Az ərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzi
Yüklə 0,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Palliativ
Latın Amerikası ölkələrinin 30%-də palliativ qayğı ilə bağlı diplomadan sonrakı təhsil proqramları f əaliyyət göstərir. Bu sahədə peşəkar təlim proqramları həmçinin Uqanda və Keniyada da mövcuddur. Bununla yanaşı, Hindistan və Banqladeşdə də Palliativ Təbabət üzrə diplomdan sonrakı təlim-tədris proqramları təsis edilmiş və Milli Tibbi Şura tərəfindən tanınmışdır. "Reanimasiya Etm ə" statusu və onun sənədləşdirilməsi
Yüks ək gəlirli ölkələrdə "Reanimasiya Etmə" və ya "Do Not Resuscitate" (DNR) ilə bağlı sənədlər x əstəxanalarda geniş istifadə edilir. Tayvanda 2000-ci ildə qəbul edilmiş "Təbii Ölüm Aktı"na əsasən yaşı 20-dən yuxarı olan terminal xəstəlikdən əziyyət çəkən xəstələr tibbi qayğı və müalic
ənin dayandırılması və ya davam etdirilməsinə dair sərbəst qərar qəbuletmə imkanı əldə edib. Lakin,
əksər aşağı gəlirli ölkələrdə, o cümlədən, Azərbaycanda, xəstənin "reanimasiya etmə" istəyi il ə bağlı sənədlərin qanuni statusu yoxdur və tibb fəaliyyətində istifadə edilmir. Evtanaziya v ə həkimin köməyi ilə ölüm
Könüllü aktiv evtanaziya yüks ək gəlirli ölkələrin bəzilərində ya qanuniləşdirilib, ya da ən azı cinay
ət əməlləri sırasında çıxarılıb. Məsələn, Hollandiya, Belçika və Lyuksemburqda (müvafiq şərtlər əsasında) könüllü aktiv evtanaziya qanuniləşdirilib. Kolumbiyada da könüllü aktiv evtanaziya qanunidir. H əkim köməyi ilə ölüm İsveçrədə hələ 1941-ci ildən qanuni sayılır. Oxşar qanunvericilik ABŞ-ın Oreqon və Vaşinqton ştatlarında da qəbul edilib. 2015-ci ilin Fevral ayında Kanadanın Ali Məhkəməsi tərəfindən Cinayət Məcəlləsində intihara yardımın qadağan edilməsi ilə bağlı maddənin qeyri-qanuni olduğunu bildirmişdir. Məhkəmənin qərarında həkimin köməyi ilə intihar aşağıdakı hallarda mümkündür: əqli və psixi cəhətdən sağlam olan və terminal xəstəlik s əbəbindən dözülməz əzablara düçar olmuş xəstələr tərəfindən könüllü şəkildə intihara kömək ist ənildikdə. Həkimin köməyi ilə intihar həmçinin Almaniyada qanuni sayılır. Yaponiyada h əkim nəzarəti altında könüllü evtanaziya məhkəmə tərəfindən hələ 1962-ci ildə qəbul edilib. Lakin Yaponiyada intihar, ölüm prosesi v ə ölüm məsələləri çox mürəkkəb olduğundan və müzakir əsinə sosial tabu olduğundan, həkimin köməyi ilə könüllü evtanaziya halları çox nadirdir. Bununla yanaşı, Kolumbiya istisna olmaqla, bütün digər aşağı və orta gəlirli ölkələrdə könüllü aktiv evtanaziya v ə ya həkim köməyi ilə ölüm qeyri-qanunidir.
Əksər ölkələrdə, xüsusilə də, aşağı gəlirli ölkələrdə dövlət büdcəsindən maliyyələşmənin olmaması v ə ya az olması palliativ xidmətlərin inkişafına əsas maneə kimi dəyərləndirilir. Böyük Britaniyanın beynəlxalq inkişaf agentliyi, Qlobal Fond və bir sıra digər təşkilatlar dünya ölkələrində
yardım xidmətlərinin inkişafına maliyyə dəstəyi verir. Qlobal Fond məsələn vərəm və İİV proqramları çərçivəsində palliativ qayğı xidmətlərinin inkişafında maraqlıdır. Böyük Britaniyanın d əstəyi sayəsində palliativ xidmətlər Moldova, Rumıniya və Serbiyada inkişaf etdirilməkdədir. Yüks ək gəlirli ölkələrdə palliativ və hospis xidmətlərinin maliyyələşməsi fərqlənir. Məsələn, ►
ə palliativ qayğı xidmətlərinin fəaliyyəti üçün tələb olunan maliyyət v əsaitinin 50%-i xeyriyyə təşkilatları və ianələr hesabına formalaşır. Bununla yanaşı qeyd edilm əlidir ki, Kanadada ailələr palliativ qayğıya görə tələb olunan xərclərin 25%-ni özləri qarşılamalı olur. ►
İngiltərədə xeyriyyə hospislərinin fəaliyyəti üçün tələb olunan maliyyə vəsaitinin 30%-i dövlət büdc
əsindən və ya Milli Səhiyyə Xidməti tərəfindən qarşılanır. 40
►
Sinqapurda palliativ qayğı xidmətləri ilkin olaraq qeyri-hökumət təşkilatları tərəfindən xeyriyy
ə fondları hesabına yaradılmışdır. 1996-cı ildən etibarən evdə palliativ qayğı xidmətləri dövl
ət büdcəsindən maliyyələşməyə başlamışdır. ►
Tayvanda is ə hospis xərcləri Milli Tibbi Sığorta planına daxildir və gündəlik sabit məbləğ əsasında ödənişlər edir.
41
ƏDƏBİYYAT 1.
Az ərbaycan Respublikasının ərazisində dövriyyəsi qadağan edilmiş, məhdudlaşdırılmış və n əzarət edilən narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin, habelə Azərbaycan Respublikasının ərazisində idxalına, ixracına, tranzit nəql edilməsinə və istehsalına lisenziya (xüsusi razılıq) t ələb olunan prekursorların siyahılarının təsdiq edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu [Elektron resurs]: Az ərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev, Bakı şəhəri, 28 iyun 2005-ci il, № 960-IIQ saylı // Azərbaycan Respublikası Daxili İşlər Nazirliyi. – http://www.mia.gov.az/index.php?/az/content/211/ (7.02.2017) 2.
ərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan rəqəmlərdə 2017 [Elektron resurs]. – http://www.stat.gov.az/menu/6/statistical_yearbooks/ (7.02.2017) 3.
Respublikasinin Qanunu [Elektron resurs]: Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev, Bakı şəhəri, 11 may 2010-cu il, № 1001-IIIQ // Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi. –
http://sehiyye.gov.az/insann_immuncatsmazlq_haqqinda.html (7.02.2017)
4.
Əliyev C. Həmin qorxulu söz: azərbaycanlıların xərçəngə münasibəti // Azerbaijan International. – 1995. 5.
alınması haqqında Azərbaycan Respublikasinin Qanunu [Elektron resurs]: Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyev, Bakı şəhəri, 16 aprel, 1996-cı il // Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi. - http://sehiyye.gov.az/insann_immuncatsmazlq_haqqinda.html (7.02.2017)
6. Abrams RD. Social casework with cancer patients // Soc Casework. – 1951.
– Vol. 52. – P. 425. 7.
Hundred Patients Attending Boston Clinics // N Engl J Med. – 1945. – Vol. 232. – P. 719 - 24. 8.
Aıtken-Swan J, Paterson R.The cancer patient: delay in seeking advice // J Br Med. - Marth, 1955. – Vol.1(4914). – P. 623-27. 9.
Association for Hospice and Palliative Care. – 2014. – P. 12. – Available at: http://cuidadospaliativos.org/uploads/2013/12/Atlas%20of%20Palliative%20Care%20in%20Lat in%20America.pdf (7.02.2017) 10.
medicine . – Hodder Arnold. – London, 2006. – P. 3 - 11. 11.
Chung Y. Palliative care in Korea: a nursing point of view // Progress in Palliative Care. – 1999. – Vol. 8. – P. 12 – 16. 12.
Clark D
, Wright M, The International Observatory on End of Life Care: A Global View of Palliative Care Development [Electronic resource] //
Journal of Pain and Symptom Management. – May, 2007. – Vol. 33 (5). – P. 542 - 46. – Available at: http://www.jpsmjournal.com/article/S0885-3924(07)00113-3/pdf (7.02.2017) 13.
objectives [Electronic resource] / Association for Palliative Medicine of Great Britain and Ireland. – December, 2012. – P. 38. Available at: http://www.ncpc.org.uk/sites/default/files/CommissioningGuidanceforSpecialistPalliativeCare.p df (7.02.2017) 14.
EAPC Atlas of Palliative Care in Europe 2013 [Electronic resource]. – Full edition. – European Association for Palliative Care. – 2013. – P. 409. – Available at: http://www.pavi.dk/Files/EAPC%20Atlas%20of%20Pallaitive%20Care%20in%20Europe%202 013%20webudgave.pdf (7.02.2017) 15.
resource]. – Available at: http://www.eapcnet.eu/Themes/Policy/EuropeanInstitutions/CouncilofEurope/COE_Recommen d.aspx (7.02.2017) 42
16.
Gerald N. Grob.The deadly truth. A history of disease in America. – Harvard University Press. – Cambridge, 2003. – P. 606. 17.
Global atlas of palliative care at the end of life [Electronic resource] / Worldwide Palliative Care Alliance. – January, 2014. – P. 102. – Available at: http://www.who.int/nmh/Global_Atlas_of_Palliative_Care.pdf (7.02.2017) 18.
Harding R, Stewart K, Marconi K, et al. Current HIV/AIDS end-of-life care in sub-Saharan Africa: a survey of models, services, challenges and priorities / BMC Public Health. – 2003. – Vol. 3. – P. 33. 19.
Available at: http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0010/103204/E88388.pdf
(7.02.2017) 20.
Holley J, Akhundov O, Nolte E. Health Care Systems in Transition: Azerbaijan [Electronic resource] / The European Observatory on Health Systems and Policies. – 2004. – Vol. 6(8). – P. 74. – Available at:
http://www.hpi.sk/cdata/Documents/HIT/Azerbaijan_2004.pdf (7.02.2017) 21.
Hunt RW, Fazekas BS, Luke CG, et al. The coverage of cancer patients by designated palliative services: a population-based study, South Australia, 1999 // Palliat Med. - July, 2002. – Vol. 16 (5) . – P. 403. 22.
Available at: http://www.painpolicy.wisc.edu (7.02.2017) 23.
Knapp C, Woodworth L, Wright M, et al. Pediatric palliative care provision around the world: a systematic review // Pediatr Blood Cancer. – September, 2011. Vol. 57(3). – P.361- 68. 24.
Kumar S. Models of delivering palliative and end-of-life care in India Z // Curr Opin Support Palliat Care. – 2013. – Vol. 7. – P. 216 - 222. 25.
Lynch T, Connor S, Clark D. Mapping levels of palliative care development: a global update // J Pain Symptom Manage. – June, 2013. – Vol.45(6). – P. 1094-1106. 26.
Merkadent S. Why are our patients still suffering pain? [Electronic resource] / Nat Clin Pract Oncol. – 2007. – Vol. 4(3). – P. 138-139. Available at: http://www.nature.com/nrclinonc/journal/v4/n3/full/ncponc0745.html (7.02.2017) 27.
Morris K. Cancer? In Africa? // Lancet Oncology. – January, 2003. – Vol. 4(1). – P. 5. 28.
Romania // Lancet. – June, 2006. – Vol. 367. – P. 2110 - 17. 29.
Mount B. The Royal Victoria Hospital Palliative Care Service: a Canadian experience. – Hospice care on the international scene. – New York, 1997. 30.
National Council for Palliative Care. The distinctive characteristics of cancer / The National Council for Palliative Care. – London, 2006. 31.
Sepulveda C, Habiyambere V, Amandua J, et al. Quality care at the end of life in Africa // BMJ. – July, 2003. – Vol. 327. – P. 209 - 213. 32.
Seya MJ, Gelders SF, Achara OU, et al. A first comparison between the consumption of and the need for opioid analgesics at country, regional, and global levels // J Pain Palliat Care Pharmacother. – 2011. – Vol. 25(1). – P. 6 - 18. 33.
http://www.palliativecareguidelines.scot.nhs.uk/ (7.02.2017) 34.
comprehensive care throughout the life course[Electronic resource]. – 24 may, 2014. – P. 5. Available at: http://apps.who.int/gb/ebwha/pdf_files/WHA67/A67_R19-en.pdf (7.02.2017) 35.
Palliative Care Australia. – May, 2015. – P. 40. Available at: http://palliativecare.org.au/wp- content/uploads/2015/07/Standards-for-providing-quality-palliative-care-for-all-Australians.pdf
(7.02.2017) 36.
Stjernsward J, Clark D. Palliative medicine – a global perspective. In Oxford textbook of palliative. – 3 rd edition. – Oxford University Press. – 2003. P. 1199-224. 37.
The Quality of Death: Ranking end-of-life care across the world [Electronic resource] / Economist Intelligence Unit. – 2010. – P. 36. – Available at: www.eiu.com/sponsor/lienfoundation/qualityofdeath (7.02.2017) 43
38.
The Report of the International Narcotics Control Board for 2016 [Electronic resource]. –United Nations. – New York, 2017. – P. 122. – Available at: https://www.incb.org/documents/Publications/AnnualReports/AR2016/English/AR2016_E_ebo ok.pdf (7.02.2017) 39.
UNAİDS Country factsheets. Azerbaijan 2016 [Electronic resource]. – Available at: http://www.unaids.org/en/regionscountries/countries/azerbaijan/ (7.02.2017) 40.
http://www.unicef.org/infobycountry/azerbaijan_statistics.htm (7.02.2017) 41.
Projections of mortality and causes of death, 2015 and 2030 [Electronic resource]. – Available at: http://www.who.int/healthinfo/global_burden_disease/projections/en/ (7.02.2017) 42.
World Health Organization. WHO Definition of Palliative Care [Electronic resource]. – Available at: http://www.who.int/cancer/palliative/definition/en/ (7.02.2017) 43.
World Health Organization. WHO Statistical Information System [Electronic resource]. – Available at: http://www.who.int/whosis/en/ (7.02.2017) 44.
Wright M, Clark D. Hospice and palliative care development in Africa. A review of developments and challenges. – Oxford University Press. - Oxford, 2006.
Document Outline
Yüklə 0,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|