Az ərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzi
Sizc ə sadalananlardan hansı daha yaxşı xidmət göstərə bilər?
Yüklə 0,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Palliativ qayğının əsas məqsədi nə olmalıdır Say Faiz
ə sadalananlardan hansı daha yaxşı xidmət göstərə bilər? Say Faiz H ər bir şəhərin ən böyük xəstəxanasındakı şöbə 67 41%
Böyükl ər üçün poliklinikaların nəzdində gündəlik palliativ yardım kabinetləri 32 20%
Evd ə həmin xəstələrə qayğı və tibbi yardım göstərəcək xüsusi komandalar 46 28%
Günd əlik tibbi qayğı göstərən xüsusi kiçik tibbi müəssisələr 17 10%
Ümumi praktika t ibb işçiləri və dar ixtisas sahibl əri arasında sorğunun nəticələri Ümumi
əhali ilə müqayisədə tibb işçilərinə verilən suallar daha analitik və dərin biliklər tələb edib. Burada palliativ qayğının xüsusiyyətləri, məqsəd və vəzifələri ilə yanaşı, palliativ yardıma ehtiyac duyan x əstələrin əziyyət çəkdiyi xəstəliklər, narkotik ağrıkəsicilərin təyin edilməsi və s. mühüm əhəmiyyət kəsb edən suallara da cavablar alınmışdır. Ümumi praktika h əkimləri və tibb bacıları ilə aparılan araşdırma və müzakirələr palliativ qayğıya ehtiyacı olan xəstələrin ehtiyacları, üzləşdikləri çətinliklər və problemlər barədə m əlumatları əldə etməyə imkan verib. Bununla yanaşı, palliativ yardımla bağlı müvafiq müt əxəssislərə müraciət edən xəstələrə qayğı göstərən ixtisaslaşmış tibb işçiləri arasında aparılmış sorğu və fokus qrup müzakirələrinin əsas məqsədi daha ətraflı məlumatın əldə edilməsi olub. Belə ki, h
əmin tibb işçilərinin üzləşdikləri çətinliklər, xüsusilə də, analgetiklərin təyin edilməsi ilə bağlı, xüsusi
əhəmiyyət kəsb edir. 10
Sorğuda əsasən onkoloqlar (45.7%), ftiziatrlar (15.7%), habelə kardioloqlar (1.4%), pulmonoloqlar (1.4%) v ə İİV/QİÇS üzrə mütəxəssislər (4.28%) iştirak etmişdir. Maraqlıdır ki, mütəxəssislərin 54.1%-i əmindir ki, palliativ yardıma ehtiyacı olan xəstələrə göst ərilən qayğının əsas məqsədi tibbi-psixoloji yardım göstərməklə həyat keyfiyyətlərini yaxşılaşdırmaqdır.
Palliativ qayğının əsas məqsədinə dair verilən suala tibb işçilərinin 58%-i bunun xəstə və onun ail əsinə tibbi-psixoloji yardım göstərməklə onların həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması olduğunu bildirmiş, 14%-i isə bunun ölüm ayağında olan xəstənin həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması olduğunu qeyd etmişdir. Maraqlıdır ki, tibb işçilərinin əksəriyyəti xəstə ilə yanaşı, xəstənin ailə üzvl ərinə də dəstək göstərilməsinin vacib olduğunu vurğulayıb. Tibb mütəxəssislərinin ümumilikdə 18%- i fiziki ağrının və 10%-i mənəvi-psixoloji əzabın azaldılmasının palliativ qayğının əsas m əqsədi olduğunu bildiriblər. Cavablar bir daha göst ərir ki, palliativ yardıma ehtiyacı olan xəstələrə qayğıya gəlincə tibbi işçiləri üstünlüyü xəstələrin və ailə üzvlərin həyat keyfiyyətinə verirlər. Bununla yanaşı, onlar bunun tibbi- psixoloji yardımı təmin etməklə həyata keçirilməsinə üstünlük verirlər. Ağrısızlaşdırmanın bu qədər az sayda (18%) tibb işçisi tərəfindən qeyd edilməsinin tamamilə f ərqli səbəbi ola bilər. Lakin daha çox ehtimal olunan səbəb tibb işçilərinin xəstələrin keçirdiyi ağrı bar ədə məlumatsızlığı və ya onun düzgün dəyərləndirilməməsidir. Tibb işçilərinin kəskin və xronik ağrının tənzimlənməsi, xüsusilə də həyatın sonunda müşahidə edilən ağrının aradan qaldırılmasında bilik v
ə təcrübəsi bu tədqiqatın bir başa predmeti olmasa da, fokus qrup müzakirələrindən belə q ənaətə gəlinib ki, bu sahədə ciddi boşluqlar vardır. Opiat qrupuna aid preparatların təyin edilməsi il ə bağlı tibb işçiləri çox tərəddüd keçirirlər və bu həm opiatların dövriyyəsinə ciddi nəzarətin olması, həm də preparatların artıq dozalanması və/və ya aludəçiliyin inkişaf etməsi ilə bağlıdır. Halbuki çoxsaylı tədqiqatlar göstərib ki, həyatlarının sonunda olan xəstələr arasında aludəçilik riski çox aşağıdır. Artıq dozalanma nəticəsində isə tənəffüsün depressiyası və ölüm hallarının riski təyin edilmiş opiatların dozası artdıqca artmış olur. Lakin inkişaf etmiş ölkələrdə xəstə və onun ailə üzvl ərinin maarifləndirilməsi və inyeksion və ya burundaxili nalokson preparatının evdə və təcili tibbi yardım həkimləri arasında əlçatan olması ilə həmin halların qarşısı yüksək effektivliklə alınmış olur.
11
Say Faiz X əstəyə və onun ailəsinə tibbi, psixososial yardım göstərməklə onların h əyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması 39 54%
X əstənin ömrünün qalan hissəsini ağrısız keçirməsinin təmin edilməsi 13 18%
Ölüm ayağında olan xəstənin həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması 10
14% X əstənin çəkdiyi fiziki, mənəvi-psixoloji əzabın azaldılması 7 10%
X əstə ilə yanaşı, onun ailəsinə qayğın göstərilməsi 3 4%
Az ərbaycanda palliativ qayğı mərkəzləri və ümumiyyətlə, rəsmi palliativ xidmətlərin olmadığına baxmayaraq, tibb mütəxəssisləri ilə aparılan fokus qrup müzakirələrdən məlub olmuşdur ki, ağır sağalmaz xəstəliyi olan və ya həyatlarının sonunda olan xəstələrə müvafiq xidm ətlər göstərilir. Belə ki, rəyi soruşulan tibb işçilərinin 39%-i qeyd edib ki, palliativ qayğıya oxşar xidmətlər onların çalışdığı tibb müəssisəsində (xəstəxanada) göstərilir. 16%-i bildirib ki, uyğun xidmətlər poliklinikalarda və yalnız 1%-i qeyd edib ki, təcili tibbi yardım briqadaları palliativ xidm ətləri evə çağırış ediləndə evdə göstərirlər. Bun unla yanaşı, respondentlərin 28%-i palliativ xidmətlərin de-fakto məhz evdə xəstənin yaxınları tərəfindən göstərildiyini vurğulayıb.
12
Yüklə 0,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|