92
Çünkü ulusal mədəniyyət yoxdur. Ulusal şüur olsaydı, adam ayıb
edərdi. Ayıb etmək üçün sənin üzərində tələb olur – ayıbdır dedirdən.
Mədəniyyət böyük söhbətdir. Mən bir misal çəkim, Atadan
soruşdular ki, qaraçı niyə sırtıq olur. Ata dedi ki, vətəni yoxdur.
Vətəndə yaranır mədəniyyət, vətəndə yaranır qutsallıq, vətəndə yara-
nır ulusal şüur. Vətəni yoxdur, yəni ulusal gələcəyi yoxdur, ulusal
şüuru yoxdur. Bax, bu o deməkdir.
Elçin bəyin dediyi döyüşdə, mübarizədə davamlı olmaq, çox
yaxşı məsələdir. Bütün gedişat bizi çökdürməyə, gözdən salmağa
köklənib. Biz həqiqətin işığını tapmalıyıq və o həqiqətin işığında
davamlı olaraq yol getməliyik, döyüşməliyik, addımı dala qoyma-
malıyıq. Nə qədər deyirsən de, qüdrətli olmaq məsələsi sadə məsələ
deyil. 10-15 il Asif Atanın Ocağında olan adam bu gün içində
fəlakətlərin yaşadığını hesabat verir. Bu onu göstərir ki, insanlaşmaq,
kamilləşmək asan məsələ deyil. Onunla ciddi uğraşmaq gərəkdir,
davamlı uğraşmaq gərəkdir. Tədbirdən tədbirə söz deməklə o məsələ
həll olmaz. Onu yaşamaq gərəkdir.
Türkel deyir, anası ona deyir ki, kimimiz var. İşin pis cəhəti odur
ki, Türkel anasından öyrənir, atasından yox. Atası ayrı şey deyir.
Ananın dediyi ayrı şeyləri öyrənmək olar, ancaq yaşamda addım-
lamaq üçün ananın sözlərinə dayanmaq mümkün deyil. Mən
demirəm, ananın dediyinin tərsi o deyil ki, sən yumruq meydanına
çıxmalısan. Həyasızlıq meydanını açmalısan. Asif Ata deyir – Ol!
Olmaq çox çətindr. Semitlərdə Allah dünyaya dedi “ol”. Çox asan
oldu. Asif Ata insana dedi “ol”, çox çətin oldu. Çünkü Asif Atanın
dediyi ilə, dininin dediyi bir deyil. Atanın “ol” dediyi gerçəkdir,
dinin dediyi fantaziyadır. Onun fantaziyası asan olur.
“Olmaq” gərəkdir!
– Başqa bir məsələ. İnsanı biz nəylə tanıyırıq, nəylə görürük –
hallarla. İnsanın halı nədirsə, onun varlığını halına dayanıb bəlli
etmək olur. Bir var mahiyyətin yaratdığı hallar, bir var xarakterin ya-
ratdığı hallar. Mahiyyətin yaratdığı hallar müdrik, cəsarətli, döyüş-
kən, dönməz, yenilməz olur. Xarakterin yaratdığı hallar isə çox
dəyişkən, enişli, qalxışlıdır. O dəyişkənliyin əsasında dəyişkən danı-
şırsan. Bu gün nikbin olursan, sabah bədbin olursan. Bu gün vüqarlı
olursan, sabah vüqarsız olursan. Yadınıza gəlirmi, bizim tədbiri-
mizdə bir nəfər iştirak edirdi, deyirdi ki, mütləq heç nə yoxdur, hər
şey nisbidir. Mən məcbur oldum ona sual verməyə ki, xahiş edirəm,
mənim sözümü təhqir kimi qəbul etməyin, sadəcə sualıma yanıt verin
93
görüm, siz özünüzü qeyrətlimi sayırsınız, qeyrətsizmi? Təbii ki,
cavabım müsbətdir dedi, çaşdı.
Yaxşı nədən bilim qeyrətlisən? Qeyrət nisbidir səndə. Bu gün
qeyrətdir, sabah qeyrətsizlik. Birisi gün yenə qeyrətdi, daha biri gün
qeyrətsizlik. Mən necə bilim ki, sən qeyrətlisən, ya qeyrətsizsən. Nis-
bi sənin xarakterindədir, davranışındadır, Mütləq sənin mahiyyətin-
dədir. Ordan gəlir dəyişməzlik. İnsanilikdən gəlir. Qeyrətliyəmsə,
qeyrətliyəm, nikbinəmsə, nikbinəm. Bir adam barmağını qatlasın, de-
sin ki, Soylu nə vaxtsa bədbin olub. Mən bu nikbinliyimi uydururam-
mı? Mən döyüş adamıyam.
Hallarda belə bir şey var. Mahiyyətin yaratdığı hal var, bizim
əməlimizdə, içimizdə, davranışımızda. Xarakter ziddiyyətlidirsə, bə-
sitdirsə, cılızdırsa, o xarakterin yaratdığı hal məni özündən qovacaq.
O hal mənə örnək olmayacaq.
Bir də var xəstəliyin yaratdığı hal. Baxın, insan nə qədər dərin
mənalar daşıyır. Xəstə insan əgər müdrik insandırsa, onda xəstəliyin
yaratdığı hal kədərli, duyğusal olur. Əgər müdrik deyil, bəsit, cılız-
dırsa, xəstəliyin onda yaratdığı hal nə olur, – zarıma, başqalarının
zəhləsini tökmə. İnsanı hal bəlli edir, bu halı nə yaradır? Bu halı
inam yaradır.
Mənim gözümün qabağında binanın uçması fəlakətdir. Ağlımın
arxasında bir həqiqət var ki, bu bina uçur, ancaq dünya uçmur, dünya
yerindədir. Asif Ata ondan yanaşır. Dünyanın mənası Əzəlidir,
Əbədidir, Sonsuzdur, Kamildir deyir. Nə qədər böyük nikbinlikdir.
Din deyir ki, dünya fanidir. Dünyanı haqqsız dünyaya və haqq
dünyaya bölür. Haqq dünyası Allahın yaşadığıdır, haqqsız dünya
bizim yaşadığımızdır. Dünya haqqsız dünyadırsa, ölüdürsə, insandan
heç nə gözləmə. Burda axtarmaq gərəkdir Səbəbi. Din sənin belini
qırıb, qoymur ədalət yaransın. Qoymur vicdan yaransın, qoymur
həqiqət yaşasın. Günahkar dünyada yaşayırsan deyir. Burda axtar
səbəbini, içində burdan çıx, mübarizəyə gir. İnsanın ağlında min il
mübarizə apar, insanın ağlından bunu sil. Bu tipləri siləndən sonra
görəcəksən ki, dünya gözəl imiş. Ədalət var imiş, gözəl imiş. Asif
Ataya üz tutmaq Dünyanın mənasına üz tutmaq deməkdir. Nikbinlik
var burda. Dünya məhv olan deyil, çünkü dünya hardasa sıfırdan
yaranmayıb. “Ol”nan yaranmayıb dünya, dünya həmişə olub.
Yaşamla bağlı deyir: Yaşamda nə qədər adiliklər olursa olsun, nə
qədər keçiciliklər olursa olsun, yaşamın anlamında gözəlliklər var.
İnsan bundan xalidir, onu tapmayıb. Yaşam mənaca Əzəlidir, Əbə-
94
didir, Kamildir, Sonsuzdur. İnsan mənaca Əzəlidir, Əbədidir, Kamil-
dir, Sonsuzdur. Onun adı İnsanlıqdır. O İnsanlığa – Əzəliliyə, Əbədi-
liyə, Kamilliyə, Sonsuzluğa yetməmisən. Ona görə ədalət yoxdur.
Ona görə dünya əyridir. Yet. Yetsən görəcəksən ki, dünya əyri deyil,
sənin için əyridir, baxışın əyridir, gözün əyridir. Dünya ilahi sirdir. O
sirrə vaqif olanda, o sirrə üzünü tutanda, göylərə ucalırsan, onda
Məcnun olursan. Sənin ayağın yerdə gəzir, sənin varlığın o mənada,
o sirdədir. O əsrarla bir olursan, O əsrar mücərrəd deyil. O hal insan-
da əsrarəngiz hal yaradır, insanı məftun edir. İnsanı vurğunlayır,
burda mücərrəd bir şey yoxdur. Necə fantaziyadır ki, dəli edir ada-
mın içini. Fantaziya adamın ağlını söndürər. İdrakı qanadlandırmaz.
Duyğuları göyləşdirməz. Asif Atanın çağırışına üz tutmaq gərəkdir.
Asif Atanın dediyi hələ öyrənilməyib. Heç onun Ocağı Asif Atanın
özünü düz əməlli öyrənməyib. Ya cəhd eləməyib öyrənməyib, ya
gücü çatmayıb öyrənməyib. Asif Atanın dediyi, əl-çatmaz, ünyetməz
bir şey deyil ki, yaşadan bir şeydir. Onunla yaşadıqca görəcəksən ki,
ünyetməz bir şey deyil. Hardasa bağlı qapı arxasında olan bir sirr
deyil. Yetmədiyin sirdir içində.
Ayaz Şıxalıoğlu: Soylu, Asif Atanı oxumaqla başa gəlmir, Asif
Atanı yaşamaq gərəkdir.
Soylu Atalı: Asif Atanı – 1. Eşitmək.
2. Asif Atanın dediyinə inanmaq.
3. Asif Atanın dediyini yaşamaq.
4. Asif Atanın dediyin bilmək.
Bunlar hamısı birlik əmələ gətirir. Bunların biri olmayanda ol-
mur. Asif Atanın dediyini bilməlisən, bu, dünyanın mənasına, yaşa-
mın mənasına, insanın mənasına bağlı bir bilikdir. O biliyə yetməsən,
onda inanmayacaqsan. Mən danışacam, görəcəksən ki, qarşında bir
Soylu çırpınır, sənin halına təsir edəcək, ancaq burdan ayrılıb gedən-
dən sonra fikirləşəcəksən ki, niyə o özünü çırpırdı. Asif Atanın
dediyini bilirsənsə, vəcdə gəlirsən, onda deyirsən ki, Soylunun içini
dağıdan nə imiş. Bildikcə inamın möhkəmlənir. İnamın möhkəmlən-
dikcə yaşamaq istəyirsən. Yaşadıqca dərk edirsən. Bütün bunlar bir-
lik yaradır. Bu da bizim axtaracağımız əlçatmaz bir şey deyil ki, Asif
Ata bizim ömrümüzdən dışarı heç bir şey demir. Adama elə gəlir ki,
əlçatmaz bir fəlsəfədir. Əlçatmaz bir fəlsəfə deyil. Əlçatandır.
Dostları ilə paylaş: |