davam edir. Amma limon ağıllı adama çatanda o deyir: “Mən bu xoşagəlməz
haldan hansı dərsi ala bilərəm? Bu limonu mən limonada necə çevirim?”
Bütün həyatını insanın və onun həyat qüvvəsinin gizli ehtiyatlarının
öyrənilməsinə həsr etmiş məşhur psixoloq Alfred Adler bildirir ki, “insanın ən
heyrətamiz keyfiyyətlərindən biri onun mənfiləri müsbətə çevirə bilmək
qabiliyyətidir”.
Mən sizə məhz bu cür hərəkət etmiş bir tanış xanımın maraqlı və
ruhlandırıcı əhvalatını danışacağam. Onun adı Telma Tompsondur. “Müharibə
dövründə, – deyə o, mənə danışırdı, – ərimi Nyu-Meksiko ştatında Mohave
səhrasındakı hərbi təlim düşərgəsinə xidmətə təyin etmişdilər. Ondan
ayrılmamaq üçün onunla birlikdə getdim. Mən bu yerə nifrət elədim. Burada hər
şey məndə ikrah hissi doğururdu. Mən həyatımda heç vaxt bu qədər bədbəxt
olmamışdım. Ərimi Mohave səhrasında keçirilən hərbi təlimlərə göndərdilər və
mən xırdaca evdə tamamilə tək qaldım. İstilər dözülməz idi – kaktusun
kölgəsində Farengeyt üzrə 125 dərəcə. Yaxınlıqda söhbət edəcəyim bir kimsə yox
idi. Ətrafdakılar yalnız ingiliscə danışa bilməyən meksikalılar və hindular idi.
Külək aramsız əsirdi və yediyim xörəklərin hamısı və elə nəfəs aldığım havanın
özü də dolu idi qumla, qumla, qumla!
Mən o qədər bədbəxt idim, özümə o qədər yazığım gəlirdi ki, valideynlərimə
yazdım. Yazdım ki, artıq taqətim qalmayıb və mən evə qayıdıram. Yazdım ki,
bütün bunlara artıq bir dəqiqə də tab gətirə bilmirəm. Həbsxanaya düşmək
bundan yaxşıdır! Atam mənə cəmi iki sətirdən ibarət olan cavab məktubu
göndərdi. Həmin iki sətir mənim yaddaşımda həkk oldu. Onlar mənim həyatımı
tamamilə dəyişdi:
“Həbsxana barmaqlığından iki nəfər baxır.
Biri palçığı, o biri ulduzları görür”.
Bu sətirləri yenə və yenə oxuyurdum. Və öz hərəkətimə görə xəcalət çəkdim.
Mən öz vəziyyətimdə müsbət nə isə tapmağı qərara aldım. Mən ulduzları
görməyi qət elədim!
Tezliklə yerli sakinlərlə dostlaşdım və onların mənə münasibəti məni
nisbətən sakitləşdirdi. Mən onların toxunma və keramik məmulatlarına maraq
göstərəndə onlar turistlərə satmaqdan belə imtina etdikləri ən yaxşı məmu-
latlarını mənə bağışladılar. Mən möcüzəvi formalı kaktusları tanıdım: yukki və
ağacgövdəli yukki. Çəmənlik itləri haqda özüm üçün çoxlu təzə şey öyrəndim.
Səhrada günəşin qürub etməsinə tamaşa edir və milyon illərdir burada düşüb
qalmış dəniz balıqqulaqlarını axtarırdım.
Məndə bu heyrətamiz dəyişiklikləri meydana çıxaran nə idi? Mohave səhrası
dəyişməmişdi. Hindular həmin hindular idi. Mən özüm dəyişdim. Öz əqli əhvali-
ruhiyyəmi dəyişdim. Və bu minvalla mən ən işgəncəli həyəcanlarımı öz
həyatımın ən maraqlı macərasına çevirdim. Mən yeni bir dünya kəşf elədim. O,
məni həyəcanlandırır və ruhlandırırdı. Mən elə bir dərəcədə heyran qalmışdım
ki, bu haqda kitab – “Gur işıqlandırılan istehkamlar” adı altında nəşr olunan
roman yazdım. Mən özümün yaratdığım həbsxanadan boylandım və ulduzları
gördüm”.
downloaded from KitabYurdu.org
Telma Tompson, siz özünüz üçün qədim həqiqəti kəşf etmisiniz ki, bunu
yunanlar bizim eramızdan beş yüz il əvvəl öyrədirdilər: “Ən yaxşı şeyləri
düzəltmək hamısından çətindir”.
Harri Emerson Fosdik bunu iyirminci əsrdə yenidən təkrar etdi: “Xoşbəxtlik
əsas etibarilə həzz deyil, əsasən, qələbədir bu”. Bəli, çətinliklərin adlanmasının
nəticəsi kimi, öz limonlarımızı limonada çevirəndə triumfumuz kimi duyulan
qələbə.
Bir dəfə mənə Florida ştatında bir xoşbəxt fermerin evində olmaq nəsib oldu.
O hətta zəhərli limonu da limonada çevirə bilirdi. O, fermanı alanda başlanğıcda
əlacsız hala düşmüşdü. Torpağın heç nəyə yararlı olmadığı aydın oldu. Onda nə
meyvə yetişdirmək, nə də donuz saxlamaq mümkün idi. Sahədə yalnız
çətiryarpaqlı palıd ağacları bitirdi, həm də ora zınqırovlu ilanlarla dolu idi. Lakin
əvvəl-axır ona vəhy gəldi. Mənfiləri müsbətə çevirsə, onda necə? Zınqırovlu
ilanlardan fayda niyə də hasil edilməsin? Hamının heyrətinə rəğmən o, zınqırovlu
ilanların ətinin konservləşdirilməsiylə məşğul olmağa başladı. Bir neçə il əvvəl
mən onun fermasında oldum və öyrəndim ki, çoxlu turist bu, zınqırovlu ilan fer-
masını görməyə can atır. Bura hər il iyirmi min turist gəlirdi. Onun işi çi-
çəklənirdi. İlanların dişindən alınan zəhər laboratoriyalara göndərilir və
antitoksik immun zərdabının hazırlanmasında istifadə olunurdu. İlan dərisi
əfsanəvi məbləğdə pula satılırdı. Onlardan qadın tuflisi və çantaları
hazırlayırdılar. Mən zınqırovlu ilanın konservləşdirilmiş ətinin bütün dünya üzrə
müştərilərə göndərildiyini gördüm. Üzərində fermanın mənzərəsi olan açıqca
aldım və onu kəndin poçt şöbəsindən göndərdim; yeri gəlmişkən, kəndin adı
dəyişdirilib, zəhərli limonu şirin limonada çevirmiş adamın şərəfinə “Zınqırovlu
ilan” qoyulmuşdu.
Bütün Amerikanı eninə-uzununa gəzdiyimdən mənə “mənfini müsbətə
çevirməkdə öz qabiliyyətlərini” göstərən onlarla kişi və qadınla görüşmək
xoşbəxtliyi nəsib olub.
“Tanrılara qarşı on iki” kitabının müəllifi, mərhum Uilyam Bolito bunu
aşağıdakı şəkildə ifadə etmişdir:
“Həyatda ən vacib olanı öz uğurlarını maksimal istifadə etməkdən ibarət
deyil. Bunu hər bir axmaq bacarardı. Həqiqətən vacib olanı itkilərdən fayda hasil
etməyi bacarmaqdır. Bu, ağıl tələb edir; ağıllı adam və axmaq arasında fərq də elə
bundan ibarətdir”.
Bolito bu sözləri dəmiryol qəzasında ayağını itirəndən sonra demişdi. Amma
mən bir nəfər tanıyıram ki, o, hər iki ayağını itirib və bu itkini bəs deyincə
kompensasiya edə bilib. Onun adı Ben Fortsondur. Mən onunla Corciya ştatının
Atlanta şəhərində liftdə tanış olmuşam.
Mən liftə qədəm qoyanda diqqətimi hər iki ayağı olmayan şən-şən
gülümsəyən adam cəlb etdi. O, kreslo-arabacıqda liftin küncündə oturmuşdu. Lift
onun mərtəbəsində dayananda o, nəzakətlə xahiş etdi ki, liftdən diyirlənib
çıxmasına yol vermək üçün liftin o biri küncünə çəkilim. “Sizi narahat etdiyimə
görə, – dedi o, – mən elə pərişanam ki” və bunu deyəndə onun sifətini qəlb
qızdıran nurlu təbəssüm işıqlandırdı.
downloaded from KitabYurdu.org