Azərba yca n mġLLĠ elm lər akadem ġyasi a. Bakixanov adina tarġX Ġnstġtutu
Yüklə 5,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
240
haqqında" qərar qəbul etdi. Bu qərar yerlə rdə daha çox kəndlilərin hüquqlarının pozulmasına səbəb olur, özbaĢına köçən və əmlakını satan qolçomaqların əmlakı dərhal müsadirə edilirdi. Digər tərəfdən isə "fəallar" tərəfindən qızıĢdırılan yoxsul kəndlilər onların kəndlərdən qovulmasını tələb ed irdilər. Bu, əslində qolçomaqların bir sinif kimi ləğv edilməsi uğrunda baĢlanan müharibə demək idi, hətta çox hallarda öz fərd i təsərrüfatlarından ayrılmaq istəməyən ortabablar da "qeyd-Ģərtsiz" qolçomaq adı altında onun qurbanı olurdular. Mərkə z "sinfi düĢmənə" qarĢı sayıqlıq göstərən qolçomaq "ovuna" çıxan "komso molçuları" dəstəkləyirdi. Varlı təsərrüfatlara qarĢı mübarizənin gücləndirilməsi mahal və dairə partiya ko mitələrindən tələb edilird i. Qolço maq həyətləri və əmlakı üzərində nəzarət ciddi surətdə gücləndirildi. Taxıl tədarükü plamnı ödə məyən varlı kəndlilərə beĢ gün ərzində inzibati aktlar tətbiq edilird i. Hər ay gizli və açıq surətdə varlı təsərrüfatların ın uçotu aparılırd ı. 1929-cu ildə belə təsərrüfatların sayı 7954 id i, 1930-cu ilin iyulunda isə 3312-yə endirildi 63 . Belə ki, yarım il ərzində 4662 varlı kəndli təsərrüfatı məhv edildi, bu proses sonrakı dövrdə də dayandırılmad ı, hətta qolçomaqların siyahısı hər dəfə qəsdən artırılırdı. Kəndə sol "hücum" baĢlanmıĢdı, taxıl və ot tədarükü ilə bağlı " xüsus i iclasçıların", "troykaların" kəndə ayaq açması bəzi hallarda terrorla nəticələn ird i. KollektivəĢmə "düĢmənlərinin" kəndlilərin gözü qarĢısında əksinqilabçı kimi cəzalandırılması və güllələn məsi adi hal id i. Azərbaycanda ümumi kəndli təsərrüfatların ın 1929-1930-cu ildə 2,3 faizi qədərində 7583, 1930-1931-ci ildə 1,1 faiz qədərində 3802 qolço maq təsərrüfatı olmuĢ, onların sayı 1931-1932-ci ildə 1715-ə, 1932-1933-cü ildə 280-ə, 1935-ci ildə isə 80-ə en miĢdi. 64
Qolço maqların sayca 90-100 dəfə azalması 1929-1935-ci illərdə "qolço maqları bir sinif kimi ləğv etməy in" "parlaq" nəticəsi idi. Respublikada kollektivləĢdirmə illərinin faciəli əhvalatları həmin dövrdə respublikada yabançı partiya rəhbərliy inin Stalinin göstəriĢlərinə tən gələn Ģovinist və antihumanist fəaliyyəti ilə də bağlı idi. O vaxt A zərbaycan K(b)P MK-nın birinci katib i iĢləyən N.F.Gika lo 1930 -cu ilin fevralında 1500 qolçomağın ləğv edilməsi faktın ı nəzərdə tutaraq deyib: "Hələ ço x az ləğv edilmiĢdir" 65 .
hələ yerlərdə kimin qolçomaq, kimin ortabab olduğunu müəyyən etmək o lmur, ona görə də biz qolçomaq ları ləğv etməyi dairənin hər yerində eyni zamanda baĢlamaq fıkrindəyik. Gəncə dairəsinin qolço maqların ı Qarabağa, Qarabağ qolçomaqların ı Salyana, Salyan qolço maqlarını Naxçıvana göndəririk. Respublika partiya rəhbərliy i 1930-cu il 11 avqust tarixli qərarı ilə varlı təsərrüfatlara qarĢı mübarizən in gücləndirilməsini tələb edirdi. Mahal və dairə partiya ko mitələrindən tələb edilird i ki, avqustun 18-dən gec olmayaraq
241
qolçomaq həyətləri ü zərində nəzarəti ciddi surətdə gücləndirib onların artıq əmlakın ı müsadirə etsinlər. Dövlət taxıl tədarükü p lanını ödə məyən varlı kəndlilərə beĢ gün ərzində inzibati aktların tətbiq edilməsi Dövlət Siyasi Ġdarəsinə tapĢırıld ı. Bəzən kənddə xalq düĢməni kimi ifĢa edilənin əmlakı hərraca qoyulurdu. Respublikada yüzlərlə belə sahibsiz təsərrüfat dağılmıĢdı. Ko lxo z quruculuğunda əyintilər və səhvlər haqqında ÜĠK(b)P MK-n ın 14 mart tarixli qərarı, 1930-cu il aprelin 14-də "Azərbaycanda kolxo z hərəkatındakı səhvlər və əyintilər haqqında" qəbul edilmiĢ qərar kollektivləĢdirmədəki pozuntuların, qanun əyintilərin in qarĢısını yalnız nisbətən ala bildi 66 . AK(b)P MK-nın qərarında kollektivləĢdirmədə əyintilərə qarĢı nəzərdə tutulan qəti mübarizə tədbirləri yerlərdə tam və ard ıcıl həyata keçirilmird i. 30-cu illərdə kənddə mövcud iqtisadi siyasətə etirazların qarĢısı amansızlıqla alınırd ı. 1934-cü ildə AğdaĢ rayonunda 540 ko mmun istdən 266-sı partiyadan çıxarılmıĢ, 340 kolxo zçu isə "qolçomaq-antisovet ünsürü kimi güllələn miĢdi 67 . Kollekt ivləĢdirmə kəndin bütün təbəqələrinin mənafeyinə toxunurdu, öz əmlakın ı, mən liy ini və varlığ ını qoruyub saxlamaq uğrunda müqavimət göstərən qolçomaqlarla qəti döyüĢ baĢlandı. Bütün ölkədə olduğu kimi, Azərbaycanda da qolçomaqlar sovet hakimiyyətinə qarĢı mübarizənin bütün formala rından istifadə edirdilər. Gəncənin Nərimanov dairəsində, ġirvanın Ucar dairəsində, ġamxo r dairəsinin Bitdili kəndində kütləvi çıxıĢlar olmuĢdu. 1930-cu ilin yazında Naxçıvan MSSR-də, Nu xa-Zaqatala dairəsində sovet hakimiyyətinə qarĢı qalxan qiyamlarda ortabablar da iĢtirak edirdilər. Onların iĢtirakçılarına divan tutuldu və qiyam yatırıldı 68 .
çıxıĢlar, kəndlilərin istər fəal, istərsə də passiv müqaviməti qolço maq ların sinfi mübarizəsi kimi qələmə verilmiĢ, sosializmdə "sinfi mübarizənin" güclənməsi pərdəsi altında Azərbaycanın kənd rayonlarında soyqırıma bənzər ağır cinayətlər törədilmiĢdi.
Yüklə 5,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|