Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nizami adına ƏDƏBİyyat institutu nizami Tağısoy qaraçay əDƏBİyyati
Yüklə 1,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Глава V. Художественные особенности карачаевской прозы 1950-1980-ых годов ..............243
- Глава VI. Искания национального самопознания и самоутверждения современной карачаевской литературе ...................................................................283
- Qaraçay ədəbiyyatı 9 Bu kitabı türkçülüyü ilə öyünən valideynlərimin əziz xatirəsinə bağışlayıram
- Qaraçay ədəbiyyatı 11
Nizami Tağısoy 8 4.5. Использование архивных документов в создании повести Сеида Лайпанова «Сын Карачая – герой Белоруссии» ..................................................................215 4.6. Тема войны в творчестве Ханафи Эбзеева .........220 4.7. Идейно-тематические искания в карачаевском романе в 1990-1960-ые годы .......................................228 Литература ....................................................................240 Глава V. Художественные особенности карачаевской прозы 1950-1980-ых годов ..............243 5.1. Ведущие жанры и темы карачаевской прозы 1950-1980-ых годов. .....................................................245 5.2. Карачаевская проза в годы подъема ....................247 5.3. Новый тип героя в карачаевской прозе ...............255 5.4. Эпическое время в романном творчестве Даира Кубанова и мастерство образной характеристики писателя ........................................................................258 5.5. Изображение жизни абреков в роман-дилогии Корхмаза Корхмазова «Меч мести» ...........................265 5.6. Тема школы, просвещения и интеллигенции в карачаевской прозе (Х.Байрамукова «Годы и горы», О.Хубиев «Бессонные ночи» и «Месть») ..................268 5.7. Поэтика карачаевского романа 1950-1980-ых годов ..............................................................................275 Литература ....................................................................280 Глава VI. Искания национального самопознания и самоутверждения современной карачаевской литературе ...................................................................283 Литература ....................................................................296 Карачаевская литература (Резюме) .............................299 Низами Мамедов – Тагисой (на азерб.языке) ...........305 Низами Мамедов – Тагисой (на рус. языке) .............307 Qaraçay ədəbiyyatı 9 Bu kitabı türkçülüyü ilə öyünən valideynlərimin əziz xatirəsinə bağışlayıram Bütün türklərin həyat tərzini, dünyabaxış- larını, folklorunu, mədəniyyətini, ədəbiyyatını öyrənməyə çalışın. Onlar hansı boya mənsub olmasından asılı olmayaraq soydaşlarımızdır. Nizami Məmmədov-Tağısoy Nizami Tağısoy 10 Qaraçay ədəbiyyatı Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığında Dünyanın müxtəlif regionlarında məskunlaşmış xalqların, o cümlədən türk xalqlarının çeşidli etnogenetik əlaqələrinin tarix, dil, folklor, etnoqrafiya, psixologiyası və həyat tərzinin mədəniy- yət və ədəbiyyat kontekstində öyrənilməsi daim aktual olmuşdur. Keçmiş Sovetlər Birliyinə daxil olmuş Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan və Türkmənistanla yanaşı, Azərbaycan Respublikası da XX əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində ikinci dəfə öz müstəqilli- yinə qovuşduqdan sonra ölkəmizin dünya birliyi, o cümlədən türk xalqları ilə ədəbi-mədəni əlaqələri daha da güclənməyə başla- mışdır. Bundan sonra respublikamızın nəinki Türkiyə Cümhuriy- yəti və müstəqil türk respublikaları, bu gün Rusiya Federasiyası- nın tərkibində yaşayan azsaylı türk xalqları ilə əlaqələri daha da intensivləşmişdir. Müstəqillik dövründə tatarların, qaraqalpaq- ların, başqurdların, qaqauzların, Şimali-Kipr türklərinin folklo- ru, onların yazıçı-şairlərinin yaradıcılığı geniş təhlil və tədqiqat obyektinə çevrilmişdir. Filologiya elmləri doktoru, professor Nizami Tağısoy son illər ərzində türk xalqlarının ədəbiyyatları üzərində daha çox araşdırmalar aparmış, türkoloji ədəbiyyatı diqqətlə öyrənmiş- dir. Onun “Qaraqalpaq ədəbiyyatı” kitabı geniş elmi ictimaiyyət arasında böyük rəğbətlə qarşılanmışdır. Müəllifin oxuculara və tədqiqatçılara təqdim olunan növbəti “Qaraçay ədəbiyyatı” kitabı da Azərbaycan türkoloji ədəbiyyatşünaslığında mövcud sahədə olan ehtiyacı ödəmək və bu xalqın ədəbiyyatını ölkəmizdə tanıtmaq baxımından dəyərli mənbədir. Məlum olduğu kimi, qaraçaylılar Qafqazda yaşayıb, özünün milli-mənəvi varlığını qoruyub saxlayan və inkişaf etdirən bir xalqdır. Qaraçay xalqı zəngin mədəniyyətə və ədəbiyyata malik- dir. Qaraçay folkloru və yazılı ədəbiyyatı türk xalqlarının mədə- ni-mənəvi irsinin qiymətli nümunəsidir. Qaraçay ədəbiyyatı 11 Nizami Tağısoyun tədqiqatında qaraçaylılar və onların ədə- biyyatı ilə bağlı ətraflı və əsaslı məlumat vermək üçün bu xalqın tarixi-etnogenetik mənbələri, mifologiyası, adət-ənənələri, şifahi xalq yaradıcılığı, folklorunun müxtəlif janrları, təqvim poeziyası diqqətlə öyrənilmişdir. Müəllif bu zəngin mənəvi miras üzərində XX əsərin əvvəllərindən etibarən təşəkkül tapıb inkişaf edən Qa- raçay yazılı ədəbiyyatına geniş planda nəzər salmışdır. O, ilk növ- bədə Qaraçay şairlərinin poetik təcrübələrində xalq poeziyasının müxtəlif janrlarından istifadəni diqqət mərkəzinə çəkmişdir. Bun- dan başqa, tədqiqatçı İslam bəy Krımşamxalov, İslam Xubiyev və başqaları kimi ilk Qaraçay ictimai xadimlərinin, maarifçilərinin və publisistlərinin yaradıcılığının səciyyəvi xüsusiyyətlərini araş- dırmış, İssa Qaragetov, Həzrət Urtenov, Davut Bayqulov, Həsən Appayev və digər müəlliflərin Qaraçay yazılı ədəbiyyatının for- malaşmasındakı və inkişafındakı yerini və rolunu göstərmişdir. Monoqrafiyada Qaraçay ədəbiyyatının inkişaf problemlə- ri xronoloji və tarixi-nəzəri planda izlənilməklə, XX əsrin 30-cu illərindən başlayaraq daha sürətlə və ardıcıl inkişaf edən Qa- raçay poeziyasının aparıcı nümayəndələrinin müxtəlif janrlarda təqdim etdikləri nümunələri tədqiq edilmiş, bu xalqın ədəbiyya- tında sənədli oçerk, hərbi memuar, hekayə və povest janrlarının özünəxas cəhətlərinə xüsusi diqqət yetirilmişdir. Əsərdə Qaraçay romanının ideya, mövzu və problem axtarışlarına, bu ədəbiyyat- da dram janrının özünəməxsus mənbələrinə, onun meydan tama- şaları ilə sıx bağlılığına aydınlıq gətirilmişdir. Tədqiqat işində Qaraçay ədəbiyyatında milli-bədii ənənəyə, folklora, milli psixologiyaya və digər xalqların ədəbi təcrübəsinə yaradıcı münasibət vurğulanmaqla, bu ədəbiyyatda fərdi bədii təfəkkürün, milli özünəməxsusluğun, mental düşüncənin orijinal- lığı nəzərə çarpdırılmışdır. Beləliklə, Qaraçay ədəbiyyatının özünəməxsusluğu elmi cəhətdən açılmış və ümumiləşdirilmişdir. Doğrudan da Qaraçay ədəbiyyatı, xüsusən poeziya Qafqazda mənsub olduğu xalqın mil- li ruhunu, varlığını ifadə edən, əslində bu xalqı nəinki qoruyub saxlayan, həm də yaşadan başlıca faktordur. Qaraçay şeiri – Yüklə 1,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|