Arı-başkanlık sistemi, gerek terminoloji gerekse ülkelerin sınıflandırılması bakımından

Fransa
TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 
56
57
bir arada yürütebilmeleri mümkündür. Bir milletvekili görevi ile birlikte 
Avrupa  Parlamentosu  üyeliği,  il  veya  bölge  meclisi  üyeliği,  belediye 
meclisi üyeliği gibi görevleri bir arada yürütebilmektedir. Bu durumun, 
milletvekilliğini ikincil bir iş konumuna soktuğu ve meclis etkinliklerine 
ilgiyi azalttığı yönünde eleştirilerde bulunanlar da vardır. 
4.2.1. Millet Meclisi
Millet  Meclisinin  556’sı  anayurt  (metropolitan)  Fransa’dan,  10’u 
denizaşırı bölgelerden ve 11’i yurt dışında yaşayan Fransızlar tarafından
73
 
seçilen 577 üyesi bulunmaktadır.
74
 Meclis üyelerinin görev süresi 5 yıldır 
ve bu süre için meclis başkanını kendileri seçerler.
75
Anayasa’nın  23’üncü  maddesine  göre,  her  Millet  Meclisi  üyesi 
yedeğiyle birlikte seçilir. Dolayısıyla üyelikte herhangi bir sebeple (ölüm, 
istifa, Kabine veya Anayasa Konseyi üyeliği gibi) boşalma olması halinde 
ara seçime ihtiyaç duyulmaz, yedek üye onun yerine göreve geçer. 
Milletvekili  olmak  için  seçmen  niteliğine  sahip  olmak  ve  18  yaşını 
doldurmak yeterlidir. Daha önce 23 olan yaş sınırı 18 Nisan 2011’de ya-
pılan bir düzenlemeyle 18’e düşürülmüştür.
76 
Seçmen yaşı ise 5 Temmuz 
1974’ten beri 18’dir.
73
  Yurtdışında yaşayan Fransızlara 11 üyelik bir kotanın ayrılması 2008 yılında yapılan Anayasa deği-
şikliğinin getirdiği bir yeniliktir. 
74
  “PARLINE:  France  National  Assembly”,  Parlamentolararası  Birlik  (IPU)  İnternet  Sitesi,  
http://www.ipu.org/parline-e/reports/2113_B.htm, Erişim: 19.01.2017.
75
  Nazif Akçalı, Çağdaş Siyasal Rejimler (İzmir: Bilgehan Basımevi, 1989), s.88-89.
76
  “Republic of France: Parliamentary Elections Mission Report, 22 Mayıs 2012”, AGİT İnternet Sitesi,  
http://www.osce.org/odihr/elections/90763?download=true, Erişim: 20.01.2017, s. 6. 
Millet Meclisi Binası

---

Fransa
TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 
58
59
Seçim sistemi dar bölge çoğunluk usulüdür. Ancak ABD ve İngiltere’de 
olduğu gibi basit çoğunluk değil, nitelikli çoğunluk aranmaktadır. Birinci 
turda seçilebilmek için kayıtlı seçmenlerin en az % 25’ini ve geçerli oyların 
da mutlak çoğunluğunu almak gerekmektedir. Birinci turda hiç kimse bu 
çoğunluğu sağlayamazsa, oyların en az % 12,5’unu almış adaylar ikinci 
turda yarışır. Eğer hiçbir aday bu oranda da oy alamamışsa en çok oy 
almış iki aday ikinci turda yarışır.
77
 Seçim barajı bulunmamaktadır.
78
Fransa’da  parlamentonun  kendi  seçimlerine  ilişkin  ilginç  bir  kısıt 
mevcuttur. Millet Meclisi genel seçime gitme kararı verememektedir. Bu 
yetki devlet başkanına aittir.
4.2.2. Senato
Parlamentonun  diğer  kanadı  olan  Senatonun  üye  sayısı  ise  348’dir. 
Toplamda  128  seçim  bölgesi  bulunmaktadır.  Senatörler  altı  yıllığına 
seçilirler ve üç yılda bir Senatonun yarısı yenilenir. 
77
  1958 Anayasası döneminde Fransa’da bir kez 16 Mart 1986 Millet Meclisi seçimlerinde % 5 barajlı 
nispi temsil sistemi uygulanmış ancak istenen sonuç alınamayınca 11 Temmuz 1986’de kabul edilen 
bir başka kanunla dar bölge mutlak çoğunluk sistemine geri dönülmüştür.  Bkz. Ercan Eyüboğlu, “Fran-
sa: Parlamenter Bir VI. Cumhuriyete Doğru,” (Yarı)Başkanlık Sistemi ve Türkiye: Ülkeler, Deneyimler ve 
Karşılaştırmalı Analiz
 içinde, İhsan Kamalak, ed. (İstanbul: Kalkedon Yayınları, 2014), s. 177.
78
  Arslan, Demokratik Yönetim Sistemleri, s. 230. 
Senato Genel Kurulu

---

Fransa
TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 
58
59
2004 yılından önce senatörler dokuz yıllığına seçilmekteydiler. Ancak 
2004 yılında kabul edilen ve 2007 yılında yürürlüğe giren bir düzenleme 
ile görev süresi altı yıla indirilmiştir. Ancak düzenlemeden önce seçilmiş 
senatörlerin  de  durumu  gözetilerek  kademeli  olarak  2014  yılında 
yapılacak  seçimlerle  tüm  senatörlerin  altı  yıllığına  seçilmeleri  kuralı 
tamamıyla uygulamaya geçilmiş olacaktır.
79
Senatörler için seçilme yaşı 35 iken 2011 değişikliklerinden sonra 24’e 
indirilmiştir. 
Senatörleri,  toplam  sayıları  yaklaşık  150.000  olan  bölge,  il  ve 
belediye  meclisi  üyeleri  seçer.
80
  Bir  ila  üç  arasında  senatör  seçilen 
seçim bölgelerinde iki turlu çoğunluk sistemi uygulanmaktadır. Dört ve 
daha  fazla  senatör  seçilen  seçim  bölgelerinde  ise  nispi  temsil  sistemi 
uygulanmaktadır.
81
 
Millet  Meclisi  üyelerinde  olduğu  gibi  senatörler  için  de  birer  yedek 
üye  seçilmektedir  ve  herhangi  bir  sebeple  üyelikte  boşalma  olması 
halinde yedeğiyle doldurulabilmektedir. Üyelikte eksilmeler çoğunlukla 
bakan  olarak  atanma  sebebiyle  olmaktadır.  Fransa’da,  başkanlık 
sisteminde olduğu gibi bir vekil veya senatör bakan olarak atandığında 
üyeliği düşmekte ve yerine yedek üye vekil veya senatör olarak göreve 
başlamaktadır. 
Fransa’da Senato, Millet Meclisinin aksine feshedilemez. Buna karşın, 
Senatonun  hükümete  güven  ya  da  güvensizlik  oyu  verme  yetkisi  de 
yoktur. 
4.2.3. Parlamentonun Yetkileri 
Yasamaya İlişkin Yetkiler 
İlkesel  olarak  parlamentonun  her  iki  kanadı  da  benzer  yasama 
yetkilerine sahiptir. Parlamentonun bir kanadında başlayacak bir yasama 
girişimi diğer kanadın da onayını aldıktan sonra kanunlaşabilmektedir. 
Kanun teklif etme yetkisi başbakan ile parlamento üyelerine tanınmıştır. 
1958 Anayasası, federal sistemlerde görülebilen ancak üniter yapılarda 
79
  “PARLINE: France Senate”, IPU İnternet Sitesi, http://www.ipu.org/parline-e/reports/2114_A.htm, 
Erişim: 20.01.2017. 
80
  Assamble Nationale, National Assembly in French Institutions, s. 10. 
81
  “PARLINE: France Senate”. 

---