Azerb dili 6-01 Layout 1

Çörək baha olanda ölüm ucuz olar.
Qılınc kəsməyən  çörək kəsər...
Muzey n xat rə k tabında buraya gəlm ş adamların ürək sözlər  yazıl-
mışdı. Onların arasında xar c  vətəndaşlar, yüksək vəz fəl  rəsm  şəxslər
də vardı. Yazıların b r ndə bu xey r-bərəkət ocağı “ nsan dühasının şah
əsər nə  nsanın məhəbbət ab dəs ” adlandırılmışdı.
Qarabağda yerləşən b r çox tar x -mədən  ab dələr m z k m , Ağdam
Çö rək Muzey  də çörəy  d z n n üstündə olan namərd qonşularımızın tə -
ca vü zü  nə məruz qaldı. 1992-c   l avqustun 12-də saat 16:40 ra də lə r ndə
er mən lər n atdığı mərm  Ağdam Çörək Muzey n n va r lığına son qoy du.
Yanğını söndürməyə cəhd göstər lsə də, bu, mümkün olmadı. Ekspo nat -
la rın çoxu, eləcə də muzey n tavanı taxta mater aldan hazırlandığına görə
tez alışdı. B r saatın  ç ndə muzey külə döndü, dəy rmanın yalnız d  var ları
qaldı. Q ymətl  eksponatlar məhv oldu. Onlardan yalnız ən qəd m  – daş -
laşmış buğda dənələr  x las ed lərək Bakıda M ll  Azərbaycan Tar x  Mu ze -
y nə əmanət ver ld . 
Bəl , məhz əmanət k m . Çünk  haqq-ədalət mütləq qal b gələcək,  şğal
altında olan torpaqlarımız gec-tez qaytarılacaq, dağıdılmış, talan ed lm ş
şəhər və kəndlər m z, mədən yyət ocaqlarımız bərpa olunacaq. 
Vüqar Tof ql n n
“Ağdam Çörək Muzey : dünən , bu günü və sabahı” k tabından
Söz ehtiyatı
3. Lüğ td n istifad  ed r k “sayğı”, “mozaika”, “blokada” sözl rinin  m  -
na larını  araşdırın.
4. “Yazılmamış qaydalar” ifad sini nec  başa düşürsünüz? Onlardan
nümun  g tirin. Bu qaydaların h yatımızdakı rolundan danışın.
ör kl  bağlı daha hansı yazılmamış qaydaları bilirsiniz? 
Düşün v  cavab ver
5. ör kl  bağlı hansı atalar sözl rini bilirsiniz?
6. Qonağı duz-çör kl  qarşılamaq ad tinin r mzi m nasını nec  izah
ed rdiniz?
2. “Şah  s r”, “m h bb t abid si” dedikd  n  n z rd  tutulur?
102
III BÖLMƏ 
 Çap üçün deyil

---

7. “ ör yi dizinin üstünd  olmaq” n  dem kdir? 
Şifahi nitq
8. C dv ld  verilmiş m lumatlardan istifad  etm kl  dünya çör k
muzeyl ri haqqında şifahi t qdimat hazırlayın.
9. Qruplarla  iş. M tnd  verilmiş atalar sözl rinin m nası il  bağlı
t qdimat hazırlayın.
Dil qaydaları
10. N  üçün m tnd  göy r ngl  verilmiş “bu”  v zliyind n sonra vergül
qoyulmur? El  cüml l r qurun ki, h min  v zlikd n sonra vergül
qoyulsun.
Tarix
Ölk
Ş h r
Yerl şdiyi
m kan
Eksponat-
ların sayı
sas eksponatlar
1940
İsveçr
Sürix
Ş xsi m nzil
Q dim Misir, Roma
v  s. ölk l rd  bi şi ri -
l n çör kl r 
1955
Almaniya
Ulm
XVI  sr
memarlıq
abid si olan bina
18500
Q dim çör k nümu -
n  l ri,  hazırlanma
texnologiyaları 
1966
İsrail
Hayfa
“Daqon” çör k
zavodunun
razisi
Taxılçılıq v  çör k -
bi şir m   tarixi  il
bağlı eksponatlar
1972
Fransa
Q dim un
d yirmanı 
1000-d n
artıq
m k al tl ri, q dim
çör k nümun l ri,
çör kd n b hs ed n
q dim kitablar
1982 Yunanıstan Ucqar k nd
Yerli çör k v
buğda növl ri
1982
Ukrayna
Kiyev
Milli Ekoloji
M rk zin  razisi
2000-d n
artıq
Q dim v  müasir
çör k növl ri
1988
Rusiya
Sankt-
Peterburq
Xüsusi bina
14000-d n
artıq
103
DƏYƏRLƏRİMİZ
 Çap üçün deyil

---

ÜMUMİLƏŞDİRİCİ TƏKRAR
1. Aşağıdakı d y rl rd n hansı m tnl rd  b hs olunduğunu mü y y n -
l ş dirin. Fikrinizi  saslandırın. 
v t np rv rlik, çör y  münasib t, ana dili, ş hidlik, dövl t r mzl ri
2. M tnl rd   ksini tapmış d y rl r haqqında atalar sözl ri, aforizm -
l r v  şeir parçaları söyl yin. 
3. Nöqt l rin yerin  uyğun g l n  v zlikl ri söyl m kl  m tni oxuyun.
el , h r bir, heç bir, siz, bu, h min, heç kim, hamı, öz
ETİKA
... insan ictimai yerl rd  olark n müxt lif davranış qaydalarına
riay t etm lidir. ... qaydalardan b zil ri dövl tin qanunlarında ...
ksini tapır. ... qaydaları pozanlar qanuna gör  c za alırlar. 
Lakin ... davranış qaydaları da var ki, onlar c miyy t t r find n
q bul olunub, amma ... dövl t qanunu il  
t sbit olunmayıb. ..., etika
qaydalarıdır. 
T s vvür edin ki, avtobusda oturmusunuz. Yaşlı bir qadın avto-
busa daxil olur.  lb tt , ... qalxıb qadına yer verm y  bil rsiniz. ...
buna gör  sizi c zalandırmayacaq. Lakin ... siz  m z mm tl  baxa-
caq.  ünki etika qay dasını pozmusunuz. 
4. Bayatıların hansı misralarında 
o, bu v zlikl rind n sonra vergül
qoyulmalıdır?
D rd yağır Qarabağa,
Bu V t n torpağıdır,
O ç m n , o dağa.
Qoynu c nn t bağıdır.
O V t ndir, çağırır,
Bu torpaqdan pay olmaz,
G l ged k Qarabağa.
Qalxın, qeyr t çağıdır.
5.
“Bizl rin bir ad ti var, basılanı k sm rik” cüml sind  ş xs  v z li -
yin  aid olmayan m qamı qeyd edin. 
6. Cüml l rd ki  v zlikl ri ismin halları üzr  qruplaşdırın.
1. Heç k sin  m yini itirm k olmaz.
2. Müharib d n sonra Qumrunun heç k si qalmamışdı.
3. Qaranlıqda heç n  görm k olmurdu.
4. Heç n d n mübahis  qızışdı.
5. M lum oldu ki, heç kimd  açar yoxdur.
6.  ox axtardı, heç kimi tapa bilm di. 
7. Siz  n  olub, heç kim  bir söz dem k olmur?!
104
III BÖLMƏ 
 Çap üçün deyil

---

IV 
BÖLMƏ
İNCƏSƏNƏT
 Çap üçün deyil

---

UNUDULMAZ
OBRAZ
Cəfər Cabbarlı adına Azərbaycan
Dövlət Teatr Muzeyinin eks po zi si ya -
sında bö yük bəstəkarımız Üzeyir Ha cı -
bəylinin də port reti olmalı idi. Bu şərəfli
iş mu ze yin rəh bərliyi tərəfindən mənə
tap şı rıl mışdı. 
Mən portreti naturadan çəkmək qə -
ra  rına gəlmişdim. Lakin məlum oldu ki,
Üze yir bəyə bu xahişlə müraciət edən
heç bir rəssam onun razılığını ala bil -
mə  miş dir. 
Xeyli danışıqdan sonra Üzeyir bəy portretinin naturadan çəkilməsinə
ra zılıq verdi. Bu xəbər mənə çatanda sevinc qarışıq həyəcan keçirməyə
başladım
. 
Mən təyin edilmiş vaxtdan bir qədər əvvəl konservatoriyanın köhnə
binasına gəldim. Üzeyir Hacıbəylinin kabinetində, pəncərə qabağında ye -
rimi rahatlayaraq molberti qurdum, rəngləri 
sahmanladım
. 
Üzeyir bəy kabinetə daxil olanda mən ehtiramla salamlaşdım. Sonra
günahkar adamlar kimi dayanıb gözləməyə başladım. O, bəlkə də, məni
bu vəziyyətdən çıxarmaq üçün dodaqaltı dedi: “Bilirəm, portret yaratmaq
çətin məsələdir, mürəkkəb işdir”. Sonra kresloya əyləşdi, ayağını ayağının
üstünə aşırdı, başını bir az qaldırıb soruşdu: “Necə oturmalıyam?” Mən
tez cavab ver dim: “Elə bu cür – sərbəst”. 
Kömürü əlimə alıb cəld işə başladım. Kabinetdə tam sakitlik idi. Yalnız
kətan parçasını cızan kömürün səsi gəlirdi. 
Bir azdan Üzeyir bəy sükutu pozdu: “Deyəsən, iş pis getmir. Mən öz
surətimi görməyə başlayıram”. 
Düzü, əvvəlcə 
təəccübləndim
, sonra yadıma düşdü ki, kətan çox nazik
olduğuna görə şəffafdır və orada çəkdiyim cizgiləri arxadan görmək olur. 
Həcm etibarilə çox da böyük olmayan bu portreti üç günə bitirdim. Hiss
edirdim ki, Üzeyir bəy portreti çox bəyənib. Odur ki bu əsəri bəs tə kara
bağışladım. 
1. Naturadan ç km k n  dem kdir?
2. Sizc , n  üçün Üzeyir b y portretinin naturadan ç kilm sin
razılıq vermirdi?
106
IV BÖLMƏ
 Çap üçün deyil

---