Azərbaycan Hüquqçular Assosiasiyası azərbaycan respublikasinin

dar  olaraq  əmək,  pensiya 

və 

mənzil  hüquqlartntn  bərpa  edilməsi  mttlakm  və  ya  onun 

dəyərinin  qaytarılması  haqqında  iddialar  həmçinin  iddiaçmm  yaşayış  y&’inə  görə  verilə 

bilər. 

36.8.

 

İnzibati orqanların inzibati hüquqponnalar haqqında işlərə bamağa səlcdtiyyətli 

olan vəzifəli şəxslərin cərimə və yaxud başqa tənbehlər tətbiq etmələri haqqında qərarlarına 

dair iddialar iddiaçının yaşadığı yerə görə də verilə bilər. 

36.9.

 

İstehlakçının hüququnun müdafiəsi haqqında iddialar iddiaçının yaşadığı yerə 

görə, yaxud müqavilənin bağlandığı və ya icra edildiyi yerə görə verilə bilər. 

36.10.

 

gəmilərin  toqquşması  nəticəsində  vurulan  zərərin  Ödənilməsinə  dair,  habelə 

dənizdə  kömək  göstərilməsinə  və  xilas  etməyə  görə  mükafat  alınması  haqqında  iddialar 

cavabdehin gəmisinin olduğu yerə görə və ya gəminin aid olduğu yerə görə də verilə bilər. 

36.11.

 

İcra  yeri  göstərilən  müqavilələrdən  əmələ  gələn  iddialar  müqavilənin  icra 

yerinə görə də verilə bilər. 

36.12.

 

Azərbaycan  Respublikasının  vətəndaşı  və  yaxud  hüquqi  şəxsi  olan  və  başqa 

dövlətin ərazisində yerləşən cavabdehə qarşı iddia iddiaçının olduğu yerə və ya cavabdehin 

əmlakının olduğu yerə görə verilə bilər. 

36.13.

 

Bu Məcəllənin 39-cu maddəsində müəyyən edilmiş aidiyyət istisna olunmaqla, 

bu  maddəyə  görə  işin  aid  olduğu  məhkəmələrdən  birini  seçmək  hüququ  iddiaçtya 

məTCSUsdur. 

1.

 

tddiaçınm  seçməsinə  görə  aidiyyətin  (alternativ  aidiyyətin)  ümumi  qaydası  ondan 

ibarətdir  ki,  mülki  iş  yalnız  cavabdehin  rəsmi  qeydə  alındığı  (hüquqi  şəxsin  ün-  vanmm 

olduğu yer) yerin məhkəməsinə deyil, həmçinin qanunda göstərilən başqa məhkəmələrə də 

aiddir. 

Göründüyü  kİmİ,  müUd  işin  baxılması  bir  neçə  məhkəməyə  aid  olduqda,  seçmə 

hüququ iddiaçıya məxsusdur. 

Seçmə  ai(Uyyətİnin  əsas  mahiyyəti  pozulmuş  subyektiv  hüquqlarm  və  qanunla 

qorunan  mənafeyin  məhkəmə  müdafiəsində  iddiaçı  üçün  əlavə  təminatlann  yaradıl- 

masmdan ibarəhlir. 

Seçmə  aidiyyətinin  qaydaları  qanunla  dəqiq  müəyyən  edildiyi  üçün  həmin  qaydanı 

məhkəmələrin pozması çox ciddi prosessual hüquq pozuntusu kimi qiymətləndirilməlidir. 

Ərazi  aidiyyətinin  ümumi  qaydalarma  görə,  iddia  cavabdehin  rəsmi  qeydə  alındığı 

yerin  məhkəməsinə  verilməlidir.  Lakin  yaşayış  yeri  məlum  olmayan,  yaxud  Azərbaycan 

Respublikasında yaşayış yeri olmayan cavabdehə iddia onun əmlakınm olduğu yerə görə və 

ya məlum olan axırıncı yaşayış yerinə görə verilə bilər. 

Qanunda  belə  qaydanın  müəyyən  olunması  iddiaçıya  imkan  verə  bilər  ki,  o, 

cavabdehin  olduğu  yeri  axtanb  tapmaq  əvəzinə  onun  yaşayış  yerinin  məlum  olmaması 

haqqmda məhkəməyə yalan məlumat versin. Ona görə də iddiaçı cavabdehin yaşadığı yerin 

müəyyən olunması İlə bağlı gördüyü tədbirlər haqqında məhkəməyə sübut təqdim etməlidir. 

2.

 

Rəsmi yaşayış yeri, olduğu yer və ya hüquqi ünvanı müxtəlif olan bir neçə cavabdehə 

iddia cavabdehlərdən birinin rəsmi yaşayış yeri və ya hüquqi ünvanı üzrə verilə bilər, lakin 

bu qayda iddia tələbinin müstəsna aidiyyəti olduğu hallara şamil edilmir. Məsələn, torpaq 

sahəsinə mülkiyyət hüququmm tanınması ilə bağlı müxtəlif yerlərdə rəsmi qeydə almmış bir 

neçə cavabdehə qarşı iddia, torfaq sahəsinin olduğu yerin məhkəməsinə verilir. 

44 

---

3.

 

Aliraentin alınması və atalığm müəyyən edilməsi haqqında iddiaları iddiaçı özünün 

yaşadığı yerə görə də verə bilər. Bu qayda hər iki iddia tələbinə bir yerdə baxıldığı hallara da 

şamil edilir. 

Göründüyü kimi, istər alimcntin alınması, istərsə də atalığın müəyyən edilməsi ilə bağlı 

iddialarda  iddiaçının  yanında  hər  bir  halda  yetkinlik  yaşına  çatmayan  uşaq  olur.  Bu  halda 

iddiaçınm cavabdehin qeydə almdığı yerin məhkəməsinə iddia verməsi və onu müdafiə etməsi 

müəyyən çətinliklərlə bağlı olur (məsələn, başqa şəhərə, rayona getmə, orada qalma və s.). 

Belə qaydanın müəyyən edilməsi yetkinlik yaşına çatmayanlarm və əmək qabiliyyəti olmayan 

şəxslərin qanunla qorunan mənafelərinin müdafiəsi ilə bağlı mühüm prosessual güzəştdir, 

4.

 

Göründüyü  kimi,  MPM-in  36.4-cü  maddəsində  nəzərdə  tutulan  hallarda  iddiaçı 

iddiam yaşadığı yerə görə də verə bilər. 

36.3-

 

cü  maddədə  göstərilən  hallardan  fərqli  olaraq,  burada  iddiaçınm  yanmda 

yetkinlik  yaşına  çatmayan  və  ya  əmək  qabiliyyəti  olmayan  uşağm  olmasmm  və  ya 

olmamasmm  heç  bir  əhəmiyyəti  yoxdur.  Bu  qaydanm  müəyyən  edilməsi  iddiaçı  üçün 

subyektiv  hüquqlarm  müdafiəsini  daha  da  asanlaşdırır.  Ona  görə  də,  məhkəmənin  iddia 

ərizəsini  öz  icraatına  qəbul  etməkdən  imtina  etməsi  çox  ciddi  prosessual  pozuntu  kimi 

qiymətləndirilməlidir. 

5.

 

36.3  və  36.4-cü  maddələrdə  şərh  edilənlər  bu  bənddə  göstərilən  hallara  da  şamil 

olunmahdır. 

6.

 

36.6-cı  maddədə  şikəstetmə  və  ya  səhhəti  sair  şəkildə  zədələmə  ilə,  habelə  ailəni 

dolandıranm ölümü İlə vurulan ziyan haqqında iddialarm ziyan vuranm yaşadığı yerə görə və 

ya ziyan vurma yerinə görə verilməsi imkanı nəzərdə tutulub. 

Qanunverici ziyan vuranm yaladığı yer dedikdə, ziyan vuranm rəsmi qeydə alm- dığı 

yeri nəzərdə tutur. 

İddianın ziyan vurma yerinə görə verilməsi ziyan vurulan ərazidə yerləşən məhkəmənin, 

hadisə  yerini  hərtərəfli  müayinə  etməsini,  hadisəni  bilavasitə  görənlərdən  izahat  almasmı, 

ekspertiza təşkil etməsini və sair prosessual hərəkətlərin yerinə yetirilməsini asanlaşdırır. 

7.

 

36.7-ci  maddənin  tələbinə  uyğun  olaraq  qanunsuz  olaraq  məhkum  edilməklə, 

qətimkan tədbiri kimi həbsə alınmaqla, başqa yerə getməmək haqqmda iltizam almaqla, yaxud 

həbs  şəklində  inzibati  tənbeh  verilməklə  fiziki  şəxsə  vurulmuş  zərərin ödənilməsi  ilə bağlı 

olan  əmək,  pensiya  və  mənzil  hüquqlarmm  bərpa  edilməsi,  əmlakın  və  ya  onun  dəyərinin 

qaytaniması haqqında iddialar, göründüyü kimi, həm cavabdehin, həm də iddiaçınm yaşayış 

yerinə görə verilə bilər. 

Burada da cavabdehin və iddiaçının yaşadığı yer dedikdə, onlarm rəsmi qeydə almdığı 

yer başa düşülməlidir. 

8.

 

İnzibati orqanlarm inzibati hüquqpozmalar haqqmda işlərə baxmağa səlahiyyətli olan 

vəzifəli şəxslərinin cərimə və yaxud başqa tənbehlər tətbiq etmələri haqqmda qərarlanna dair 

iddialar həm cavabdehin, həm də iddiaçmm yaşadığı (qeydə alındığı) yerə görə verilir. 

9.

 

İstehlakçmm  hüququnun  müdafiəsi  ilə  bağlı  iddialar  aşağıdakı  dörd  məhkəmə 

orqanlarmdan birinə verilə bilər: 

45 

---