Аня 2013 Layout 1
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dördüncü fəsil İDDİANIN MÜMKÜNLÜYÜ MƏSƏLƏSİ A. Ümumi məsələlər
Misal: • Sərəncam 1. Qeyd: İddiaçının nümayəndəsi verilən sualla bağlı telefonla məlumat verdi ki, o, ailəsi ilə birlikdə məzuniyyətə gedəcəyi üçün 1 iyul 2011-ci il tarixə təyin edilmiş məhkəmə iclasında iştirak edə bilməyəcək. Eyni zamanda, nümayəndə təyyarə biletlərinin surətlərini təqdim etməklə həqiqətən də şəhərdə olmayacağını sübut edəcəyini bildirdi. 2. 1 iyul 2011-ci il tarixdə keçirilməsi nəzərdə tutulmuş məhkəmə baxışı iddiaçının nümayəndəsinin olmaması səbəbindən bazar ertəsi, 8 avqust 2011-ci il, saat 10:00-a keçirilir (Sumqayıt İnzibati-İqtisadi Məhkəməsi, 2-ci zal). Tərəflərdən məhkəmə iclasına şəxsən gəlmələri tələb olunur. 3. Tərəfin nümayəndəsinə məktub: İddiaçının nəzərinə çatdırılır ki, bu vaxta qədər məhkəməyə təqdim edilmiş sənədlərdə tikinti obyektinin ölçüsünü kifayət qədər müəyyən etmək mümkün deyil. İddiaçıya bununla bağlı öz mövqeyini bildirmək üçün iki həftə vaxt verilir. 4. Bildiriş: – Tərəflərə təqdim olunma haqqında sənədlə; 134 – İddiaçının nümayəndəsinə göndərilən sənədi almasını təsdiqləməsi ilə. Sərəncamlardan başqa, sadə sənəd qeydləri də etmək mümkündür. Bu o deməkdir ki, məhkəmə müəyyən hallarda nə etdiyini və ya ona hansı məlumatın verildiyini (məsələn, telefonla) işin materiallarına qeyd edir. Unutmayın: Belə hallarda qarşı tərəfə bu barədə məlumat vermək lazımdır (bu, dinlənilmə hüququ prinsipindən irəli gəlir). 135 Dördüncü fəsil İDDİANIN MÜMKÜNLÜYÜ MƏSƏLƏSİ A. Ümumi məsələlər Hüquqi mübahisənin bütün mərhələlərində (iddia məhkəməyə daxil olduqda, məhkəmə baxışının vaxtı təyin edildikdə, məhkəmə baxışına hazırlıq aparıldıqda və qərarın mətni tərtib olunduqda) məhkəmə daim işin faktiki hallarını bir daha nəzərdən keçirməlidir. Məqsəd, hüquqi mübahisənin ən yaxşı şəkildə necə davam etdirilə bilməsini və məhkəmənin zərurət olduqda hansı göstərişləri verməli olmasını müəyyən etməkdir. Bu o deməkdir ki, məhkəmə hər zaman iddianın uğurluluğuna yardım edə biləcək meyarların aradan qalxıb- qalxmadığını təsəvvüründə canlandıra bilməlidir. Buraya iddianın mümkünlüyü və əsaslılığının yoxlanılması daxildir. İddianın mümkünlüyünün yoxlanılması qismən doğru iddia növünün mövcud olub-olmadığından asılı olmadığı halda, əsaslılığın yoxlanılması ayrı-ayrı iddia növlərinə görə müəyyən edilir. Aşağıda, əvvəlcə ümumi olaraq qüvvədə olan mümkünlük şərtlərinə toxunulacaqdır. Xüsusi mümkünlük şərtləri və iddiaların əsaslılığına münasibətdə isə, ayrı-ayrı iddia növləri ilə bağlı artıq edilmiş qeydlərə istinad olunacaqdır. İddianın, eləcə də müvəqqəti xarakterli müdafiə barədə ərizənin hüquqi cəhətdən yoxlanılması iki hissəyə ayrılır: 1) 136 mümkünlük; 2) əsaslılıq. Mümkünlüyün yoxlanılması zamanı məhkəmə səlahiyyətli məhkəməyə müraciət olunması, doğru iddia növünün seçilməsi, məhkəmə icraatını aparmaq qa- biliyyətinə malik olma kimi formal şərtləri araşdırdığı halda, iddianın əsaslı olub-olmamasının yoxlanılması çərçivəsində iddiaçının cavabdehə qarşı hər hansı bir maddi-hüquqi tələbinin olub-olmaması yoxlanılır. İddianın əsaslılığının araşdırılması üçün şərt, iddianın mümkün olmasıdır. Başqa sözlə, iddianın mahiyyəti üzrə qərar qəbul edə bilmək üçün mümkünlük şərtləri mövcud olmalıdır. Ona görə də mümkünlük şərtləri iddianın mahiyyəti üzrə qərar çıxarılması üçün şərtlər adlandırılır. İddianın mahiyyəti üzrə qərar çıxarılması üçün şərtlər hər bir iddiada mövcud olmalı olan ümumi şərtlərə və yalnız müəyyən növdən olan iddiaların qaldırılması üçün mövcud olan xüsusi (əlavə) şərtlərə bölünür. İddianın mahiyyəti üzrə qərar çıxarılması üçün xüsusi şərtlərə müvafiq iddia növlərindən bəhs edən hissələrdə toxunulacaqdır. İddianın mümkünlüyü, hər bir halda, əsaslılıqdan əvvəl yoxlanılır. Bu qayda, iddianın mümkünlüyü ilə bağlı mürəkkəb problemlərin olduğu, lakin iddianın aydın şəkildə əsaslandırıl- madığı hallarda da tətbiq edilir. Bunun səbəbi hüquqi qüvvənin müxtəlif təsir dairəsinə malik olması ilə bağlıdır. İddia əsaslı olmadığına görə rədd edildiyi hallarda, söhbət mahiyyəti üzrə çıxarılan qərardan gedir. Bu cür qərarın hüquqi qüvvəsi isə iddiaçının öz tələb hüququnu bir daha təqib etmək imkanını qəti olaraq aradan qaldırır. Lakin buna o halda yol verilir ki, iddianın mahiyyəti üzrə qərar qəbul edilməsi üçün şərtlər mövcud olsun, yəni 137 iddia mümkün olsun. İş hakimin səlahiyyətinə aid olmadıqda, yaxud iddia artıq mümkün sayılmadıqda, hakim mahiyyəti üzrə qərar qəbul edərsə, deməli, o, qanunla ona verilmiş səlahiyyət həddini aşmışdır. İddia mümkün sayılmadıqda məhkəmə İPM-in 35.3-cü maddəsinə əsasən, qərardad qəbul edir. Bu cür qərardad, prinsip etibarilə məzmun baxımından mübahisə predmetinə toxunmur. Yəni belə qərardad yalnız iddianın mahiyyəti üzrə qərar çıxarmaq üçün şərtin mövcud olmadığını müəyyən edir. Ona görə də mübahisə predmetinə dair yenidən iddia qaldırılması istisna deyil, bir şərtlə ki, iddiaçı zəruri iddia qaldırma müddətlərinə riayət edə bilsin. Hər iki tərəf iddianın mümkün olması mövqeyindən çıxış etdiyi halda da, məhkəmə mümkünlük şərtlərini yoxlamalıdır. Çünki işin mahiyyəti üzrə qərar qəbul etmək üçün şərtlərin yoxlanılması İPM-in 12.1-ci maddəsinə əsasən xidməti vəz- ifəyə görə həyata keçirilir. Bunun səbəbi onunla bağlıdır ki, tərəflər qarşılıqlı razılıq əsasında prinsipial xarakterli prosessual şərtlərin mövcud olmadığını inkar edə bilməsinlər. İddianın mümkünlüyünə dair bütün meyarların mövcud olub-olmaması xidməti vəzifəyə görə yoxlanılmalıdır. İşin araşdırılması prinsipi bu hallara da şamil olunur. Bu zaman iddianın daxil olma vaxtı deyil, qərarın qəbul edilmə anı əsas götürülür. Məhz həmin an bütün mümkünlük şərtləri mövcud olmalıdır. Əksər hallarda iddianın mümkünlüyünə aid bütün şərtlər birmənalı şəkildə mövcud olur. Belə hallarda məhkəmə din- 138 Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|