Azerb dili 6-01 Layout 1

rab”da Təhminə və s. O düz 12 il səh nəyə qadın qiyafəsində, qadın geyi -
mində çıxdı. Böyük sənətkar həmin rolları elə məharətlə ifa edirdi ki, hətta
tamaşadan sonra onu qadın sayıb çiçək göndərənlər də olurdu. 
1914-cü ildə “Leyli və Məcnun” operası Tiflisdə  tamaşaya qoyulmuşdu.
Böyük müvəffəqiyyətlə keçən tamaşada Leylinin ölümündən sonra pər də -
nin örtülməsinə baxmayaraq, alqış səsləri kəsilmirdi. Gürcüstanın ictimai
xadimləri, incəsənət ustaları təbrik üçün səhnəyə çıxdılar. Tanınmış ictimai
xadimlərdən biri artistləri alqışlayıb əllərini sıxdı. Növbə Әhməd Ağ dam ski -
yə çatanda o, aktyoru qadın zənn etdiyindən zadəgan adəti ilə baş əyib
əlini öpdü. Bu çətin vəziyyətdə Ağdamski özünü itirmədi, yüngül reveransla
ictimai xadimə əlini öpməyə imkan yaratdı. 
1920-ci illərin əvvəllərində Әhməd Ağdamski doğma yurduna – Qa ra -
bağa qayıdır. 1923-cü ildə burada teatr truppasının yaradılmasının təşəb -
büs karı məhz o olur. Özü də tamaşaya qoyulan dram əsərlərində oynayır,
ma raqlı obrazlar yaradır. O zaman tamaşadan əvvəl, ya fasilədə musiqi
par ça ları səsləndirilirdi. Həmin tamaşaları görənlər söyləyirlər ki, Әhməd
Ağ damskinin çıxışları xüsusi maraqla qarşılanırdı. Axı o həm də mahir tar
ifaçısı idi. 
1934-cü ildə Ağdaşa köçən Әhməd Ağdamski ömrünün son 20 ilini
pedaqoji fəaliyyətlə 
məşğul olur
, musiqi məktəbində tar dərsi verir. Həmin
illərdə neçə-neçə istedadlı gənc məhz onun xeyir-duası ilə taleyini
musiqiyə bağlayır.
Fədakarlığına, cəsarətinə görə, teatr tariximizdə çox ağır bir missiyanı
illər boyu təkbaşına daşıdığına görə Azərbaycan teatrı Әhməd Ağ dam -
skiyə çox borcludur. O, səhnəmizə Leyli kimi gəldi, lakin ömrünü Məc nun
kimi yaşadı. Musiqimizin, mədəniyyətimizin, səhnəmizin və öz sə  nətinin
Məcnunu kimi!
Rafael Hüseynovun
“Min ikinci gecə” kitabından
Söz ehtiyatı
1. Lüğ td n istifad  ed r k “f dai”, “premyera”, “nadan”, “cahil”, “re ve -
 rans”,  “truppa”,  “mis siya”  söz l  ri nin  m nalarını  araşdırın. 
Düşün və cavab ver
2. M tnd  verilmiş m lumatlardan istifad  ed r k  hm d Ağ 
-
damskinin doğum v  ölüm ill rini mü yy nl şdirin. 
3.  hm d Ağdamskini müğ nni, aktyor, t şkilatçı, pedaqoq kimi
s ciy y  l n dirm k üçün m tnd n uyğun m qamları seçin. 
110
IV BÖLMƏ
 Çap üçün deyil

---

*
4. “Ömrünü M cnun kimi yaşamaq” ifad sini nec  başa düşürsünüz?
Dil qaydaları
5. M tnd  göy r ngl  verilmiş feill rin quruluşuna gör  növünü
mü yy n edin. 
6. Qaydada verilmiş nümun l r  müvafiq mür kk b feill r yaradın.
7. A v  B
B sütunlarında uyğun g l n sözl ri birl şdir r k on la rın mü r k -
k b feil, yoxsa frazeo lo ji birl şm  ol du ğunu t yin edin. 
A
B
yandırmaq salmaq
d rid n-qabıqdan barışmaq
qane süpürm k
t yin bilm k
qayıtmaq olmaq
silm k yanmaq
l  yaxmaq
ür yi g lm k 
seçm k
çıxmaq
küsm k
etm k
8. 
Göz l olmaq, x st  olmaq, yaxşı olmaq, kasıb olmaq, yad olmaq,
z ngin olmaq, dost olmaq, şad olmaq feill rind   olmaq köm kçi
feilini hansı leksik ş kilçil rl   v z etm k olar?
Mür kk b feill r iki v  daha artıq sözün birl şm sind n  m l
g lir: 
tanış olmaq, köm k ed  bilm k, gedib-g lm k v  s.
Yaxın v  ya  ksm nalı sözl rin birl şm si il  yaranan mü r k -
k b feill r defisl  yazılır: 
sib-coşmaq, silib-süpürm k, b  z  nib-
düz nm k, atıb-tutmaq  v  s. 
Ayrı yazılan mür kk b feill r iki cür olur: 
1) 
olmaq, etm k (el m k) köm kçi feill rinin başqa nitq his -
s  l  rin  qoşulması il  yarananlar: 
h ll etm k, nail olmaq, dost
olmaq v  s.; 
2) 
bilm k köm kçi feilinin -a
2
ş kilçisi q bul etmiş feill r  qo -
şulması il  yarananlar: 
yaza bilm k, danışa bilm k v  s. 
Yadda saxla!     
MÜR KK B FEİLL
R
111
İNCƏSƏNƏT
 Çap üçün deyil

---

IV BÖLMƏ
112
HEYKƏLTƏRAŞ
MİRƏLİ MİRQASIMOV
Mirəlinin altı yaşı olanda həkimlər onun
valideynlərinə 
bildirdilər
ki, uşaq tədricən
eşitmə qabiliyyətini 
itirəcək
. Üstəlik xə bər -
dar etdilər ki, erkən yaşında kar olan uşaq -
lar danışma bacarı 
ğın dan da məhrum
olurlar. 
İyirmi dörd yaşlı ana böyük bir faciə ilə
üz-üzə qalmışdı. Lakin ana təslim olmaq
istəmirdi. O, uşağına 
kömək etməli
, lal ol ma sı na imkan verməməli idi.
Ceyran xanım saatlarla onun çarpayısının ya nında oturub oğlu ilə söhbət
edirdi. Daha doğrusu, Mirəli danışır, ana da göz yaşlarını boğaraq oğluna
qulaq asır, özünü şən göstərməyə 
çalışırdı
.
Ceyran xanım oğluna oxumağı öyrətmək qərarına gəldi. Mirəli əlifbanı
çox tez öyrəndi. Bundan sonra ana ilə oğu lun ünsiyyəti asanlaşdı. Mirəli
danışır, sual verir, ana isə cavabını kağızda yazırdı. Amma həmişə kağız-
qələmlə gəzmək böyük narahatlıq yaradırdı. Odur ki ana ünsiyyət üçün
başqa yollar axtarırdı. Bir azdan Mirəli saitləri dodaqların vəziyyətinə görə
tanımağa başladı. Samitləri ana həmin hərflə başlayan bir əşyanı
göstərməklə bildirirdi. Bəzi samitləri isə bar maqları ilə göstərirdi. Məsələn,
şəhadət bar maqlarını çar paz lamaqla “x” səsini tanıdırdı. Beləliklə, ana ilə
oğul ara sın da kağız-qə ləmsiz, şifahi nitq yarandı. 
Bu yalnız on la rın dili idi, başqaları onu başa düşmürdü. Anası kiminsə
yanında Mirəli ilə bu əlifba vasitəsilə danışanda və ya onun başqa birisi
ilə söhbətində tər cüməçi kimi çıxış edəndə uşaq çox utanırdı. 
Nəhayət, çıxış yolu tapıldı. Ceyran xanım Moskvada nəşr olunmuş bir ki -
 tab əldə etdi. Kitabda eşitmə qabiliyyətini itirmiş adamlarda dodaqdan oxu -
maq vərdişinin yaradılması üsulundan danışılırdı. Ana bu kitab əsa sında
oğlu ilə məşğələlərə başladı. Bir neçə ay sürən məşğələlərdən sonra Mirəli
artıq yaxınları ilə sərbəst söhbət edə bilirdi. O danışır və gözləri ilə “eşidirdi”. 
...1932-ci il. Mirəli 1-ci sinfə 
gedəsidir
. Şəhərdə eşitmə qa bi l iy yətini
itirmiş uşaqlar üçün məktəb var idi, lakin vali deyn ləri Mirəlini adi məktəbə
vermək istəyirdilər. Ceyran xanım çox narahat idi. Görəsən, normal
eşidən, danı şan uşaqlar arasında o özünü necə hiss edəcək?  
1. N y  gör  Ceyran xanım oğlunun daim danışmasına çalışırdı?
 Çap üçün deyil

---