Azərbaycan dünya əDƏbiyyatinda beynəlxalq Simpoziumun materialları
Yüklə 9,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- AZƏRBAYCANIN AVROPA TƏHLÜKƏSIZLIK VƏ ƏMƏKDAŞLIQ INSTITUTLARI ILƏ MÜNASIBƏTLƏRI Elçin ƏHMƏDOV Siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru
AZƏRBAYCAN DÜNYA ƏDƏBIYYATİNDA Beynəlxalq Simpoziumun materialları 92
AZƏRBAYCANIN AVROPA TƏHLÜKƏSIZLIK VƏ ƏMƏKDAŞLIQ INSTITUTLARI ILƏ MÜNASIBƏTLƏRI Elçin ƏHMƏDOV Siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru ( Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyası /Azərbaycan) XX
əsrin sonunda SSRİ və sosializm sisteminin süqutu ilə dünyada bir sıra d əyişikliklər baş verdi. Soyuq müharibənin başa çatması ilə beynəlxalq münasibət- l ərin əsas güc mərkəzləri yeni geosiyasi reallıqlardan çıxış edərək öz fəaliyyətlərini mövcud şəraitə uyğunlaşdırmağı qərara aldılar. Köhnə beynəlxalq münasibətlər sisteminin süqutu il ə yanaşı, yeni dünya düzümünün əsası qoyulmağa başladı. İdeoloji qarşıdurma başa çatsa da, Avropada sülh və təhlükəsizlik üçün t əhlükə hələ də qalmaqda idi. Belə bir şəraitdə SSRİ və Yuqoslaviya məkanında yen i münaqişə ocaqları yaranaraq genişlənməkdə davam edirdi. Bu amillər bey- n əlxalq və regional təşkilatların fəaliyyət istiqamətlərində keyfiyyətcə yeni mərhə- l ənin başlanmasına imkan yaratdı və dünya siyasətində ATƏT, NATO, Avropa İttifaqıvə Avropa Şurasıkimi təhlükəsizlik və əməkdaşlıq strukturlarının rolunu əhəmiyyətli dərəcədə yüksəltdi. 1991-ci ild ə müstəqillik əldə etdikdən sonra Azərbaycan Respublikası müst əqilliyinin qorunub saxlanması və möhkəmləndirilməsi, eyni zamanda dövlət quruculuğu prosesində qarşılaşdığı problemlərin həll edilməsində bu təşkilatların da siyasi v ə iqtisadi potensialından istifadə etməyə səy göstərir. Azərbaycan Res- pub
likası adı çəkilən nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlarla siyasi, iqtisadi, hərbi, mədəni, humanitar v ə s. sahələrdə genişmiqyaslı əməkdaşlıq edir və bu da ölkəmizin maraqlarının daha dolğun ifadə olunmasına, dünyanın aparıcı dövlətləri ilə qarşılıqlı əlaqələrinin möhkəmləndirilməsinə mühüm təsir göstərir. Az ərbaycanın xarici siyasət prioritetləri içərisində Avroatlantik strukturlara v ə institutlara inteqrasiya mühüm yer tutur. 1993-cü ildən Azərbaycan dövlətinin xarici siyas ətində Avropaya inteqrasiya prioritet istiqamətə çevrilmiş və bu kontekstd ə beynəlxalq təşkilat kimi Avropa İttifaqı ilə fəal əməkdaşlığa başlanmışdır. Avropa və Asiyanın kəsişmə nöqtəsində yerləşən Azərbaycanın strateji mövqeyi Avropa İttifaqına üzv dövlətlərin də eyni zamanda, ölkəmizlə siyasi v ə iqtisadi münasibətləri inkişaf etdirmək marağını daha da artırmışdır. Az ərbaycan - Avropa İttifaqı əlaqələri xüsusi proqramlar çərçivəsində qurulmuş və müxtəlif sahələr üzrə: iqtisadi və sosial islahatlara yardım, Şərq-Qərb n əqliyyat-kommunikasiya (TRASEKA) dəhlizinin yaradılması, infrastrukturların inkişafı və s. istiqamətlərdə aparılır. 1996-
cı il aprelin 22-də Avropa İttifaqı və Azərbaycan Respublikası arasında ticar
ət, sərmayə, iqtisadiyyat, qanunvericilik, mədəniyyət, imiqrasiya və qeyri- qanuni ticar ətin qarşısının alınması sayəsində əməkdaşlığı nəzərdə tutan "T ərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Sazişi" (TƏS) imzalanmışdır 1 . Bu müqavil ənin imzalanması Azərbaycanın xarici siyasətinin ən uğurlu səhifələrindən biri kimi qiym ətləndirilir. Dövlətimiz və xalqımız üçün mühüm tarixi əhəmiyyət kəsb edən bu müqavil ə Azərbaycanın Avropa strukturları və institutları ilə əlaqələrin genişlənməsi, xüsusilə inteqrasiya istiqamətində hüququ baza rolunu oynayır.
AZƏRBAYCAN DÜNYA ƏDƏBIYYATİNDA Beynəlxalq Simpoziumun materialları 93
1999-cu il iyunun 22-d ən qüvvəyə minən Avropa İttifaqının hazırladığı və ümummilli lider Heyd ər Əliyevin imza atdığı bu saziş tərəflər arasında yüksək s əviyyəli əməkdaşlığın təşəkkül tapmasını təsdiqləyir. İmzalanan TƏS-də müvafiq siyasi dialoq çərçivəsində tərəflər arasında siyasi münasib ətlərin inkişafının təmin edilməsi, Azərbaycanda demokratiyanın möhk
əmlənməsi, iqtisadi inkişaf, bazar iqtisadiyyatına keçid məqsədilə bəzi struk- tur islahatların aparılması, ticarət və investisiyanın inkişafı, iqtisadi, sosial, maliy- y ə, elmi-texniki və mədəni əməkdaşlıq məsələləri nəzərdə tutulmuşdur. Bu məsələ- l ərin təmin edilməsi üçün Azərbaycan qanunvericiliyinin Avropa İttifaqı qanun- vericiliyin ə uyğunlaşdırılması sahəsində geniş iş prinsipləri müəyyənləşdirilmişdir. "Saziş"də nəzərdə tutulur ki, Əməkdaşlıq Şurası Avropa İttifaqı ilə Azərbay- can arasında əməkdaşlığın əsas istiqamətlərini müəyyənləşdirir, qarşıya qoyulan m əqsədlərə nail olmaq üçün lazımi tədbirləri həyata keçirir. Bundan başqa, fəaliy- y ət göstərən Əməkdaşlıq Komitəsi Şuranın tövsiyələrinin həyata keçirilmə-sinə n əzarət edir. 2004-cü il mayın 17-19-da Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Brüsselə rəsmi səfəri zamanı Avropa İttifaqına on üzvün qoşulması il ə əlaqədar olaraq "Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq haqqında Saziş"ə Əlavə Protokol im zalanmışdır 2 .
Avropa İttifaqının Azərbaycanla əlaqələri təkcə "Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Sazişi" çərçivəsində deyil, həm də Cənubi Qafqazda həyata keçirilən ümumi regio- nal əməkdaşlıq layihəsi, eyni zamanda bölgədə sülhün və sabitliyin təmin olunma- sına dair digər proqramlar çərçivəsində reallaşır. Cənubi Qafqazda mövcud olan mü naqişələrin aradan qaldırılması, o cümlədən Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qara bağ probleminin həlli, region dövlətləri arasında vahid əməkdaşlıq və t əhlükəsizlik sisteminə inteqrasiya mühitinin yaradılması da Avropa İttifaqının əsas şərtlərindəndir. 2003-cü il iyulun 7-d ə Avropa İttifaqı Cənubi Qafqaz üzrə Xüsusi nümayən- d əsini təyin etməsi təşkilatın regionda fəallığının artmasını göstərən addım kimi qiym ətləndirilməlidir 3 . Eyni zamanda, Avropa Parlamenti d ə Cənubi Qafqazda təh- lük
əsizliyin təmin edilməsinə mane olan Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin nizama salınmasının vacibliyini bildirmişdir. Avropa Parlamentinin sessiyasında "Av
əsasında qəbul edilmiş qətnamədə ermənilərin işğal etdikləri ərazilərdə azərbaycan- lılara qarşı etnik təmizləmə apardıqları göstərilmişdir 4 . Bununla yanaşı, Avropa Parlamenti C ənubi Qafqazda təhlükəsizliyin bərqərar olmasına maneə olan müna- qişənin nizama salınması üçün işğal olunmuş Azərbaycan ərazilərinin (Ağdam, Füzuli, C əbrayıl, Qubadlı, Zəngilan) azad edilməsi təklifi ilə çıxış etmişdir. Dövl ət başçısı İlham Əliyev 2004-cü il martın 17-də Bratislavada "Daha geniş Avropaya doğru: yeni gündəlik" mövzusunda keçirilən beynəlxalq konfrans- da Erm
ənistanın işğalçılıq siyasətinin bütünlüklə Avropada, xüsusilə, Cənubi Qaf- qazda sülhün v ə təhlükəsizliyin təmin edilməsinə ciddi maneə olduğunu vurğula- yaraq, t əcavüz nəticəsində Azərbaycan ərazisinin 20 faizdən çoxunun işğal olunduğunu, nəticədə bir milyondan artıq insanın acınacaqlı vəziyyətdə yaşadığını bildirm əklə ölkəmizin prinsipial mövqeyini bəyan etmişdir 5 .
Prezident İlham Əliyev 2004-cü il mayın 19-da Brüsseldə Avropa Siyasi M ərkəzinin təşkilatçılığı ilə "Avropa Birliyi və Azərbaycan-tərəfdaşlıq üçün yeni üsullar" mövzusunda keçiril ən siyasi brifinqdə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün Yüklə 9,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|