42
IV BOB
Diqqatni kuchaytirish usullari
2015-yil Microsoft korporatsiyasi tomonidan o‘tkazilgan
tadqiqot
29
natijalariga
qaraganda, hozirgi davr odami 8 soniyadan ortiq diqqatini bir narsaga uzluksiz qaratib tura
olmas ekan. 2000-yilda
30
bu ko‘rsatkich 12 soniyani tashkil etgan. Raqamli dunyoning
turmush tarziga tobora chuqurlashib borishi diqqatning susayishiga olib kelmoqda. Siz kitob
o‘qiyotganingizda yoki yangi so‘zlarni yodlayotganingizda birdan
boshqa narsalar haqida
o‘ylab ketasiz. Muammo diqqatingiz qaysi payt bo‘linganini bilmay qolishingizda. Agar siz
diqqatingiz bo‘lingan vaqtni payqashni o‘rgansangiz, uni qaytarishni ham o‘rganib olasiz.
Aslini olganda, diqqat bo‘linishi bu insondagi tabiiy mexanizm hisoblanadi,
shuning
uchun uni 100% kuchaytirishning imkoni yo‘q. Atrofingizdagi oddiy tovushlarning ham sizni
chalg‘itishiga reflekslaringiz sababchi bo‘ladi. Shunga qaramasdan, diqqatni shug‘ullantirish
orqali bir joyga jamlab turishni o‘rganish mumkin.
Diqqatni shug‘ullantirish ham ko‘nikmali jarayonga kiradi,
ammo bunda biroz
muammolar mavjud. Biz avvalgi bobda bilib olganimizdek, ko‘nikma shakllantirishda unga
qancha ko‘p kuch bersak va vaqt ajratsak, u shunchalik tez rivojlanadi.
Ammo diqqatni
shug‘ullantirish mashqlarida ma’lum chegaradan keyin sarflangan kuchning ta’siri bo‘lmay
qoladi. Go‘yoki bir stakan suv to‘lgach, unga ortiq suv quyish imkonsiz bo‘lib qolganidek.
Nuqta mashqi
Diqqatni shug‘ullantirish borasidagi eng samarali mashq deb tan olingani — bu nuqta
mashqi. Mashqni bajarish tartibi juda oddiy: Bitta daftar varag‘idek yoki o‘rtacha kattalikdagi
oq karton qog‘ozi olasiz (bo‘lmasa, oddiy oq varaq ham bo‘ladi). Uning markaziga o‘rtacha
kattalikda nuqta qo‘yasiz. Taymer signalini 2 daqiqa qilib belgilaysiz. So‘ngra taymerni
bosishingiz bilanoq signal chalmaguncha bor diqqatingizni nuqtada jamlashga urinasiz. Shu
ikki daqiqa davomida tashqi ta’sirlarning birortasiga ham javob bermaysiz.
43
Birinchi marta bajarish jarayonida chalg‘ishlar soni juda ko‘p bo‘ladi.
Har safar
chalg‘iganingizda e’tiboringizni yana nuqtaga qaratishga kuch sarflashingiz diqqatingiz
kuchayishiga olib keladi. Bilishimiz kerakki, diqqat mavhum narsa emas, balki miyamizdagi
ma’lum hududni egallovchi neyronlar to‘plami. U II Bobdagi
miya tuzilishida keltirib
o‘tilgan profental korteksda joylashgan. Shuning uchun ham uni shug‘ullantirish mumkin.
Bu mashg‘ulotni kuniga ikki daqiqadan ortiq bajarishingiz sizga samara bermaydi. “Ko‘proq
shug‘ullansam, tezroq kuchayadi”, degan tushuncha xato. Diqqat kuchayishi sekin
rivojlanadigan jarayon bo‘lib, ikki-uch oydan olti oygacha cho‘zilishi mumkin.
Shu bois
boshida sezilarli o‘zgarishlarni ko‘rmasligingiz ham mumkin. Buni cheklistning
“Amaliyotlar” bo‘limiga qo‘shib qo‘yasiz.
Dostları ilə paylaş: