırasından Romanı idarə etmək üçün iki konsul və məmurları seçirdi. E.ə V-III əsrlər
Romada patrisilərlə plebeylər arasında mübarizə baş verdi. Mübarizəsi nəticəsində plebeylər qalib gələrək Romanın tamhüquqlu vətəndaşına çevirildilər, hər bir Roma vətəndaşı istənilən vəzifə tutmaq (xalq tribunu seçmək və konsul vəzifəsini tutmaq) və icma torpaqlarında pay almaq hüququ qazandılar. E.ə. V əsrin əvvəli
Plebeylər xalq tribunlarını seçmək hüquqlarını qazandılar. Xalq tribunu Romada plebeylərin mənafeyini müdafiə etmək üçün seçilirdi. O, konsul və senatın plebeylərə aid hər bir sərəncamına veto qoymaq (ləğv etmək) hüququna malik idi.
Qall (kelt) tayfalarının Romaya yürüşü. Yürüş nəticəsində Roma ordusu pərən- pərən salındı, qallar Roma şəhərinin Kapitoli təpəsi üzərindəki qaladan başqa hər yeri tutaraq dağıtdı. Romanı tutan qallar 300 kq qızıl almaq şərti ilə şəhəri tərk etdilər.
Cənubi İtaliyanı tutmaqla Roma bütün İtaliyanın işğalını başa çatdırdı. E.ə. 264-146-cı illər
Pun müharibələri. Romanın Siciliyanı istila etmək istəyi Karfagen arasında Pun müharibələrinə səbəb oldu. Pun müharibələrinin gedişi zamanı Siciliya, Sardiniya, Korsika adaları Roma tərəfindən işğal olundu, Karfagen şəhəri tutularaq tamamilə dağıdıldı, Roma senatının qərarı ilə Karfagen Romanın əyaləti elan edildi. E.ə. 146-cı il
Karfagen şəhəri Roma tərəfindən tutularaq dağıdıldı və Romanın əyalətinə çevrildi. E.ə. 146-cı il
Yunanıstan Roma tərəfindən işğal olundu. E.ə. 133-cü il
Tiberi Qrakx xalq tribunu seçildi. Xalq tribunu seçilən Tiberi Qrakx kəndlilər üçün yeni torpaq qanunu təklif etdi. Xalq yığıncağı torpaq qanununu qəbul etdi. Tiberi Qrakxın torpaq qanununa əsasən torpaqlar quldarlardan alınmağa və yoxsullara paylanmağa başlandı.
Qay Qrakx xalq tribunu seçildi. O da tribun seçildikdən sonra kəndlilərə torpaq p
aylanmasını davam etdirdi. E.ə. 74-71-ci illər
Kapuya şəhərindəki qladiator məktəbində qullar Spartakın başçılığı ilə üsyan qaldırdılar. E.ə 71-ci il
Spartak ilə Roma qoşunu arasında son döyüş baş verdi. Döyüş nəticəsində Roma qoşunları üsyançıları darmadağın etdi, Spartak döyüşdə həlak oldu. Üsyanının yatrılmasında Roma sərkərdəsi Krass və Pompey fəal iştirak etdilər. E.ə 49-cu il Yuli Sezar Qalliyadan Roma üzərinə hücum etdi. Sezarla Pompey rərəfdarları arasında müharibə baş verdi. Müharibə nəticəsində Sezar qalib gələrək Romada təkbaşına hakimiyyəti ələ aldı. Sezar tərəfdarları ilə Pompey tərəfdarları arasında vuruşmalar Romada birinci vətəndaş müharibəsi adlanır.
Yuli Sezarın Romada təkbaşına hakimiyyəti dövrü. Sezar Romada ali hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra senat onu ömürlük diktator elan etdi və və imperator titulunu verdi. Lakin, Yuli Sezar Romada respublikaya son qoymadı. Buna baxmayaraq Sezara padşah kimi ehtiram göstərilirdi.
Yuli Sezar sui-qəsd nəticəsində öldürüldü. E.ə 30-cu il Antoni və Oktavian arasında Romada yeni (ikinci) vətəndaş müharibəsi baş verdi. İkinci vətəndaş müharibəsi Oktavianın Antoni üzərində qələbəsi ilə başa çatdı, həlledici döyüşdə Antoni məğlubiyyətə uğradı, Oktavian Romanın şərq və qərb əyalətlərinin tək hakimi oldu, Oktavian qoşunları İsgəndəriyyə şəhərini tutdular, Misir Romanın əyalətinə çevirildi. E.ə 30 – e. 14-cü illər Oktavian Avqustun hakimiyyəti. Oktavian hakimiyyəti dövründə Romada təkbaşına hakimiyyət yaratdı və Roma dövləti ilk dəfə imperiya adlandırıldı.
Romada imperiya dövrü. E.ə. I əsr – e. I əsri
Roma poeziyasının «qızıl dövrü» adlanır. I əsr Roma əyaləti olan Fələstində xristianlıq dini meydana gəldi. II əsr Romada iqulların öldürülməsi qadağan edildi. II-III əsrlər Romada quldarlıq quruluşunun tənəzzülü başlandı, «daxmalı qullar» və kolonlar meydana gəldi. Tənəzzülünün əsas səbəbləri quldarlığın texnikanın və ticarətin inkişafını ləngitməsi, qulun öz əməyinin nəticəsində maraqlı olmaması və kənd təsərrüfatının tənəzzül etməsi idi. «daxmalı qullar» ailə qurmağa icazəsi olan qul, kolonlar isə torpaq sahibinə icarə haqqı ödəyən azad kəndlilər idi. 313-cü il Roma imperatoru Konstantin xristianlığı dövlət dini kimi qəbul etdi və xristianlara açıq ibadət etməyə, onlara məbədlər tikməyə icazə verdi.
Roma imperiyasının paytaxtı Vizantiyə (Bizans) köçürüldü və imperator Konstantinin şərəfinə Konstantinopol adlandı. 395-ci il Roma imperiyası iki hissəyə parçalandı. Qərbi və Şərqi Roma imperiyaları yarandı.
Qərbi Roma imperiyasının mövcud olması. 395-1453-cü illər Şərqi Roma (Bizans) impesiyasının mövcud olması. 451-ci il
Qərbi Hun imperatoru Atilla ilə Roma ordusu arasında Katalaun döyüşü baş verdi. 455-ci il Vandallar Afrikadan İtaliyaya keçərək Roma şəhərini dağıtdı və vandalizm hadisəsini törətdi.
Yüklə 0,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|