Az ərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzi

İİV/QİÇS 

 

Az

ərbaycan İİV-ə yoluxma səviyyəsi aşağı olan ölkələr sırasına daxildir və İİV-ə yoluxma halları 

əsasən yüksək riskli əhali qrupuna aid olan inyeksion narkotik istifadəçiləri arasında baş verir. ÜST 

v

ə UNAİDS-in 2016-cı ilin məlumatına əsasən İİV-lə mübarizədə qalibiyyət yalnız yeni yoluxma 

hallarının  qarşısının  alınması  və  antiretrovirus müalicəsinə  əlçatanlığın  genişləndirilməsi yolu ilə 

mümkündür. 

 

2016-

cı il ərzində Azərbaycanda yeni İİV-ə yoluxma faktı 556 nəfərdə təsdiqlənmişdir. Onlardan 

97,3% Az

ərbaycan vətəndaşı,  2,7%  isə  əcnəbidir.  Qeydiyyata  alınmış  541  Azərbaycan 

v

ətəndaşından 64,0% kişi, 36,0% qadındır. Ümumilikdə 2016-cı ilin sonunadək Respublika QİÇS-

l

ə Mübarizə Mərkəzində 5376 nəfər  İİV-lə  yaşayan insan  rəsmi qeydiyyatdadır. Onlardan 72,3% 

kişi, 27,7% qadındır. QİÇS mərhələsində olanlar 1312 nəfər təşkil edir.  

 

Respublika  QİÇS-lə  mübarizə  mərkəzi tərəfindən qeydiyyata götürülən vətəndaşların  48,7%-də 

İİV-ə  yoluxma inyeksion narkotik istifadəsi nəticəsində, 40,4%-da heteroseksual, 1,9%-da isə 

homoseksual kontakt n

əticəsində, 1,8%-da  anadan  uşağa  keçməklə, 7,3%-də  yoluxma yolu 

mü

əyyən edilməmişdir. 

 

  

S

əhiyyə  Nazirliyi tərəfindən  İİV-lə  yaşayan  insanlara  profilaktika, müalicə, qulluq və  dəstəyin 

göst

ərilməsinin təmin edilməsi  işi  əvvəlki illərdə  olduğu  kimi  Respublika  QİÇS-lə  Mübarizə 

M

ərkəzində davam etdirilir.   

 

C

ədvəl.   Azərbaycanda QİÇS-lə mübarizə Mərkəzində qeydiyyatda olan və ölən      

 

 

 

İİV xəstələrinin sayı (1987-2016) (nəfər) 

1 

İİV-ə görə qeydiyyatda olanların sayı 

5376 

2 

İİV/QİÇS səbəbindən ölənlərin sayı 

788 

 

 

 

 

 

Cədvəl.   İnsanın  immunçatışmazlığı virusunun (İİV) törətdiyi xəstəliklə xəstələnlərin sayı   

 

 

 

(nəfər)       

  

2000 

2010 

2015 

İnsanın immunçatışmazlığı  virusunun  (İİV) törətdiyi 

xəstəliklə  ilk dəfə qeydə alınmış xəstələrin sayı - cəmi 

63 

459 

704 

Qazanılmış  immunçatışmazlıq sindromu (QİÇS) ilə  

4 

250 

187 

- 

onlardan18 yaşa qədər uşaqlar 

- 

1 

1 

Müalicə -profilaktika müəssisələrində qeydiyyatda olan 

insanın immunçatışmazlığı  virusunun ( İİV) törətdiyi 

xəstəliklə xəstələrin sayı -cəmi 

... 

2621 

5439 

- 

onlardan qazanılmış  immunçatışmazlıq sindromu 

(QİÇS) ilə  

... 

691 

1682 

32 

---

Cədvəl. Ayrı-ayrı lokalizasiyalar üzrə əhalinin aktiv vərəmlə xəstələnməsi 

  

2000 

2010 

2015 

İlk dəfə qoyulmuş diaqnozla qeydə alınmış 

xəstələrin sayı - cəmi (nəfər) 

5 113 

4 801 

3 989 

onlardan: 

  

  

  

•

 

ağciyər vərəmi 

4 868 

3836 

3107 

•

 

sümük və oynaqların vərəmi 

 60 

118 

133 

•

 

sidik-

cinsiyyət yollarının vərəmi 

 9 

35 

41 

•

 

vərəmli plevrit 

… 

… 

 460 

•

 

döş qəfəsidaxili limfa düyünlərinin vərəmi 

… 

… 

 77 

•

 

qırtlaq, traxeya və bronxların vərəmi 

… 

… 

 20 

Müalicə-profilaktika müəssisələrində  

qeydiyyat

da olan xəstələrin sayı - cəmi (nəfər) 

14 274 

12 469 

9 695 

 

 

C

ədvəl. Vərəm səbəbindən ölüm (say), ÜST/WHO, 2015. 

Vərəm yükü, 2015 

Say (min) 

100.000 nəfərə 

Ölü

m (İİV+Vərəm istisna olmaqla) 

0.038 (0.035-0.042) 

12 469 

Ölüm (yalnız İİV+Vərəm) 

0.02 (<0.01-0.055) 

0.21 (0.03-0.56) 

 

 

Əlavə 4.  PALLİATİV QAYĞI SİSTEMİNİN İNKİŞAF ETDİRİLMƏSİNİN  

 

 

 

ƏSAS İSTİQAMƏTLƏRİ 

 

T

əlim və tədris, palliativ qayğı üzrə davamlı tibbi təhsil  

 

Hazırda  palliativ  qulluq  üzrə  ali və  orta ixtisas tibb təhsili, və  ya icma əsaslı  xidmət üçün 

sisteml

əşdirilmiş  təhsil və  milli  yanaşma  yoxdur.  Həkim, orta tibb və  digər səhiyyə  işçilərinin 

t

əhsili bir dövlət qurumu tərəfindən  planlaşdırılır,  universitet fakültələri tərəfindən kurrikulum 

yaradılır  və  lazım  olduqda  dəyişdirilir.  Palliativ  qayğı  məsələləri  geniş  mənada tədris 

proqramlarında əhatə edilmir.   

 

ATU-da m

əhdud sayda dərs  saatları  istisna  olmaqla,  səhiyyə/tibb  işçilərinin professional 

t

əlimlərində  palliativ qulluq üzrə  ayrıca  modul  və  ya tədris  materialı  yoxdur.  Qiymətləndirmə 

prosesi zamanı qeyd olunmuşdur ki, tibbi təhsil alan tələbələr ağrının idarə edilməsi üzrə heç bir 

r

əsmi didaktik təcrübə  keçmirlər, baxmayaraq ki, onlar təhsilin ilk iki ilində  farmokologiya 

d

ərslərində  narkotik  ağrıkəsicilərin  farmakokinetikası    haqqında  kifayət qədər məlumat verilir. 

Ağrının idarəolunması üzrə alınan təlimin həcmi praktika zamanı tələbələrin gördükləri xəstələrin 

v

əziyyəti və ehtiyaclarından asılı olur. 

 

S

əhiyyə işçilərinin təliminə rəsmi olaraq palliativ qulluğun daxil edilməsi təklifinə cavab bu oldu ki, 

əlavə  palliativ  qulluq  modulunun  hazırlanması  çox  çətin  olardı,  ancaq  mövcud  bakalavr 

kurrikulumuna palliativ qulluq elementl

ərinin daxil edilməsi məqsədəuyğun olardı.  

33 

---