Azərbaycan dünya əDƏbiyyatinda beynəlxalq Simpoziumun materialları
Yüklə 9,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- AZERBAİJAN İN Z. GOKALP’S THOUGHTS ABOUT TURAN (On the basis ofthe poem “ The Golden Apple” byZ. Gokalp)
AZƏRBAYCAN DÜNYA ƏDƏBIYYATİNDA Beynəlxalq Simpoziumun materialları 90
-dey
ə türkün öz mənəviyyatına qayıdışı ilə əsrlər öncəki hakimiyyətinə yetə bil
əcəyinə inanırdı. Onun qəhrəmanı Turğut da bu inamla Qızıl Almanı axtarır. Z. Gökalp özünün türkçülük m əfkurəsini izah edərkən yazırdı: “Bu gün gerç
əkləşən yalnız türkiyəçilikdir. Ancaq ruhların böyük həvəslə aradığı Qızıl Alma gerç ək – həqiqət sahəsindədeyil, xəyal sahəsindədir. Türk kəndlisi Qızıl Almanı xəyalında canlandırarkən onun gözünün qabağına əski türk elxanlıqları g əlir. Həqiqətən Turan ülküsü keçmişdə bir xəyal deyil, bir gerçək idi” (3, 39). Son arzumuz budur fani dünyada: Türkük,
varacayıq Qızıl Almaya,
dey ən şair poemada Qızıl Almanın Bakıda oluğu ideyasını irəli sürür. İstanbullu Turğutla bakılı Ay xanımı qarşılaşdırmaqla Turan xəyalının nə zamansa ilk öncə Türkiy ə və Azərbaycan tərəfindən reallaşdırılacağı fikri ilə çıxış edir. Turğut bütün dünyanı gəzib Qızıl Almanı arayaraq tapmadıqda ümidsizləşir, baş verən hadisələri düzgün çöz ə bilmədiyindən mənəvi böhran keçirərək intihar etmək qərarına gəlir. Heç t
əsadüfi deyil ki, ən son anda Ay xanım ona mane olaraq intihar etməsinə yol vermir v
ə Turğut həqiqətdən agah olur: Siz yapmaqda ik ən Qızıl Almanı Koşmuş, aramışım bütün dünyanı (2, 115).
Əsər başdan-başa rəmzlərdən ibarətdir. Qızıl Almanın da Bakıda olması, əslində, türk birliyinə rəvac verəcək qüvvənin – həm ideoloji, həm hərbi, həm mə- n əvi gücün Azərbaycanda mövcud olduğuna və bütün dünya türklərininAzər- baycana güv ənə biləcəyinə işarədir. Ən sonda şair: Qızıl Alma oldu bir gözəl cənnət Oradan Turana yağdı səadət (2, 116),
-dey ə yazan şair məhz Bakıdan Turana səadət yağacağını əminliklə ifadə etm
əklə Azərbaycanın bütün türk dünyasının qüdrətli dayağı olduğunu bəyan edir. Z.
Gökalp türkçülük ideyasını Ə. Hüseynzadədən alsa da, öz görüşlərini inkişaf etdirərək, çox geniş, əhatəli bir milli proqram hazırlamış, yer üzündəki bü- tün türkl ərin qovuşub bir məslək ətrafında birləşdirilməsi, Turanın reallaşdırılması üçün konkret yollar t əklif etmiş, eyni zamanda, Azərbaycanıtürk birliyinə gedən yolda əsas aparıcı qüvvə kimi dəyərləndirmişdir. Z. Gökalpın bədii təqdimatında Az ərbaycan qədim türk əxlaqına, islam ideologiyasına, türk mübarizə və ha- kimiyy ət ənənələrinə, dövlətçilik qüdrətinə malik ölkədir. “Qızıl alma” poemasında irəli sürülən əsas ideya da budur ki, bütün türklərin azadlıq, birlik və xilasıAzərbaycandadır. Məhz Azərbaycandan “Turana səadət yağacağ”ını elan edənZ. Gökalp zaman-zaman Azərbaycanda yetişən sağlam t əfəkkür sisteminə, mübarizə əzminə, əsrlərdən bəri qorunan türkçülük dəyərlərinə güv ənir.
Bununla, Z. Gökalp Turançılığa aparan yolun məhz Bakıdan, geniş mənada is ə Azərbaycandan keçdiyini vurğulamışdır. Bu yolun isə Azərbaycan aydınlarının saf düşüncəsi, milli-məfkurəvi görüşləri ilə aydınlanacağına böyük inam əsərin ruhuna hakimdir. Z. Gökalpın böyük türk birliyi, turançılıq arzusu ilə dünyaya
AZƏRBAYCAN DÜNYA ƏDƏBIYYATİNDA Beynəlxalq Simpoziumun materialları 91
n əzər salan baxışlarında Bakı Türk istiqbalının beşiyidir və əsərdə bu ideya geniş şəkildə əksini tapmışdır. ƏDƏBİYYAT 1.
Turan A. Əli bəy Hüseynzadə. Moskva: Salam press, 2008. 2.
3.
Z. Gökalp. Türkçülüyün əsasları. Bakı: Maarif, 1991. 4.
Hüseynzad ə Ə. Əbədi gözəlliklər. Bakı: Vektor, 2008. 5.
Millet ve tarih şüuru. İstanbul, 1948. 6.
Akçura Y. Türkçülüyün tarixi. Bakı, Qanun, 2006.
(On the basis ofthe poem “ The Golden Apple” byZ. Gokalp)
The great statesman Z. Gokalp (1876-1924) was one of the famous representatives of Turkish literature at the beginning of the 20th century. His thoughts about the nation, the Unity of Turan, contains its influence on the ideas of the modern Turkish people. His “The program ofthe Turkish”influenced not only all the Turkish intelligentsia, but also M. K. Ataturk’s view in his time. One of the most outstanding representatives of Azerbaijani romanticism A. Husseynzade’s ideas about Turan were the source ofZ. Gokalp’s philosophic and political points of view. Z. Gokalp’s works were dedicated to the unity of all the Turkish in the world. Oneof his poems about Turan is “The Golden Apple”. The Golden Apple is the symbol of the Unity of Turan. Ay Khanim, the principal character of the poem was from Baku. Turgut, a painter from Turkey, told her about The Golden Apple – freedom and eternal unity of the Turkish. But one day Turgut lost his hope, felt alone, and wanted to kill himself. Ay Khanim rescued him from hopelessness. By means of that theme the poet meant that he believed Azerbaijan was the cradle of hope, freedom, and unity. The poet thought that the Great Unity of the Turkish would be realized by Azerbaijan.
Yüklə 9,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|