18
şə
xslərin yalnız yüksək reytinqli xarici maliyyə aktivlərinə in-
vestisiya yerləşdirmələri rejiminin liberallaşdırılması;
- Dövlət müəssisələrində maliyyə intizamının gücləndiril-
məsi, onların büdcələrin təsdiq olunması və korporativ stan-
dartların tətbiqi, eləcə də maliyyə planlarının və investisiya
proqramlarının təhlili əsasında məsrəflərin azaldılması;
- Enerji, qaz, su və digər təbii inhisar məhsul və xidmət-
lərinə görə yığım əmsalının əhəmiyyətli artırılması proqramı-
nın hökumət səviyyəsində təsdiq olunması;
- Neft gəlirlərinin istifadəsinin artması şəraitində dövlət
müəssisələri tərəfindən dövlət zəmanəti ilə və dövlət zəmanəti
olmadan xarici kreditlərin cəlb olunmasının selektiv məhdud-
laşdırılması;
- Büdcə vəsaitlərinin il ərzində aylar üzrə bərabər propor-
siyada xərclənməsinin təmin edilməsi, ortamüddətli dövlət in-
vestisiya proqramının tərtib olunması, bu proqrama iqtisadiy-
yatın tələb etdiyi və effektiv həyata keçirilə bilən investisiya
layihələrinin daxil edilməsi;
2006-2007-ci illərdə hər fəaliyyət göstərən bank üzrə məc-
mu kapitalın 50 mlrd. manata çatdırılması nəzərdə tutulur ki, bu
da maliyyə resurslarının daha aktiv cəlb edilməsi, daha etibarlı
və sağlam bank fəaliyyətinin təmin edilməsinə imkan verə-
cəkdir.
Struktur tədbirlərlə bağlı Milli Bank aşağıdakı tədbirləri
həyata keçirməlidi:
- Neft gəlirlərinin istifadəsindən qaynaqlanan izafi pul-
ların yığıma yönəltmək və bununla da istehlak bazarına təzyiqi
azaltmaq üçün yığıma meyilliliyin stimullaşdırılması tələb olu-
nur. Bunu üçün Milli Bank əmanətlərin sığortalanması mexa-
nizminin işə düşməsi üçün səylərini artırmalı;
- Kredit bumu şəraitində bank sistemində korporativ ida-
rəetmə prinsiplərinin tətbiqi, bank nəzarətinin institusional və
texnoloji inkişafı, onun potensialının genişləndirilməsi üzrə
tədbirlər davam etdirilməli;
19
- Ölkədə maliyyə resurslarının istehlak sferasından yığı-
ma yönəlməsini stimullaşdırmaq üçün maliyyə bazarının bütün
seqmentlərinin hüquqi və institusional bazasının, onların inf-
rastrukturunun inkişafında Milli Bank aidiyyatı qurumlar ilə
birgə səylərini davam etdirməlidir.
III. Beynəlxalq maliyyə təşkilatları və onların əməliyyatları.
Beynəlxalq maliyyə təşkilatları inkişaf edən dünyanın,
kapital təminatının və s. əməliyyatların əsas punktudur. Ölkələ-
rin ehtiyatları dünya kapital axınının 75%-dən çoxu müxtəlif
inkişaf proqramlarını həyata keçirmək üçün dünyanın bütün öl-
kələrinə daxil olur. qtisadi inkişaf proqramı ilə dünya yoxsul-
luğunu aradan qaldıran real təşkilat beynəlxalq maliyyə təş-
kilatlarıdır.
Beynəlxalq maliyyə təşkilatlarının üzləşdiyi çətinliklər-
dən biri 1991-ci ildə olmuşdu. Bu dövrdə SSR dağıldıqdan
sonra Azərbaycanda özəlləşdirmə işlərində böyük rol oynamış
və bazar iqtisadiyyatına keçid ölkələrində müvəffəqiyyətli işlər
aparmışdı. Məhz bu ölkələrin iqtisadi inkişafında əsas rolu
beynəlxalq maliyyə təşkilatları oynamışdı.
Beynəlxalq maliyyə təşkilatlarının missiyası bütün dün-
yada kasıbçılığı aradan qaldırmaq və dayanıqlı iqtisadi inkişaf
sektorunda başlıca rol oynamaqla yaşayış standartlarını təkmil-
ləşdirməkdir. Onların əməkdaşlıqda əsas məqsədi inkişafa
çatmaqdır.
Bu məqsədə çatmaq üçün isə əsas alətləri: istiqraz və
səhmlər, öz resursları ilə birgə səfərbərliyə alınmış kapital, məs-
ləhət və texniki servizlər, informasiya çatdırılması və s. Son
illər isə bu xidmətlər təkmilləşməkdədir.
Beynəlxalq maliyyə təşkilatlarının göstərdiyi fəaliyyət
yalnız güclülərin maraqlarından irəli gələn yox, həm də kasıbların
maraqlarını əks etdirən şərtlərinin müəyyən edilməsi sahəsində
beynəlxalq maliyyə institutlarının göstərdiyi cəhddir. Onlar
Yoxsulluğun Azaldılması Strategiyasının həyata keçirmək yö-
20
nümündə maliyyə vəsaiti ilə dəstəklənən məqsədlər toplusunu
həyata keçirir.
Beynəlxalq maliyyə təşkilatlarından ən mühümü Bey-
nəlxalq Valyuta Fondudur. Əsası 1944-cü ildə ABŞ-ın Hempşir
ş
tatının Bretton-Vuds əyalətində BMT-nin valyuta konfransın-
da qoyulan, valyuta-maliyyə sferasında beynəlxalq əməkdaşlığı
təmin etmək, beynəlxalq ticarətin genişlənməsinə və tarazlı in-
kişafa şərait yaratmaq, bununla da üzv ölkələrin iqtisadi yüksə-
lişinə yardımçı olmaq, üzv ölkələrin valyuta stabilliyinə xidmət
etmək, üzv ölkələrin tədiyyə balansındakı qeyri-tarazalıqları
aradan qaldırmaq məqsədi ilə onlara kreditlər vermək, bununla
da beynəlxalq iqtisadi əlaqələrin qarşısını alan maneələri ara-
dan qaldırmaq, beynəlxalq ticarət münasibətlərinə maneçilik
törədən valyuta idxalı məhdudiyyətlərinin aradan qaldırılması-
na kömək məqsədi ilə yaradılan beynəlxalq maliyyə institutu-
dur. BVF-nun ali rəhbər orqanı darəedicilər Şurasıdır. Bu şu-
rada hər bir üzv ölkə idarəedici və onun müavini qismində təm-
sil olunur. Bunlar adətən maliyyə naziri və Mərkəzi Bankın
sədrindən təyin olunur. Bundan sonrakı orqan darəedici Şura-
dır. Fondun idarəedici direktorlarının sayı 24-dür. BFV-da ən
çox səsə malik ölkələr aşağıdakılardır: ABŞ-17.78%, Almani-
ya-5.58%, Yaponiya-5.53%, Böyük Britaniya-4.48%, Fransa-
4.98%, Səudiyyə Ərəbistanı-3.45%, taliya-3.09%, Rusiya-
2.9%. Bu fond əsasən iki məqsədə xidmət edir: tədiyyə balan-
sındakı qeyri-tarazlığı aradan qaldırmaq, büdcə xərclərinin kre-
ditləşməsi başda olmaqla, ölkənin makroiqtisadi stabilliyinə
yönəldilən tədbirlərin həyata keçirilməsi. Qeyd edək ki, üzv
ölkələrin cəlb etdikləri kreditin həcmi kvotanın 25%-dən çox
ola bilməz. Bundan yuxarı həcmdə kredit verilməsi isə BVF-
nun direktorunun razılığından asılıdır və bir qayda olaraq bu
elə həmin ölkənin ümumiqtisadi, eləcə də, maliyyə siyasətinin
təhlili əsasında həyata keçirilir. Ümumiyyətlə BVF kredit
müraciət əsasında və ölkənin iqtisadi durumunu qiymətləndir-
dikdən sonra verir. Üzv ölkələrin məqsədli layihələri həyata
Dostları ilə paylaş: |