Ankara 2015 T. C. MİLLÎ EĞİTİm bakanliği açik öĞretim okullari

ÇAĞDAŞ TÜRK VE DÜNYA TARİHİ 1
53
22 Haziran 1941‘de Almanya ‘’ Barbarossa’’  harekâtını başlatarak Baltık’tan 
Romanya’ya kadar uzanan geniş bir cephe üzerinden üç koldan Sovyet sınırını geçti 
ve savaşı başlattı. Silah ve malzeme üstünlüğüne sahip olan Alman ordularının hü-
cumu Leningrad, Moskova ve Kiev istikametinde gelişti. Kiev ve bütün Kırım Alman-
larca işgal edildi. Kasım ayında Moskova’yı ele geçirmek için yapılan taarruz sonuç 
vermedi. Hitler’in Rusya’yı iki ay içerisinde Rusya’yı işgal etme planı suya düştü. Ara-
dan 6 ay geçmesine rağmen hâlâ devam eden savaş Alman ordularını erken gelen 
kış şartlarıyla karşı karşıya bıraktı. Bu durum Almanların ilerleyişinin durmasına yol 
açtı. Almanya, 1942 ilkbaharında ikinci kez saldırıya geçti ise de Moskova’yı alamadı. 
Aynı anda Almanlar, güneye doğru ilerledi. Böylece Kafkaslar üzerinden İran’a geçe-
rek petrol merkezlerini ele geçirecekler ve Müttefiklerin İran üzerinden SSCB’ye yar-
dım etmeleri önlenecekti. Daha sonra da Hindistan’a ulaşarak buraya kadar ilerlemiş 
olan Japonya ile birleşilecekti. Alman ordusu Mayıs ayında Kırım’ı alarak Kafkaslara  
girdi ve Rusların kömür ve elektrik kaynaklarının yarısını ele geçirdi.  
Bu arada Sovyetler ordularını geri çekerek Stalingrad’da toplamıştı. 22 Ağus-
tos 1942’de iki ordu Stalingrad’da karşı karşıya geldi. Stalingrad, konumu ve Kafkas 
petrol yataklarına yakınlığından dolayı büyük bir stratejik öneme sahipti. Ruslar, 
Stalingrad’da kışa kadar dayanarak Almanları ikinci defa Rus kışını yaşamaya mec-
bur ettiler. Bu arada İngiltere’den ve ABD’den gelen malzemeyle güçlenen Sovyetler, 
Almanları geri çekilmeye zorladılar.  Ocak 1943’ten itibaren de karşı taarruza geçe-
rek Alman ordusunun önemli bir bölümünü esir aldılar. Bu Alman ordusunun o ana 
kadar yaşadığı en büyük yenilgiydi. Ve savaşın dönüm noktası oldu. 
Resim. 02.05: Churchill, Alman Uçaklarının Londra’yı Bombardımanından Sonra 
İnceleme Yaparken

---

ÇAĞDAŞ TÜRK VE DÜNYA TARİHİ 1
54
2. Kuzey Afrika’da Savaş
İtalya’nın 10 Haziran 1940’ta Fransa’ya savaş ilan ederek II. Dünya Savaşı’na gir-
mesi İngiltere’yi tedirgin etti. Zira İtalyan donanması Cebelitarık ve Süveyş arasında-
ki bağlantıyı kesebilirdi. Nitekim Trablusgarp’taki İtalyan birlikleri 13 Eylül’de Mısır’a 
doğru saldırıya geçtiler. İngilizler bu saldırıyı püskürttükleri gibi karşı taarruza geçip 
Bingazi’yi ele geçirdiler. İtalyanların bu başarısızlığı üzerine Almanya, Kuzey Afrika’ya 
birlikler gönderdi. Almanlar 24 Mart 1941’de saldırıya geçerek İngilizleri geri püskürt-
tü. Almanya, bu harekâta büyük önem veriyordu. Plana göre İtalya güneyden, Al-
manya Kafkaslar ve İran üzerinden Mısır’a gelip Orta Doğu bölgesini kıskaç içine 
alacaktı. Japonya’nın Birmanya ve Hindistan üzerinden İran’a gelmesiyle savaş sona 
erecekti. Alman – İtalyan saldırısı ile Bingazi, Derne ve Tobruk, İngiltere’den alındı. 
Ancak bu sırada Almanya, SSCB’ye savaş açtığı için Kuzey Afrika’ya yeni kuvvetler 
gönderemedi. İngilizler Ekim 1942 yılında karşı saldırıya geçerek Alman – İtalyan 
kuvvetlerini Mısır ve Libya’dan attı. Diğer taraftan ABD, II. Dünya Savaşı’na girince 
Fas ve Cezayir kıyılarına asker çıkarmıştı. Tunus’a giren ABD ordusu buradaki mih-
ver kuvvetlerini (yaklaşık 250.000 kişi) teslim aldı. Böylece Kuzey Afrika’daki savaşlar 
sona ermiş ve müttefikler, Akdeniz’in güney kıyılarına egemen olmuşlardı. Bundan 
sonra müttefikler, Avrupa’ya yöneldi. 
3. Asya ve Pasifik’te Savaş 
a. Savaş öncesi ABD
I. Dünya Savaşı’ndan sonra Monroe doktrinine uygun olarak Avrupa’daki geliş-
melere karışmama kararı alan ABD, II. Dünya Savaşı çıktığında bu politikasını devam 
Resim 02.06: Stalingrad Savaşı II. Dünya Savaşı’nın Dönüm Noktalarından Biridir.

---

ÇAĞDAŞ TÜRK VE DÜNYA TARİHİ 1
55
ettirdi. Başlangıçta taraflara silah satmayan ABD, savaşın Almanya lehine gelişmesi 
üzerine silah satışını serbest bıraktı. Almanya’nın ilerleyişi durdurulamayınca 1940 
yılında İngiltere’ye para ve silah yardımı da yaptı. ABD, 1941’de Ödünç Verme ve Ki-
ralama Yasası’nı çıkardı. Bu yasaya göre dileyen ülkeler ABD’den her türlü yiyecek ve 
savaş malzemesini bedeli savaş sonunda ödenmek şartıyla alabilecekti.
b. Pearl  Harlbour Baskını ve ABD’nin Savaşa Girişi
ABD’nin II. Dünya Savaşı’na girmesi Japonya ile yaşanan gerilim ve mücade-
lenin sonucunda olmuştur. Japonya’nın Çin’i işgale başlaması (1937) ve buradaki 
Amerikan çıkarlarını tehdit etmesi ilişkileri gerginleştirdi.  Ocak 1941’den itibaren bir 
araya gelen Amerikan ve İngiliz heyetleri Güneydoğu Asya’nın bir Japon saldırısına 
uğraması hâlinde uygulanmak üzere planlar yapmaya başladılar. ABD Başkanı Roo-
sevelt 11 Mart 1941’de Ödünç Verme ve Kiralama Kanunu’nu çıkardı. Bu kanun ABD 
başkanına, ABD’nin savunması için çok önemli saydığı herhangi bir ülkeye, savaş 
malzemeleri dâhil her  türlü yardımı yapma yetkisi veriyordu. ABD tüm imkânlarını 
önce İngiltere, ardından da mihver devletlerine karşı mücadele eden diğer devlet-
lere sundu.
Bu gelişmeler üzerine Japonya, Amerika’dan Çin’e ve İngiltere’ye yaptığı yar-
dımı kesmesini istedi. Peşinden  Çinhindi  bölgesine ordu gönderdi. Buna karşılık 
Amerika da Japonya’nın Amerika’daki alacak ve mallarını dondurdu. Japonya süratle 
hareket ederek güneye doğru ilerledi. Hainan Adası’nı  ele geçirerek Singapur, Çin-
Hindi, Endonezya ve Filipinlere yaklaştı. ABD Başkanı Roosevelt, Japon yayılmasına, 
bu ülkeye uygulamakta olduğu petrol ambargosunu sıkılaştırarak cevap verdi. Japon 
ekonomisi bu ambargodan büyük zarar gördü. İthal edilen petrolün 9/10’u kesildi. 
Bu durum karşısında Japonya, ABD’ye geçici bir barış önerdi. Ancak barış önerisi ABD 
tarafından reddedildi. Bunun üzerine Japonya savaş kararı verdi.  
7 Aralık 1941 sabahı, Pasifik’te rakipsiz kalmak isteyen Japonlar ABD’nin Ha-
waii’deki Pearl Harlbour  deniz ve hava  üslerine ani bir saldırı yaparak ABD’ye savaş 
açtı. Almanya’nın da ABD’ye savaş ilan etmesiyle birlikte o zamana kadar müttefik-
lere yakın tarafsızlık politikası izleyen ABD, artık resmen müttefiklerin safında savaşa 
katılıyordu. 
Sabah saat 8.00’de başlayan ve altı uçak gemisinden kalkan 360 uçakla iki 
saat süren saldırıda ABD’ye ait 14 savaş gemisi batırıldı ve 350 uçak imha edildi. 
Baskında 3500 Amerikan askeri öldü. Saat 10.00’da ABD’nin Pasifik donanmasıyla, 
hava filosunun büyük bir bölümü imha edilmişti. Ancak Hawaii’deki büyük petrol 
depolarının vurulmaması ve Pearl Harlbour’un işgal edilmemesi, harekâtın strate-
jik açıdan başarılı olmasını engelledi. 
E
BİLGİ NOTU

---