Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu dəDƏ qorqud elmi-ədəbi toplu
Yüklə 1,45 Mb.
|
yaşayan və Azərbaycan türkcəsində danışan İraq türkmən lərinin həyatın- dan, məişətindən, dünyagörüş lərin dən, adət-ənənə lə rindən, ayrı-ayrı ta - nınmış insanlarından söhbət açırdı. Burada həmçinin o vaxtlar üçün bir növ qadağan olunmuş mövzulardan sayılan inam və etiqadlardan, bürc lər - dən, qoroskopdan, astrologiyadan, başqa sözlə “alın yazısı”, “tale”, “qis- mət”, “qəzavü-qədər”, “yazıya pozu yoxdur” kimi bəşəri problemlər dən də bəhs edilirdi. “Altı il Dəclə-Fərat sahillərində” kitabı çox qısa bir zamanda satıldı və gorünməmiş dərəcədə populyarlıq qazandı, əl-əl gəzməyə başladı. Xalq arasında kitaba belə marağı, tələbat və ehtiyacı görən “Yazıçı” nəşriyyatı bu kitabı iki il sonra – 1987-ci ildə 9 səhifəlik “Əfsanəyə bənzər həqi - qətlər” bölməsi və kitaba “Son söz əvəzi” kimi daxil edilən Qasım Qasım - zadənin ”Ömrün əbədiləşən illəri” adlı yazısı da əlavə edilməklə yenidən, bu dəfə isə 120 min tirajla çap etdi. Kitab bu dəfə də sürətlə satılıb qur- tardı və müəllifinə çox böyük uğur qazandırdı. Ən böyük tirajla çap olu- nan bu kitabı əldə etmək hamıya müyəssər ola bilməmişdi. Amma əmin- liklə demək olar ki, bu kitabı Azərbaycan oxucusunun böyük əksəriyyəti oxumuşdu. Hamı – ziyalı da, fəhlə də, kəndli də bu kitabdan danışırdı və kitabın bir çox hissələri, xüsusən də “İnamlar” bölməsi dillər əzbərinə çevrilmişdi... O “İnamlar” bölməsi ki, buradan qığılcımları görünən inam və eti qad lara sonsuz hörmət, adət-ənənələrə, taleyə, “alın yazısı”na, “qə - zavü-qədərə” qırılmaz tellərlə bağlılıq kimi hisslər müəllifdə daha da in - kişaf edəcək və Qəzənfər Paşayev uzun illərdən, yəni 22 ildən sonra, 2007-ci ildə bu mövzuda daha bir əsər yazmaq qərarına gələcək. Nəticədə isə Qəzənfər Paşayevin 7 illik gərgin əməyin nəticəsi olan daha möhtəşəm bir əsəri “Nostradamusun möcüzəli aləmi” (2) işıq üzü görəcəkdi. Müəllif bu kitabda da inam və etiqadlara sonsuz hormətini, taleyə, “alın yazısı”na, “qəzavü-qədərə” qırılmaz tellərlə bağlılığını xüsusi olaraq vurğulayırdı. “Altı il Dəclə-Fərat sahillərində” kitabının belə uğur, bu cür müvəf- fəqiyyət qazanmasının və populyar olmasının isə bir neçə səbəbi var idi: 1) SSRİ kimi qapalı bir dövlətdə yaşadığımızdan ətraf aləmlə, digər dünya dövlətləri ilə əlaqələrimiz yox dərəcəsində idi. Elə bu səbəbdən də Azərbaycandan o qədər də uzaq olmayan bir ölkədə – İraqda, Kərkükdə ana dilimizdə danışan böyük bir elatın – İraq türkmanları yaşamasından da, təbii ki, xəbərsiz idik. Azərbaycan oxucusu ilk dəfə olaraq məhz Qəzənfər müəllimin bu kitabı vasitəsilə İraq ellərindən, Kərkükdən xəbər tutdu.
152
2) Kitabı oxunaqlı edən, onu əl-əl gəzdirilməyə məcbur edən bir amil də o dövrün bütün qadağalarını, bütün yasaqlarını sözün bütün anlam- larında aşıb-keçməyi bacaran Qəzənfər Paşayevin yazıçılıq istedadı, təd - qiqatçılıq məharəti, əsl vətəndaşlıq yanğısı, vətənpərvərliyi və nəhayət, cəsarəti idi. 3) “Altı il Dəclə-Fərat sahillərində” kitabının belə uğur qazanmasının daha bir səbəbi isə kitabın “İnamlar” bölməsində verilən bürclər, talelər haqqında gedən materialların o dövr üçün yeni və oxucular üçün son dərəcə maraqlı, cəlbedici, populyar olması və əsərin dilinin son dərəcə sa - də, hamı üçün anlaşıqlı olması idi. 4) Bu kitabın poulyarlığının ən əsas səbəblərindən biri də Qəzənfər Paşayevin özünün də bu ölkəyə uşaqlıqdan böyük marağının olması və bu səbəbdən də müəllifin bu kitabı sevə-sevə, ürək yanğısı ilə yazmasında idi. Bu barədə o özü belə yazırdı: “Uşaqlıqdan məndə sirli-soraqlı İraq ellərinə qəribə maraq vardı. Bəlkə bu, “Min bir gecə” nağılları, Xaqaninin “Töhfətül-İraqeyn”i, “Koroğlunun Bağdad səfəri”, Vaqifin, Vidadinin “Durnalar”ı ilə bağlı hisslər idi; bəlkə də Füzuli həsrəti, onun nəvə-nə ti - cələrinin, İraqda yaşayan azərbaycanlıların möhnəti idi-bilmirəm. Son ra - lar İraqda olduğum uzunmüddətli ezamiyyələr zamanı bu maraq ge də artdı, dərinləşdi, məcrasını dəyişdi, əsl məhəbbətə çevrildi”(1, 8). Yeri gəlmişkən, onu da qeyd etmək lazımdır ki, «Altı il Dəclə-Fərat sahillərində» 1996-cı ildə Bağdadda ərəb dilində nəşr olunmuş və kitab bu ölkədə də böyük ədəbi hadisəyə çevrilmişdi. Təsadüfi deyil ki, 1988- ci ildə Azərbaycanın Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadə Qəzənfər Paşayevə müraciətlə belə yazmışdı: “Sən İraqda altı il rəsmi vəzifədə işləyərkən bu sahədə öz vəzifə borcunu yerinə yetirməklə də kifayətlənə bilərdin. Lakin içində qımıldanan vətəndaşlıq hissi daha başqa bir borca səslədi. Bu səs damarlarında axan qan yaddaşının səsi idi. Sənin damarlarında dillənən səs Kərküklü qardaşlarının əsrlərdən bəri qanlarında qoruyub saxladıqları əcdadın – kökün səsi ilə həmahəng səsləndi və səni mənəvi borcunu ödəməyə çağırdı. Sən, bu mənəvi vəzifəni şərəflə yerinə yetirdin”. Azərbaycandan Bəkir Nəbiyev, Yaşar Qarayev, Teymur Bünyadov, Vasim Məmmədəliyev, Azad Nəbiyev, Nizami Cəfərov, İraqdan – Əta Tərzibaşı, Əbdüllətif Bəndəroğlu, Sinan Səid, Mahir Naqib, Sübhi Saatçı, Mövlud Taha Qayacı və Türkiyədən isə Mustafa Arqunşah, Cəlal Ərtuq, İsa Özqan, Əflatun Nemanzadə kimi tanınmış alimləri, elm və sənət adamları da kitab haqqında, onun müəllifi haqqında dəyərli fikirlər söy -
153
Yüklə 1,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|