Az ərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzi
Yüklə 0,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Əlavə 5. AZƏRBAYCANDA PALLİATİV YARDIMIN ƏSAS KONSEPSİYASI
Palliativ qulluq üzr ə təhsilə digər maneə - bu mövzunun kurrikuluma inteqrasiya olunması prosesinin mür əkkəb olduğunu düşünməkdir. Palliativ qulluq üzrə təlimin təkmilləşdirmə zamanı keçilm əsi təklifi alqışlanmadı. Az ərbaycanda palliativ qulluq sahəsində həkimlərin və tibb işçilərinin rəsmi akreditə olunması və ya tanınması prosesi mövcud deyil. Bu sahədə təhsil üçün heç bir tanınmış diplom, ixtisas, ixtisas kursları və ya razılaşdırılmış kurrikulum yoxdur. Palliativ qulluq sahəsində işləyənlər əsasən QHT- l ərdir, onların da heç bir rəsmi təlimi yoxdur. D ərmanların istifadəsinin mümkünlüyü Azərbaycan Narkotik Dərmanlar Siyahısı üzrə 1961-ci il Vahid Konvensiyasını imzalayıb. Bu o deməkdir ki, hökumət Beynəlxalq Narkotik Nəzarət Şurası (BNNŞ) ilə razılaşmaya imza atıb – bu şuranın əsas məqsədi üzv dövlətlərin narkotik (və psixotrop) kimi təsnif olunan dərmanların yalnız tibbi və elmi məqsədlə, 1961, 1972 və 1988-ci il beynəlxalq dərman nəzarəti müqavilələrinə (beynəlxalq hüquq) uyğun olaraq istifadəsinə əməl etməsini təmin etməkdir .
məlumatın təmin olunmasını, növbəti ildə istifadənin həcmini müəyyən etməyi və eyni məlumatı könüllü olara q psixotrop dərmanlar üçün də verməyi tələb edir. Azərbaycan hər il ölkə üzrə narkotik vasitələri həm tənzimləyən, həm də təchiz edən dövlət şöbələrindən istifadə olunmuş dərmanlar barədə məlumatı toplamaq və gələcək istifadənin həcmini müəyyən etməklə bu məlumatı BNNŞ-yə verir. Növbəti ilə aid rəqəmlər keçən ilki istifadənin nəticələrinə əsasən müəyyən edilir. Resursların az olduğu mühitdə narkotik vasitələrin xroniki olaraq az istifadəsini göstərən kifayət qədər məlumat var. Eyni zamanda hökumət narkotik vasitələrin qanuni tibbi və tədqiqat məqsədi ilə istifadə olunması öhdəliyini yerinə yetirmək məqsədilə, dərmanların qeyri-qanuni istifadəsindən yaxa qurtarmaq üçün narkotik vasitələrin istifadəsini məhdudlaşdırır . 11
Bu kateqoriyadan olan d ərmanlar arasında narkotik vasitələr hərtərəfli palliativ qulluqda ağrının müalic
əsində əsas və aparıcı rol oynayır, ancaq bunlar çox zaman əldə olunması ən çətin olan d ərmanlardır. Bu dərmanların istifadəsi üçün daha məhdudlaşdırıcı və bürokratik prosedurlar tətbiq edilir. 12
2008-ci ild ə aparılmış tədqiqatdan aşağıdakılar müəyyən edilmişdir. Qeyd edilməlidir ki, 8 il sonra aparılmış hazırki tədqiqat nəticəsində ciddi dəyişikliklər və vəziyyətin yaxşılaşması qeyd edilməyib.
► İynə morfinin istifadəsi xərçəng xəstələri üçün xəstəxanalarda məhdud sayda mümkündür, ancaq praktikada onun yazılması yuxarıda göstərildiyi kimi əlavə məsuliyyət tələb edir. Tramadol tabletl ərinin istifadəsi bu xəstəxanalarda həmçinin mümkündür. ►
Fentanil trans-dermal
aplikatorlarından istifadə bəzi xəstəxanalarda mümkündür, ancaq onkoloq t ərəfindən yazılmalıdır. ►
əri evdə istifadə məqsədi ilə xəstələrə verilə bilməz. ►
Tramadol tabletl əri evdə istifadə üçün xəstələrə verilə bilər. ►
►
Asetaminofen (Tilenol) v ə aspirinin bütün xəstəxanalarda və ambulator olaraq reseptsiz istifad
əsi mümkündür. 34
►
Metadon Az ərbaycanda ağrıkəsici dərman kimi istifadə edilmir və yalnız Narkoloji Dispanserd ə narkotik asılılıqdan müalicə üçün əvəzləyici terapiya vasitəsi kimi istifadə edilir. ►
Karbamazepin, qabapentin v ə trisiklik antidepressant amitriptilin ağrıkəsici kimi yalnız neyropatik ağrı üçün istifadə edilirlər. ►
Benzodiazepin, alprazolam v ə diazepamın xəstəxanalarda həb formasında istifadəsi mümkündür; klinikalarda v ə ya hökumət qurumları nümayəndələri ilə sorğularda bunların ambulator şəkildə istifadəsinin mümkün olub-olmaması barədə söyləmədilər. Diazepam və lorazepamın iynə formasında istiafadəsi mümkündür. İki pərakəndə satış kommersiya aptekind ə əczaçılar bildirdilər ki, onlar dövri olaraq benzodiazepin preparatlarını verirlər ki, bu da ambulator x əstələrə iki həftə müddəti üçün yazıla bilər. Azərbaycanda narkotik vasitələri yalnız həkimlər təyin edə bilər. Nəzəriyyəyə görə bütün həkimlər narkotik va sitələri təyin edə bilər. Praktikada həkim qeyri-narkotik vasitələrdən fərqli olaraq, xüsusi resept formasından istiafadə etməlidir. Xəstəxanada istifadə üçün narkotik vasitələri reseptlərinə müəssisənin baş həkiminin imzası ilə əlavə səlahiyyət verən sənəd alınması tələb olunur. Sorğu aparılan həkimlər göstərdilər ki, narkotikin stasionar istifadəsi üçün xüsusi resept formasının əldə edilməsi yalnız AİDS-lə mübarizə Mərkəzi və Onkoloji Mərkəzdə mümkündür, məhdud sayda xərçəng xəstələri üçün xəstəxanalardan təmin olunur.
Palliativ yardımın təminatı palliativ təbabətdə qəbul edilmiş müasir prinsip və standartlara uyğun olaraq tibbi personal t ərəfindən vəzifə və öhdəliklərin yerinə yetirilməsini nəzərdə tutur. Bu m əqsədlə, xəstələrin və onların ailələrinin maraqlarının aydın şəkildə nəzərdən keçirilməsi bütövlükd ə xəstənin həyat (yaşam) keyfiyyətinə və müalicə prosesinə müsbət təsir göstərəcək. Çoxsa ylı araşdırmalara əsasən, xəstənin və onun ailə üzvlərinin palativ yardım üzrə əsas hüquq və ehtiyacları aşağıdakılardan ibarətdir: ►
Fərdi ehtiyaclar və ailənin tələblərinə əsaslanan xüsusi plan üzrə uyğun yardım alınması; ►
Xəstəyə və onun ailəsinə mütəxəssis tərəfindən əlaqələndirilən tibbi yardımın göstərilməsi və ailəyə yardım göstərən digər professionallarla (social işçi, psixoloq, hüquqşünas və s.) əlaqənin olması; ►
Lazımi yardımın evdə qəbulu, ancaq eyni zamanda xəstəxanada müalicə olunmaq imkanının olma
sı, eləcə də məsləhət və palliativ yardım xidməti üzrə işləyən mütəxəssis komandalarının qəbulu, həmçinin bu komandaların göstərdiyi xidmətlər barədə məlumatın alınması; ►
xəstənin əsas məqsəd olması şərti ilə lazımi yardımın qəbul edilməsi; ►
Tibbi və psixo-sosial yardım daxil olmaqla müntəzəm dəstək və müşayiətin təmin olunması; ►
Digər ailə üzvlərinin ehtiyaclarını nəzərə almaqla lazımi yardımı almaq imkanına malik olmaq - xəstəliyin gedişi dövründə, xəstənin ölümündən əvvəlki, eləcə də sonrakı dövrdə ailəyə dəstək daxil olmaqla; ►
►
Sosial dəstəyin (sosial işçinin fəaliyyəti daxil olmaqla) qəbul olunması.
35 Yüklə 0,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|