Az ərbaycan Milli Elmlər Akademiyası İnformasiya texnologiyalari institutu

21 

 

arxitektur s

əviyyələrə  bölünməsi və  onun  İnternet  şəbəkə 

protokollarına uyğunluğu şəkil 3-də göstərilmişdir [34].  

 

Şəkil.3 Qrid sistemin və internet şəbəkəsi protokollarının 

arxitektur s

əviyyələrinin uyğunluğu 

 

Yuxarı  səviyyənin hər  bir  protokolu  aşağıda  yerləşən 

ist

ənilən  səviyyələrin komponentlərinin  imkanlarından  istifadə 

ed

ə  bilərlər. Bütövlükdə  bu arxitektura Qrid texnologiyasının 

əsas komponentləri  (protokollar, xidmətlər, tətbiqi interfeyslər 

v

ə  PT  işlənilməsi vasitələri) üçün tələbatlar irəli sürür, bu 

zaman o s

ərt  spesifikasiyalar  yığımını  əks etdirmir və  onların 

q

əbul edilən konsepsiya çərçivəsində inkişaf imkanını saxlayır. 

Baza s

əviyyəsi (Fabric Layer)-bilavasitə  resurslarla 

işləyən xidmətləri təşkil  edir. Resurs Qrid sisteminin əsas 

anlayışlarından biridir. Baza səviyyəsinin resursları tamamilə 

müxt

əlif ola bilərlər, lakin, qeyd olunduğu kimi bir neçə əsas 

tipl

əri göstərmək olar (şəkil. 4):  

• hesablama resursları; 

• verilənlərin saxlanması resursları (yaddaş resursları); 

• 

məlumat resursları, kataloqlar; 

• şəbəkə resursları. 

 

---

22 

 

 

Şəkil.4. Baza səviyyəsinin  resursları 

 

Hesablama resursları - Qrid-sistem istifadəçisinə  məsələnin 

h

əlli üçün virtual kompüter  təqdim edir. Hesablama resursları 

h

əm klasterlər, həm də  ayrı-ayrı  işçi  stansiyalar  da  ola  bilər. 

A

rxitekturanın  rəngarəngliyi fonunda istənilən hesablama 

sistemin

ə  Qrid-sistemin potensial hesablama resursu kimi 

baxıla  bilər. Bunun üçün zəruri  şərt resursla standart xarici 

interfeysi  reallaşdıran  və  resursu Qrid-sistem üçün əlçatan 

etm

əyə imkan verən və aralıq səviyyə olan proqram təminatının 

olmasıdır.  Hesablama  resursunun  əsas  xarakteristikası 

m

əhsuldarlıqdır. 

Yaddaş  resursları  -  istifadəçilərin verilənlərinin  saxlanması 

üçün imkanlar 

yaradır. Yaddaş resurslarına giriş üçün həmçinin 

unifikasiyalaşdırılmış  idarəetmə  interfeysini və  verilənlərin 

ötürülm

əsini  reallaşdıran  aralıq  səviyyə  proqram təminatından 

da istifad

ə olunur. Hesablama resurslarında olduğu kimi yaddaş 

resursunun fiziki arxitekturu, ist

ər  işçi  stansiyada  sərt disk 

olsun, ist

ərsə də yüz terabaytlıq verilənlərin saxlanma sistemi, 

bu, Qrid-

sistemi  üçün  prinsipial  deyildir.  Yaddaş  resursunun 

əsas xarakteristikası onun həcmidir. 

M

əlumat  resursları  və  kataloqları  -  yaddaş  resurslarının 

xüsusi növl

əridir. Qrid-sistemin digər  resursları  haqqında 

metaveril

ənlərin və  informasiyanın  saxlanması  və  təqdim 

edilm

əsinə xidmət edir. Məlumat resursları  Qrid-sistemin cari 

v

əziyyəti  haqqında  iri  informasiya  həcmini  strukturlaşmış 

şəkildə  saxlamağa  və  axtarış  məsələsini effektiv yerinə 

yetirm

əyə imkan verir. 

---

23 

 

Şəbəkə resursu - Qrid-sistemin paylanmış resursları arasında 

bağlayıcı  manqa  rolunu  oynayır.  Şəbəkə  resursunun  əsas 

xarakteristikası  verilənlərin ötürülməsi sürətidir.  Baxılan 

texnologiya 

əsasında  coğrafi  cəhətdən  paylanmış  sistemlər 

minl

ərlə  müxtəlif tip resursları,  onların  coğrafi  vəziyyətindən 

asılı olmayaraq birləşdirməyə qadirdirlər.    

Rabit

ə səviyyəsi (Connectivity Layer) - kommunikasiya və 

autentifikasiya    protokollarını  müəyyən edir. Kommunikasiya 

protokolları  baza  səviyyəsinin komponentləri  arasında 

veril

ənlər mübadiləsini təmin edir. Autentifikasiya protokolları 

kommunikasiya  protokollarına  əsaslanaraq istifadəçilərin və 

resursların  identifikasiyası  üçün    kriptoqrafik  mexanizmlər 

t

əqdim edir. 

Rabit

ə səviyyəsi protokolları məlumatların etibarlı nəqliyyatı 

marşrutlaşdırılmasını,  həmçinin  şəbəkə  obyektlərinə  adların 

verilm

əsini  təmin etməlidir. Mövcud alternativlərin  olmasına 

baxmayaraq, indi Qrid-sisteml

ərdə rabitə səviyyəsinin protokol-

ları  yalnız  TCP/IP  protokollarının  steklərindən, xüsusi halda: 

şəbəkə səviyyəsində IP və ICMP, nəqliyyat səviyyəsində TCP, 

UDP, t

ətbiqi səviyyədə  HTTP, FTP, DNS, RSVP 

protokollarından  istifadə  etmək nəzərdə  tutulur.  Şəbəkə 

texnologiyalarının  sürətli  inkişafını  nəzərə  alaraq, gələcəkdə 

rabit

ə  səviyyəsinin digər protokollardan da  asılı  olması 

mümkün hesab edil

ə bilər. 

Qrid  sistemd

ə  məlumatların  etibarlı  ötürülməsini  təmin 

etm

ək üçün kommunikasiyaların təhlükəsizliyini nəzərdə tutan 

h

əllər (müdafiə  səviyyəsi üzərində  nəzarətin  mümkünlüyü, 

hüquqların  həvalə  edilməsinin

 

m

əhdudlaşdırılması,  etibarlı 

n

əqliyyat protokollarının dəstəklənməsi) istifadə olunmalıdır. 

Resurs s

əviyyəsi (Resource Layer) - Qrid arxitekturasının 

rabit

ə səviyyəsi kommunikasiya və autentifikasiya protokolları 

üz

ərində  qurulur. Resurs səviyyəsi  aşağıdakı  funksiyaların 

yerin

ə yetirilməsini təmin edən protokolları reallaşdırır: 

• 

resursun istifadəsinin təhlükəsizlik siyasətinin razılaşdırıl- 

ması; 

---