Ankara 2015 T. C. MİLLÎ EĞİTİm bakanliği açik öĞretim okullari

ÇAĞDAŞ TÜRK VE DÜNYA TARİHİ 1
46
 Japonya 1934’te, ‘’ Asya, Asyalılarındır.’’ diyerek Batılıların Çin’le olan müna-
sebetlerini kesmelerini istedi. Mançurya’nın işgali I. Dünya Savaşı sonrası dünyada 
meydana gelen en önemli gelişmelerden biridir. Japonya’nın bu saldırgan ve ya-
yılmacı faaliyetinin karşılıksız kalması Avrupalı diktatörlükleri de harekete geçirdi. 
Mussolini’ni Afrika’da yayılma ve Hitler’in Doğu Avrupa’yı etkisi altına alma amaç-
larını kamçıladı. Nitekim Japonya’nın peşinden Almanya da 1933 yılında Milletler 
Cemiyeti’nden ayrılarak saldırgan niyetini ortaya koydu.
b. İtalya 
Mussolini, I. Dünya 
Savaşı’nda İtalya’nın istek-
lerini elde edemediği için 
haksızlığa uğradığını dü-
şünüyordu. İtalya, endüst-
risi için ham madde kay-
nakları bulmak ve 1929 
dünya ekonomik buhra-
nının  İtalyan ekonomi-
sinde meydana getirdiği 
ekonomik sarsıntıyı atlat-
mak için sömürge arayı-
şına yöneldi. 1931 yılında 
Japonya’nın Mançurya’ya 
saldırısı karşısında Milletler Cemiyetinin bir şey yapamaması,  Almanya’nın Versay 
Antlaşması’nın kayıtlarından kurtulma çabalarının, İngiltere ve Fransa tarafından 
gereken tepkiyle karşılaşmaması üzerine İtalya, 5 Ekim 1935’te Habeşistan’ı işgale 
başladı. Bu gelişmeler üzerine toplanan Milletler Cemiyeti Konseyinin İtalya’ya yap-
tırım kararı etkili olmadı ve İtalya 1936 Mayıs’ında Habeşiştan’ın işgalini tamamladı. 
Bu gelişmenin önemli sonuçları oldu. Milletler Cemiyeti, Japonya’nın 
Mançurya’yı işgalinden sonra İtalya’nın saldırganlığını da önleyemeyerek başa-
rısızlığa uğradı. Uluslararası politikadaki etkinliğini ve saygınlığını kaybetti. Nite-
kim Japonya ve Almanya’nın ardından İtalya da Milletler Cemiyeti’nden ayrıldığını 
açıkladı(1937). Almanya, İtalya- Habeş Savaşı’nı fırsat bilerek 1936 yılında Versay 
Antlaşması’nın Ren bölgesinin askersiz olması ile hükümlerini kaldırdı. Locarno 
Antlaşması’nı feshetti.
Resim. 02.02: Hitler ve Mussolini

---

ÇAĞDAŞ TÜRK VE DÜNYA TARİHİ 1
47
c. Ülkeler Arası Gruplaşmalar 
İtalya, Nazilerin Almanya’da iktidara gelip Avusturya ile birleşerek Orta 
Avrupa’da etkinlik kurmasından endişe ediyordu. Bu yüzden İngiltere ve Fransa ile 
1935’te ortak bir cephe kurdu. İtalya Habeşistan’ı işgal etmesine İngiltere tepki gös-
terince Almanya’ya yaklaştı. İtalya’ nın Habeşiştan’ı işgaline destek veren Almanya ile 
bu ülke arasında Berlin- Roma Mihveri kuruldu. Bir ay sonra da Almanya ile Japonya 
arasında Berlin- Tokyo Mihveri kuruldu (25 Kasım 1936). Almanya ve Japonya kendi-
leri için Sovyet Rusya’yı ve komünizmi ortak tehlike olarak görüyorlardı. Bu nedenle 
komünizmle mücadeleyi esas alan Anti- Komintern Paktı’nı imzaladılar. İtalya’nın 5 
Kasım 1937’de katılımıyla Berlin-Roma-Tokyo Mihveri kurulmuş oldu.
d. Almanya
1929 dünya ekonomik buhranının, Alman ekonomisi ve halkı üzerindeki 
olumsuz etkileri Hitlerin liderliğindeki Nasyonal Sosyalist Partinin 1933 yılında ik-
tidara gelmesine neden oldu. Bu durum Almanya’nın iç ve dış politikasında önem-
li değişikliklere yol açtı. Nazi Partisinin iktidara gelmesi Fransa ve Sovyet Rusya’yı 
endişeye sevk etti. Fransa, Versay Antlaşması’yla elde ettiği üstünlüğü kaybetme, 
Sovyet Rusya ise Almanya’da komünist milletvekillerinin tutuklanmasından sonra 
muhtemel olumsuz gelişmelerden dolayı endişe taşıyordu. SSCB bu duruma tepki 
olarak Almanya ile ilişkilerini kesti ve ABD’ye yaklaştı. Milletler Cemiyeti ile iş birliği 
yapan SSCB, 1934’te Milletler Cemiyetine kabul edildi.
Hitler iktidara geldiği andan itibaren Versay Antlaşması hükümlerinden kur-
tulmaya yönelik adımlar attı. 1933 yılında Silahsızlanma Konferansı’ndan ve Millet-
ler Cemiyetinden çekildi. 1934’ten itibaren ordusunu modern silahlar, araç ve gereç-
lerle güçlendirdi. Asker sayısını hızla artırarak, askerliği mecburi hâle getirdi. Versay 
Antlaşması ile Alman- Fransız sınırındaki kömür bakımından zengin Saar bölgesi 15 
yıllığına Fransa’ya verilmişti. 1935 yılında yapılan halk oylaması sonucu Saar bölgesi 
Almanya’ya geçti. Almanya 7 Mart 1936’da Versay Antlaşması ile askerden arındırıl-
mış olan Ren bölgesine asker gönderdi.  Fransa bu durumu kabul etmek zorunda 
kaldı. 
Almanya, 13 Mart 1938’de Avusturya ile birleştiğini ilan ederek burayı ilhak 
etti. Böylece Versay Antlaşması’nın son kalıntısından kurtulan Hitler, dış politikadaki 
ikinci hedefine ulaşmak için çalışmalara başladı. 
Almanya, Avusturya’yı ilhak ettikten sonra dikkatini Çekoslovakya’nın Südetler 
(Südetenland) bölgesini çevirdi. Südetler bölgesinde 3,5 milyon Alman yaşamak-
taydı. Bölgede faaliyette bulunan Nazilerin çıkarttığı karışıklık üzerine Hitler, Çe-
koslovakya sınırına asker yığdı. Avrupa’da yeni bir savaş ihtimalinin ortaya çıkması 
üzerine İngiltere’nin girişimiyle 29 Eylül 1938’de Münih’te bir toplantı düzenlendi. 
Toplantıya Almanya, İngiltere, Fransa ve İtalya katıldı. Dönemin büyük devletleri-

---

ÇAĞDAŞ TÜRK VE DÜNYA TARİHİ 1
48
nin katıldığı Münih Konferansı’na Sovyetler çağrılmamıştı. Çeklere hiç danışılmadan 
yapılan konferans sonucunda Südetlerin Almanya’ya verilmesi kararlaştırıldı. Hitler, 
hedeflerinin ikinci aşamasını ‘’ Bir Millet, Bir Devlet: Ein Folk, Ein Reich. ‘’ da tamam-
lamıştı. Münih Konferansı’na davet edilmeyen ve Çekoslovakya ile ilgili kararlarda 
kendisinin görüşü alınmayan SSCB, Batılı devletlerden uzaklaşıp Almanya’ya yaklaş-
tı.  Münih Konferansı’ndan kısa bir süre sonra Polonya, Çekoslovakya’da Leh azınlığın 
yaşadığı bölgeleri, Macaristan ise Macarların yaşadığı toprakları ele geçirdi.
e. Savaş Yılı: 1939
Münih Konferansı’nda İngiltere ve Fransa, Çekoslovakya sınırlarını garanti et-
mişti. Buna karşın Alman orduları 15 Mart 1939 günü Çekoslovakya sınırından geçe-
rek Prag’ı işgal etti. Hitler hedefinin üçüncü aşamasını uygulamaya koymuştu. Südet-
lerin alınması ‘’Bir millet, Bir devlet’’ politikasını hayata geçirmişti. Çekoslovakya’nın 
işgali Hitler’i  ‘’hayat sahası’’ politikasını gerçekleştirmeye yöneltti. 
 
Almanya’nın işgallerinden cesaret alan İtalya, 7 Nisan 1939’da, 1926’dan beri 
nüfuzu altında bulunan Arnavutluk’u işgal etti. İngiltere ve Fransa’nın tepki göster-
diği bu gelişme Almanya tarafından desteklendi. 
Bu gelişme İngiltere ve Fransa’yı harekete geçirdi. Buna rağmen Hitler, 
Litvanya’yı tehdit ederek Memel’i aldı. Hayat sahası politikasını sürdüren Almanya, 
Romanya ile yaptığı ticaret antlaşmasıyla Romanya’nın petrol, maden ve orman zen-
ginliklerine el attı. Ardından Almanya, Dantzig’de yaşayan Almanları bahane ede-
rek Polonya üzerinde baskı kurdu. Hitler bir süre sonra Dantzig’i Polonya’dan istedi. 
Bu istek kabul edilmeyince Hitler Polonya’yı işgale karar verdi. Almanya 23 Ağustos 
1939’da SSCB ile saldırmazlık paktı imzaladı. Buna göre taraflar birbirlerine saldırma-
yacak, ortak çıkarları ilgilendiren konularda birlikte hareket edeceklerdi. Paktın gizli 
maddelerine göre Baltık bölgesi ve Polonya toprakları ile iki devlet arasında paylaşı-
lıyordu. Bu gelişme üzerine İngiltere ve Fransa, SSCB ile ilişkisini kesti.  1 Eylülde Al-
man orduları Polonya sınırını geçtiler. Bunun üzerine İngiltere ve Fransa, Almanya’ya 
bir ültimatom vererek Polonya’dan çekilmesini istedi. Almanya bu ültimatoma ce-
vap bile vermedi. Bunun üzerine İngiltere ve Fransa 3 Eylül 1939 günü Almanya’ya 
savaş ilan ettiler.
Hayat sahası, I. Dünya Savaşı sırasında Almanya’nın üzerinde bulunduğu top-
rakların Alman ırkına yeterli gelmeyeceğine ilişkin mevcut fikrin, Hitler tarafından 
yayılma politikasının gerekçesi olarak kabul edilmesi sonucunda ortaya çıkan kav-
ramdır. Benzer iddialar İtalyanlar ve Japonlar tarafından da dile getirilmiştir.   
E
BİLGİ NOTU

---