Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti magistratura məRKƏZİ
Yüklə 1,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cədvəl.3.1.1 ÜDM-in əvvəlki ilin eyni dövrünə nisbətən artım sürəti (faizlə)
- Cədvəl 3.1.2 ÜDM-dən istifadə.
- Cədvəl.2. Mənbə.. statistika.gov.az
56
yolu sayəsində Trans-Avropa və Trans- Asiya Ģəbəkələrinin bir-birinə birləĢməsi, Avropa və Asiya ya yük maĢınlarının, sərniĢin maĢınlarının, Azərbaycan- Gürcüstan-Türkiyə dən keçərək çıxmaq üstünlüyü verir. Bü üstünlüyün təmin olunması ilə də regiondakı ölkələrin tranzit potensialının artırılması və dövlət gəlirlərinin artırılması, dolausıyla əhalinin həyat səviyyəsinin artırılması təmin olunacaq. Dövlət Neft Fondu hesabına keçən müddətdə əhalinin gəlirlərinin artırılmasına yönəlmiĢ kifayət qədər böyük dövlət proqramlarının maliyyələĢdirilməsi və icrası təmin edilib. Məsələn “2011-2015-ci illərdə ölkədə yoxsulluğun qarĢısının alınması və davamlı inkiĢaf Dövlət Programı” nəzdində məcburi köçkünlərin yaĢayıĢ Ģəraitinin yaxĢılaĢdırılması yolunda gedən iĢlərin davamı üçün Bakı, Sumqayıt və digər bölgələrdə məcburi köçkünlərin müvəqqəti olaraq yerləĢdirildiyi məkanlarda kommunal problerlərin həlli, ifrastrukturun yaxĢılaĢdırılması ilə əlaqədar tədbirlərin maliyyələĢdirilməsi həyata keçirilib. Neft Fondu eyni zamanda 2008-2015 ci illərdə Prezident tərəfindən imzalanan fərmana əsasən əhalinin etibarlı ərzaq məhsulları ilə təminatına dair Dövlət Programı çərçəvəsində bir sıra iĢlərin maliyyələıĢməsini həyata keçirmiĢdi. Dövlət Neft Fondunun vəsaitinin böyük bir hissəsi 2003-cü ildən baĢlayaraq dövlət dübcəsinə transfert edilir. 2016-cı ildə Dövlət Neft Fondundan dövlət büdcəsinə 7 615 000 000 manat transerti təyin olunmuĢdur. Bu da əhalinin həyat səviyyəsini və keyfiyyətini daha da yüksəltməyə imkan verir. 2008-ci ildən baĢlayaraq Dövlət Neft Fondu ölkəmizdəki gənclərin xarici ölkələrdə təhsil alması üçün vəsait ayırdı. Bu vəsait 2007-2018-ci illəri əhatə edirdi. Vəsaitin məbləği isə 36 558 000 manat olaraq təyin edilmiĢdir. (Mənbə:5) Hazırda , qüdrətli, dinamik, güclü Azərbaycan quruculuğu inkiĢaf yolunda uğurla irəliləyir. QarĢımızda olan proyektlərin, layihələrin öz axarında həyata keçməsi dövlətimizin daha da yüksəlməsinə, iqtisadiyyatın sürətlə inkiĢaf etməsinə, bunun nəticəsi kimi də əhalinin həyat keyfiyyətinin daha da yüksələrək dünya standartalarına uyğun vəziyyətə gələcəyinə inamı daha da artırır.
57
FƏSIL 3. BAZAR MÜNASİBƏTLƏRİ ŞƏRAİTİNDƏ ƏHALİNİN HƏYAT KEYFİYYƏTİNİN YAXŞILAŞDIRILMASI. Fəsil 3.1. Layiqli həyat səviyyəsinin təmin olunması və həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması istiqamətləri. Layiqli həyat səviyyəsini, onun keyfiyyətinin əsas göstəricisi iqtisadi artımdır. Ümum daxili məhsulun (ÜDM) istehsal texnologiyasınin inkiĢafı sayəsində artımı, adambaĢına düĢən ÜDM-nin miqdarının artması iqtisadi artıma təsir edən amillərdir. Ġqtisadi artım əhalinin həyat keyfiyyətinin artmasına Ģərait yaradaraq, daha çox xidmət və əmtəə istehsalını ifadə edərək, əsasən kəmiyyətcə dəyiĢməni ifadə edir. Ġqtisadi artım deyil, iqtisadi inkiĢaf deyildikdə iqtisadiyatda keyfiyyət dəyiĢikliyi anlaĢılır. Sosial–iqtisadi və mədəni struktur, əhalinin həyat səviyyəsində keyfiyyət dəyiĢikliyi iqtisadi inkiĢafin iqtisadi artım üçün əsas yaradarkən yol açdığı müsbət dəyiĢiklliklərdir. Ġqtisadi artım insan kapitalına da təsir edir. Ġnsanın həyat keyfiyyətinin yaxĢılaĢdırılmasında ÜDM mühüm rol oynayır. Ümumi daxili məhsul (ÜDM) müəyyən müddət ərzində ölkə daxilində istehsal olunan bütün son əmtəə və xidmətlərin bazar qiymətidir. Ümumi daxili məhsul konkret zaman vahidi, adətən bir il, yaxud rüb ərzində istehsal olunan məhsulun kəmiyyətini əks etdirir. ÜDM konkret dövlətin sərhədləri daxilində istehsal olunan məhsulun dəyərini hesablayır. Cədvəl.3.1.1 ÜDM-in əvvəlki ilin eyni dövrünə nisbətən artım sürəti (faizlə) Ġllər
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Göstərici 105.0 100.1 102.2 105.8 102.8 101.1 96.2 0 Mənbə. statistika.gov.az 58
Yanvar-mart aylarının yekunlarına əsasən, ölkədə 12,6 milyard manatlıq ümumi daxili məhsul (ÜDM) istehsal olunub. Otən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 3,5% azdır. 2015-ci ilin 1-ci rübündə 5,3% iqtisadi artım nəzərə carpmıĢdı. 2015-ci ildə ÜDM-in real artım tempi 1.1% təĢkil etmiĢ və cari qiymətlərlə 54,.4 milyard manat olmuĢdur. AdambaĢına düĢən ÜDM-in həcmi 5703.7 manat (həmin dövrün məzənnəsi ilə 5558.7 ABġ dolları) təĢkil etmiĢdir. Cədvəl 3.1.2 ÜDM-dən istifadə.
Son istehlak xərcləri (mln.manat) 21336.1 24679.7 27370.2 30363.0 33238.8 37575.7 42853.0 Ev
təsərrüfatlarının istehla-kı (mln.manat) 16528.3 19216.0 21389.9 24150.0 26582.6 30595.3 34641.0 Dövlət idarələrinin istehla- kı (mln.manat) 4620.8 5274.7 5762.3 5983.0 6424.2 6747.6 7934.0 fərdi istehlak (mln.manat) 1774.9 1965.7 2289.5 2339.4 2520.6 2573.4 2973.8 kollektiv istehlak (mln.manat) 2845.9 3309.0 3472.8 3643.6 3903.6 4174.2 4960.2 Ġctimai təĢkilatlar (mln.manat) 187.0 189.0 218.0 230.0 232.0 232.8 278.0 Ümumi yığım (mln.manat) 7669.0 10555.9 12217.0 14928.3 16234.8 15179.4 15056.0 əsas
fondların ümumi
yığı- mı (mln.manat) 7714.5 10508.9 12292.8 15007.4 16187.8 15131.4 14992.0 əsas
dövriyyə vəsaitlərinin dəyiĢməsi (mln.manat) -45.5
47.0 -75.8
-79.1 47.0
48.0 64.0
Xalis ixrac (mln.manat) 14278.2 16846.4 15156.5 12890.7 10070.1 1624.9 1678.6 Ġxrac (mln.manat) 23060.5 29388.3 29000.3 28169.3 25537.5 20552.8 28054.0 Ġdxal (mln.manat) 8782.3 12541.9 13843.8 15278.6 15467.4 18927.9 26375.4 Statistik fərq (mln.manat) -818.3 0.0 0.0 0.0
-529.6 0.0 806.0
ÜDM (mln.manat) 42465.0 52082.0 54743.7 58182.0 59014.1 54380.0 60393.6 Cədvəl.2. Mənbə.. statistika.gov.az Cədvəl 3.1.2-dən göründüyü kimi, 2010-cu illə müqayisədə 2016-cı ildə ÜDM-in həcmi təxminən 27 faiz artaraq, 42 milyon 465 min manatdan 60 milyon 393 min
Yüklə 1,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|