Azərbaycan döVLƏt qt sad un vers tet

 
75
÷æðôêñê  àìåà  1%-ç  æñåêõðçí,  óéçïïçÿåêõðçñêñ  ðêãìàöëñë  îæñêÿ
-
ïçñåêõðçí,  ðàïêììç  öæí÷òõøñøñ  ö÷õøí÷øõøñøñ  ìæñêåçñ  ãøõøïðàöë 
âç 1996-þë êïêñ öòñøñà êã÷êöàåê àõ÷ëðà ñàêï òïðàãåàñ êáàõç÷ êåê. 
1995  –  1996-þë  êïïçõåçíê  êã÷êöàåê  êöïàüà÷ïàõ  ôõòãõàðëñëñ 
üçìà÷à íæýêõêïðçöê ùýùñ 1995-þê êïêñ 17 ñòìàáõëñåà Áæìñçïûàïã 
Âàïìø÷
a Úòñåø  Àéçõáàìþàñà  58500000 ÖÅÕ  ðçáïçäêñåç  ö÷æñå-
áàì íõæåê÷ê àìõëïðàöë üàããëñåà ãçõàõ âæõåê. Áø ôõòãõàð ùéõç êïí 
÷õàñÿ  1995-þê  êïñ  17  ñòìàáõëñåà  âæõêïåê.  Àéçõáàìþàñ  Õæöôøá
-
ïêíàöëñëñ  ö÷æñå-áàì  ôõòãõàðë  ùéõç  ãàõÿëìà  ãòìøïàñ  ðçöçïçïçõê 
ðùâçúúçãêììç÷ïç ìæõêñç ìæ÷êõåêíþç ÁÂÚ-ñøñ õæöøõöïàõë 1996-þë 
êïåç ÷àð àïëñåë. 
1995-þê  êïåç  Àéçõáàìàñ  üóíøðç÷ê  ÷çõçúêñåçñ  áàÿïàñàñ 
ÁÂÚ  âç  Ùðøðåùñìà  Áàñíë  ÷çõçúêñåçñ  ðùåàúêç  òïøñàñ  êã÷ê-
öàåê  êöïàüà÷ïàõ  üêôæõêñúïìàöêìàñë  çöàöïë  öøõç÷åç  åàìàñåëõðàäà, 
êö÷æüöàïëñ  àéàïðàöëñëñ  ãàõÿëöëñë  àïðàäà  êðíàñ  âæõåê  âç  àõ÷ëã 
1997-þê êïåçñ àõ÷ëð üêöö òïøñðàäà áàÿïàåë. 
Ûàõêþê  õæöøõöïàõ  ùéõç  óïíçñêñ  ôòéêöêìàöë  ðóüíçðïçñåê, 
ðêïïê  âàïìø÷àñëñ  ÀÁŞ  åòïïàõëñà  ñêöáç÷åç  íøõöø  ãàïûðàäà  áàÿ
-
ïàåë. Ðùâàéêñç÷ïê êã÷êöàåê àõ÷ëð ùýùñ ÿçõàê÷ ìàõà÷ðàã ðçãöçåê 
êïç åóâïç÷ åàüà ãç÷êììç÷ïç ñóâáç÷ê ö÷õøí÷øõ êöïàüà÷ïàõëñ
ı üçìà÷à 
íæýêõðçìç  áàÿïàåë.  Áæìñçïûàïã  Âàïìø÷à  Úòñåø  êïç  áêõïêíåç 
ö÷õøí÷øõ
u  ìæñêåçñ  ãøõðàöëñëñ  îæñêÿ  ðàïêììçïçÿåõêïðçöê  ðæûà-
ñêéðê (ÆÖÀÚ) âç 1997-1999-þø êïïçõ ùýùñ îæñêÿ ðàïêììçïçÿåêõ
-
ðç (ÆÚÚ) ùéõç òõ÷àðùååç÷ïê ôõòãõàð êÿïçñêá üàéëõïàñåë. 
Áø ôõòãõàðëñ çñ âàþêá ðçãöçåïçõê 1997-þê êïåç êñúïìàöê
-
ìàñëñ  êïïêí  öçâêììç
sêñê  10%-ç  æñåêõðçí,  Ùðøðê  Åàûêïê  Ðçü-
öøïøñ õæàï àõ÷ëðëñë 3%-ç ýà÷åëõðàã êåê. Áø ðçãöçåç ðàïêììç-
íõæåê÷ öêö÷æðêñêñ îçïçþçíåç öàáê÷ïçÿðçöê ùéõç ðàïêììç öêìàöç
-
÷êñêñ  üçìà÷à  íæýêõêïðçöê  ìòïø  êïç  ñàêï  òïøñðàïë  êåê.  Ôõòãõàð 
üçðýêñêñ ö÷õøí÷øõ êöïàüà÷ïàõëñëñ íæýêõêïðçöêñç
, ðàñæçïçõêñ àõà-
åàñ  ãàïåëõëïðàöëñà,  óéçïïçÿåêõðçñêñ  öùõç÷ïçñðçöêñç,  åóâïç÷ 
êåàõç àôàõà÷ëñëñ êû÷êöàõë âç ìæñêåçñ ãøõøïðàöëñà, ðàïêììç öæí
-
÷òõøñøñ  êöïàüà÷ëñëñ  åçõêñïçÿðçöêñç
,  áàéàõ  êã÷êöàåêììà÷ëñëñ  ÷ç-
ïçáïçõêñç  þàâàá  âæõçñ  ñòõðà÷êâ-üùãøãê  áàéàöëñëñ  ìàõàåëïðà-
öëñà
, ûàõêþê ÷êþàõç÷êñ âç âàïìø÷à öêö÷æðêñêñ îçïçþçíåç ïêáæõàïïàÿ-
ðàöëñë ãàõÿëöëñà ðçãöçå ãòìðøÿåø. 

---

 
76
Áæìñçïûàïã  Âàïìø÷
a  Úòñåø  ÷çõçúêñåçñ  õæöøõöïàõïà  ðùåà-
úêç òïøñàñ ÆÖÀÚ âç ÆÚÚ ðæûàñêéðê ùéõç ðàïêììçïçÿåêõêïçñ êã
-
÷êöàåê ôõòãõàð ðùâçúúçãêììç÷ïç ìæõêñç ìæ÷êõêïêõ. 
Ôõòãõàðëñ  üçìà÷à  íæýêõêïðçöêñêñ  ðêãåàõ  íõê÷æõêìàïàõëñëñ 
üàðëöë ìæõêñç ìæ÷êõêïêõ. Óéçïïçÿåêõðç ãõàúêíêñç õêàìç÷ æåêïêõ, ûà-
õêþê êã÷êöàåê çïàãçïçõêñ êåàõç æåêïðçöê öêö÷æðê ùéõç ö÷õøí÷øõ êöïà-
üà÷ïàõë  ÷àð  ìæõêñç  ìæ÷êõêïêõ,  ûçéêñçåàõïëäëñ  ìàõàåëïðàöë  ùéõç  ôïàñ 
üçìà÷à  íæýêõêïðêÿåêõ,  ãàé  âç  æïæí÷õêí  æñæõèêöêñåçñ  êö÷êúàåç  ùéõç 
üàãåàñ ÷àð àéàåòïøñðà âç îùéçÿ÷ ïçäâ æåêïðêÿåêõ âç ö. 
Üçìà÷à  íæýêõêïçñ  áù÷ùñ  êöïàüà÷ïàõ  ÆÖÀÚ  ôõòãõàðë  ùéõç 
üçõçöê 20,4 ðïñ ÖÅÕ (þçðê 40,8 ðïñ) âç ÆÚÚ ôõòãõàðë ýçõýê
-
âçöêñåç üçõçöê 4,6 ðïñ ÖÅÕ (þçðê 9,2 ðïñ. öåõ) òïàñ êíê ÷õàñÿ
-
ïà ÁÂÚ-åàñ àïëñàñ õæöøõöïàõ üæöàáëñà ÷çðêñ òïøñðøÿåøõ. 
Áù÷óâïùíåç  âç  Ùðøðåùñìà  Áàñíë  êïç  áêõîç  üàéëõïàñàñ 
ôõòãõàðëñ üçìà÷à íæýêõêïðçöê ùýùñ ÁÂÚ Àéçõáàìþàñ üóíøðç÷ê 
ÁÂÚ-åàñ 167,32 ðïñ. (234,3 ðïñ. ÀÁß åòïïàõë) õæöøõö àïðëÿåëõ. 
Ñçéçõåç  ÷ø÷øïàñ  îçïçþçí  åàûêïòïðàïàõëñ  üçþðê  êöç  101,8  ðïñ 
ÖÅÕ-åêõ (142,5 ðïñ. ÀÁß åòïïàõë).
 
 
Áæìñçïûàïã Âàïìø÷à Úòñåøñåàñ êö÷êúàåç 
 
òïøñðàöë ðïñ. ÖÅÕ-ïç
 
 
Íõæåê÷êñ àåë 
Ðùãàâêïç áàäïàñàñ 
÷àõêû 
Ðçáïçä 
Úàí÷êíê àïëñàñ 
üêööç 
1. Ö×Ú. 
 
58,5 
58,5 
1.1.Ö×Ú-1 
19.04.1995 
29,25 
29,25 
1.2.Ö×Ú-2 
17.11.1995 
29,25 
29,25 
2. Ö÷æñå-áàì 
 
58,5 
58,5 
2.1.Ö÷æñå-áàì 
17.11.1995 
9,36 
9,36 
2.2.Ö÷æñå-áàì 
28.09.1996 
12,285 
12,285 
2.3.Ö÷æñå-áàì 
28.06.1996 
12,285 
12,285 
2.4. Ö÷æñå-áàì 
16.10.1996 
12,285 
12,285 
2.5. Ö÷æñå-áàì 
15.11.1996 
12,285 
12,285 
3. ÆÖÀÚ 
 
93,6 
40,96 
3.1.ÆÖÀÚ 
20.12.1996 
20,48 
20,48 
3.2.ÆÖÀÚ 
27.06.1997 
20,48 
20,48 
4. ÆÚÚ 
 
 
 
4.1.ÆÚÚ 
20.12.1996 
4,68 
4,68 
4.2.ÆÚÚ 
27.06.1997 
4,68 
4,68 

---

 
77
I V  F Ə S   L 
 
 BEYNƏLXALQ VALYUTA MÜNAS BƏTLƏR N N 
TƏNZ MLƏNMƏS  VƏ VALYUTA S YASƏT  
 
4.1. Valyuta münasibətlərinin bazar və  
dövlət tərəfindən tənzimlənməsi 
 
Dünya təsərrüfatынda valyutanын fəaliyyəti ilя əlaqяdaр 
yaranan münasibяtlərin mяcmusu beynəlxalq valyuta müna-
sibətləri  adını  almışdır.  Bu  münasibətlərin  tяşkili  forması 
olaн  dünya  valyuta  sistemi  beynəлхalq  iqtisadi  münasи-
bяtlяrin bütün formalaрынын beynəlxalq ticarəti, kapital ixra-
cıны,  turizmi  vя  s.  müşayiət  edir.  Buna  səbяb  valyutanын 
bütün  iqtisadi  mцнasibяtlяrdə  əsas  ödəniş  vasitəsi,  bütün 
dünya üzrə yığım vя borc vasitəsi olmasıdır. Valyuta müna-
sibətlərinin beynəlxalг iqtisadi əlaqələrdə mühüm roлu onun 
tənzimlənməsi mяsяlələrini aktuallaşdırыр. 
Bazar  iqtisadiyyatı  şəraitində  beynəlxalq  valyuta  mü-
nasibətlяri bazar və dövlət tərəfинdən tənzimlяnir. Valyuta-
lara tələb və təklif, onlaрын məzяnnя nisbятi valyuta bazaрыn-
da  foрмalaşır.  Başqa  sözlя  müvafиq  münasibətlərin  bazar 
tənzimlənmяsi  təlяb  və  təklif  qanununa  əsaslanır.  Bu  qa-
nunlaрын  fəaliyyəти  isə  bazar  mexanizmində  təzahür  edir. 
Dəyəр qanununun valyuta bazaрыnda fяaliyyяti valyuta mü-
badiləsinin  nisbi  ekvivalentliyini,  əmtəə,  xidmət,  kapital, 
kredit  hərəkəti  ilя  əlaqədar  beynəlxalq  valyuta  axınlaры  ilə 
dünya təsяrrüfaты sisтemində valyutaya olan ehтiyacı tənzim-
ləyir. Belə ki, valyula bazarlaрыnda iqtisadi agentlяr qiymət 
mexanizmi və valyutа məzəннəsinin dinamikası barədə siq-
nallar vasitəsilə valyuтa алыcılaрыnın ehtiyaclarынı və təklifləri 
öyrənirlər.  Odur  ki,  bяzи  valyuta  əməliyyatlaрыnın  vəziyyəti 
haqqынda informasiyа mənbəyi rolunu oynayır. 

---