Azərbaycan elmlər akademiyasi şƏRQŞÜnasliq institutu

15
Qazı Əhməd Qaffarinin «Tarixi-cahan-ara» əsərində 266-cı il yazılmıĢdır 
(Tehran, 1343 h.Ģ.,s.27). Əksər tarixi mənbələrdə də 266-cı il göstərilmiĢdir. 
 
16
Ə. H. Rəhimov. Əbdi bəy ġirazinin «Təkmilətül-əxbar» əsərinin əlyazma 
nüsxələri və yazılma tarixi, Azərbaycan SSR EA Məruzələri, 1963, № 7, s.93-96. 
 
17
Kəsrəvi  Təbrizi.  ġəhriyarani-qomnam.  I  hissə,  Tehran,  1928,  s.«v»,  «z»  
(farsca). 
18
Məhəmmədtəqi 
DaneĢ-Pəjuh.  Fehresti-mikrofilmhayi-ketab  xaneyi-
mərkəziyi-daneĢqahi-Tehran. Tehran 1348 h.Ģ.,s.59. M. DaneĢ-pəjuh əlyazmasının 
«mütəsərrif Ģod bəd əz an» sözləri ilə kəsildiyini qeyd edir. Bizdə olan fotosurətdə 
də əlyazması həmin sözlərlə bitir. 
19
Kəsrəvi Təbrizi. Göstərilən əsəri, s. «v», «z».  
20
 В.  А.  Жуковский.  Описание  рукописей  учебного  отделения  восточ-
ных  языков  при  Азиатском  департаменте  министерства  иностранных  дел, 
Писменные  памятники  Востока  (историке  —  филологические  исследования 
1971),  ежегодник,  Москва,  1974,  с.455-456.  Həmçinin  bax:  Jukovskinin 
təsvirləri barədə D. Y. Bertelsin qeydləri, s.479-480. 
21
 Ġbrahim  Əmini.  Fütuhati-Ģahi.  Tacikistan  SSR  EA  ġərqĢünaslıq 
Ġnstitutunun  kitabxanasındakı  əlyazmasının  (inv.  №225)  Ģəxsi  kitabxanamızdakı 
fotosurəti. 
22
 Qiyasəddin Xandəmir. Həbibüs-siyər. Tehran,  1271 h.q. 
23
 Leninqraddakı  Saltıkov-ġedrin  adına  Dövlət  Kütləvi  kitabxanasındakı 
əlyazması,  Dorn, №302; Mükalimeyi-ġah Təhmasib ba elçiyani-Rum, mətni-farsi 
və tərcümeyi-gürci ba müqəddimə və həvaĢi be vəsileyi-Karlo Tabatadze, Tibilisi, 
1976. 
24
 Təzkireyi-Təhmasib, Kəlkuttə, 1912. Həmin əsərin Britaniya muzeyindəki 
OR - 5880 Ģifrəli əlyazması. 
25
 Budaq  MünĢi  Qəzvini,  Cəvahirül-əxbar,  Leninqraddakı  Saltıkov-ġedrin 
adına  Dövlət  Kütləvi  kitabxanasındakı  əlyazmasının  (Dorn,№288)  Ģəxsi 
kitabxanamızdakı fotosurəti. 
26
 Həsən bəy Rumlu. Əhsənüt-təvarix, Baroda, 1931. 
27
 Шараф  Хан  Бидлиси.  Шараф-наме,  перевод,  предисловие,  примеча-
ния и приложения Е. И. Васильевой, Москва, 1967. 
28
Mahmud  ibn  Xandəmir.  Tarixi-ġah  Ġsmayıl  və  ġah  Təhmasib.  Britaniya 
muzeyindəki OR-2939 Ģifrəli əlyazmasının Ģəxsi kitabxanamızdakı fotosurəti. 
29
Qazı Əhməd Qəffari, Tarixi-cahan-ara, Tehran,  1343 h.Ģ. 
30
XVI  əsrdən  əvvəlki  dövrlərdən  bəhs  edərkən  digər  əsərlərdən  də  istifadə 
edilmiĢdir. 
31
Kami Qəzvini. Nəfaisül-məasir. Özbəkistan EA Biruni adına ġərqĢünaslıq 
institutunun  kitabxanasındakı  əlyazmasının  (inv.№800)  Ģəxsi  kitabxanamızdakı 
fotosurəti. 
32
Qazı Əhməd Qumi. Xülasətüt-təvarix. Tehran, 1359. 

---

33
 Sam  mirzənin  «Töhfeyi-Sami»  təzkirəsinin  elmi-tənqidi  mətnini  çap 
etdirmiĢ Rüknəddin Humayun Fərruxun müqəddiməsi, Tehran,  1347, s. 16-17. 
34
 Əbdi  bəy.  Rovzətüs-sefat.  Moskva,  1974;  Yenə  onun.  Dovhətül-əzhar. 
Moskva, 1974; Yenə onun. Cənnətül-əsmar Zinətül-ovraq, səhifətül-ixlas, Moskva, 
1979. 
35
Sam Mirzə, Töhfeyi-Sami, Tehran, 1314, s.59. 
36
Kəsrəvi Təbrizi. ġəhriyarani-qomnam, 1-ci hissə, Tehran, 1308, s. ―v‖,―z‖. 
37
GeniĢ məlumat üçün bax: Полок И. П. Vaxt və təqvim, Bakı, 1950, s 10, 
29-30;  Цыбульский  В.  В.,  Современные  календари  стран  Ближнего 
и Среднего Востока, Москва, 1964, с.4, 11-16. 
38
Bədri 
Atabay. 
Fehresti-tarix, 
səfərnamə, 
səyahətiamə, 
ruznamə 
coğrafiyayi-xətti ketabxaneyi-səltənəti. Tehran, 1397 h.q.s,51-53. 
39
 Təkmilətül-əxbar, tərcümə, s. 95. 
40
 Bu  məlumat  istifadəmizdə  olan  «Təkmilətül-əxbar»ın  hər  üç  nüsxəsinin 
fotosurətində qeyd olunmuĢdur. 
41
 «Təkmilətül-əxbar», B nüsxəsi, v. 265a. 
42
Əbdi  bəy.  Sərihül-mülk,  Muzeyi-Ġrani-bastan  kitabxanasındakı  avtoqraf 
əlyazma nüsxəsinin   (inv. № 3719)  Ģəxsi kitabxanamızdakı fotosurəti, s 309-310. 
43
 Məhəmmədəli  Tərbiyət.  DaneĢməndani-Azərbaycan,  Tehran,  1314  h.Ģ.,s. 
75. 
44
 Ġsgəndər bəy MünĢi. Tarixi-aləm-arayi-Abbasi, Tehran, 1314, h.q., s.153; 
Nəsrüllah Fəlsəfi, Zendeqaniyi-ġah Abbasi-əvvəl, I cild, Tehran, 1332 h.Ģ.,s.15. 
45
 Əlbəttə,  Pərixan  xanım  bilirdi  ki,  islam  Ģəriətinə  görə  o,  qadın  olduğu 
üçün özü taxta çıxıb, dövləti idarə edə bilməyəcəkdir. O, istəyirdi ki, Ģahın ancaq 
adı olsun, dövləti isə faktiki olaraq, atasının sağlığında olduğu kimi özü idarə etsin. 
Öz  doğma  qardaĢı  Süleyman  mirzəni  yox,  tiryəki  Ġsmayıl  mirzəni  hakimiyyət 
baĢına gətirməkdə əsas məqsədi bəlkə də bu idi. 
46
GeniĢ məlumat üçün bax: Həsən bəy Rumlu. Əhsənüt-təvarix, s.489-490; 
Oruc  bəy  Bayat,  Don  Juani-Ġrani,  fars  dilinə  tərcümə  edən  Məsud  Rəcəb  Niya, 
Tehran,  1338  h.Ģ.,s.  165-167;  Mirzə  Məhəmmədxan  Məlikül-Küttab.  Nameyi-
xosrovan, Bombey, 1867, s. 79-85; Lüğətnamə, Tehran,  1332 h.Ģ.,s.25-60, «II ġah 
Ġsmayıl» bəhsi və s.  
47
 Həsən  bəy  Rumlu.  Əhsənüt-təvarix,  s.495-496;  ġərəf  xan  Bidlisi. 
ġərəfnamə,  II  cild,  s.  233-234;  Ġsgəndər  bəy  MünĢi,  Tarixi-aləm-arayi-Abbasi,  s. 
162;  Mahmud  ibn  Hidayətüllah  Nətənzi.  Nəqavatül-asar  fi  zikrül-əxyar,  Tehran, 
1350,  s.60-61;  Ser  Con  Malkolm,  Tarixi-Ġran,  I  cild,  Bombey,  1289,  s.  189-190; 
Paul-horn, Tarixi-müxtəsəri-Ġran, fars dilinə tərcümə edəni Rzazadə ġəfəq, Tehran, 
1314,  h.Ģ.,s.89  və  s.  Bu  və  digər  əsərlərdə  II  ġah  Ġsmayılın  ölümünün  səbəbi 
müxtəlif cür göstərilmiĢdir. 
48
 Ġran və Türkiyədə  yazılmıĢ bir sıra tarixi romanlarda da Pərixan  xanımın 
fəaliyyəti  öz  əksini  tapmıĢdır.  Məs,  Namiq  Kamal,  Cəzmi,  Ġstambul,  1365  h.q.; 

---